اگر شما هم سرفه های آزاردهنده یا تجمع مخاط در قفسه سینه خود دارید که از بین نمی رود، ممکن است یک داروی خلط آور همان چیزی باشد که شما نیاز دارید.
به گزارش تکناک، اکسپکتورانت ها می‌توانند احتقان قفسه سینه ناشی از بیماری های تنفسی مانند آنفولانزا، سرماخوردگی یا برونشیت را که اغلب باعث ترشح بیش از حد مخاط غلیظ (بلغم) می شوند و منجر به احتقان، سرفه یا ناراحتی کلی قفسه سینه می شوند، تسکین دهند. اکسپکتورانت ها به رقیق شدن و شل شدن مخاط گلو کمک می کنند و سرفه را از ریه ها، مجاری تنفسی یا گلو راحت تر می کنند.
در ادامه می توانید بخوانید که این داروها چگونه کار می کنند، انواع خلط آورها ، عوارض جانبی احتمالی، تداخلات دارویی و جایگزین های طبیعی را نیز بشناسید.
عملکرد اکسپکتورانت چگونه است؟
وجود مقداری مخاط در دستگاه تنفسی طبیعی و سالم است. مخاط، راه های هوایی را مرطوب می کند و در برابر میکروب ها محافظت می کند.
با این حال، هنگامی که میکروب ها و باکتری های مضر وارد دستگاه تنفسی شما می شوند، بدن مخاط اضافی تولید می کند تا آنها را به دام بیاندازد و با سرفه کردن آنها را از بدن خارج کند. سلول های سیستم ایمنی هم به این مبارزه می پیوندند و مخاط را غلیظ و چسبناک می کنند. این مخاط غلیظ می تواند باعث اصطکاک شود و راه های هوایی را متورم کند که همین مسئله به نوبه خود می تواند غدد موجود در سیستم تنفسی را تحریک کند تا مخاط بیشتری بسازند.
گاهی اوقات این مخاط غلیظ گیر می کند و شما نمی توانید آن را سرفه کنید. اکسپکتورانت (mucokinetic : agent that aids in the clearance of mucus from the airways, lungs, bronchi, and trachea) ها با رقیق کردن مخاط، روان کردن مجاری تنفسی و شل کردن مخاط به دام افتاده، کمک می کنند تا سرفه شما روان تر باشد و بتوانید مخاط را با سرفه خارج کنید.
انواع مختلف اکسپکتورانت
اکسپکتورانت ها به اشکال مختلفی از جمله داروهای بدون نسخه (OTC)، داروهای با نسخه و داروهای طبیعی وجود دارند.
گایافنزین
گایافنزین که به عنوان گلیسریل گوایاکولات نیز شناخته می شود، دارویی است که می توانید آن را بدون نسخه هم تهیه کنید. نام های تجاری رایج این دارو عبارتند از ماسینکس، گایافنزین و روبی توسین که به شکل، قرص، گرانول و شربت وجود دارند.
می توانید این داروها را به تنهایی مصرف کنید یا به همراه داروهای سرماخوردگی، آنفولانزا، ضد احتقان ها، آنتی هیستامین ها (داروهای آلرژی) و مسکن ها (کاهنده درد و تب) مصرف کنید.
نمونه هایی از این داروهای ترکیبی عبارتند از:
- سینوس شدید (گایافنزین/استامینوفن/دکسترومتورفان)
- فشار و درد در سرماخوردگی (گایافنزین/استامینوفن/دکسترومتورفان)
- احتقان و مخاط (فنیل افرین/استامینوفن/ گایافنزین)
زمانی که طبق دستور مصرف شود، گایافنزین به طور کلی ایمن و بدون عوارض است. با این حال، توجه به نکات ایمنی زیر قبل از مصرف داروهای بدون نسخه مهم است:
- از پزشک یا داروساز در مورد تداخلات دارویی بپرسید
- از پزشک خود بپرسید که آیا دارو می تواند بیماری شما را بدتر کند
- اطلاعات روی دارو را با دقت بخوانید و مواد تشکیل دهنده آن را بررسی کنید
- بیش از اندازه توصیه شده مصرف نکنید
- هنگام رانندگی یا کار با ماشین آلات سنگین، در خوردن دارو احتیاط کنید
یدید پتاسیم
یدید پتاسیم یک خلط آور نسخه دار است. اصولا پزشکان آن را برای کسانی که بیماری های مزمن ریوی مانند آسم یا آمفیزم دارند تجویز می کنند.
اکسپکتورانت های طبیعی یا گیاهی
- منتول: منتول از خانواده گیاهان نعناع است. می توانید از منتول در چای نعناع، قطره های سرفه، شربت ها، پماد ها و بخور استفاده کنید.
- ریشه شیرین بیان: این خلط آور طبیعی، مجاری هوایی را تسکین می دهد و در عین حال مخاط را شل و نازک می کند.
- عصاره آویشن و پامچال: مطالعات نشان می دهد که عصاره آویشن و پامچال مانند یک دارو خلط آور عمل می کنند. برونکوسول نمونه ای از شربت خلط آور است که حاوی این دو ماده است.
- عصاره برگ پیچک: برگ پیچک (Hedera helix) سرفه آور است.
- آب: نوشیدن مقدار زیادی آب ، مخاط را مرطوب می کند و آن را رقیق می کند و به خروج آن از مجاری تنفسی کمک می کند.
نحوه مصرف اکسپکتورانت های خوراکی
خلط آورهای خوراکی به صورت قرص، کپسول و یا شربت وجود دارند. بیشتر آنها حدود 15 تا 30 دقیقه پس از مصرف، تاثیر خود را اعمال می کنند. قرص و کپسول اکسپکتورانت را با یک لیوان آب پر مصرف کنید.
دوز و دفعات مصرف داروهای خلط آور به سن و شرایط سلامتی شما بستگی دارد. بنابراین، خیلی مهم است که قبل از مصرف، به پزشک مراجعه کنید. برای این که سریع تر خوب شوید حتما دارو را تا آخر بخورید.
اگر مایع یا شربت خلط آور مصرف می کنید، آن را خوب تکان دهید و با یک پیمانه یا سرنگ خوراکی اندازه گیری کنید. قاشق غذاخوری معیار مناسبی برای سنجش نیست.
رعایت نکات ایمنی زیر می تواند به اطمینان از ایمن و موثر بودن درمان به وسیله خلط آور خوراکی کمک کند:
- قرص ها یا کپسول ها را تقسیم نکنید مگر اینکه پزشک به شما اجازه بدهد.
- از خرد کردن یا جویدن قرص خودداری کنید.
- زیاد آب بخورید.
- اگر سرفه های شما بیش از هفت روز طول کشید، به پزشک خود اطلاع دهید.
- اگر سرفه شما با عارضه های پوستی، تب یا سردرد شدید شدید همراه است، به پزشک خود اطلاع دهید.
- بیش از 2400 میلی گرم در روز گایافنزین مصرف نکنید.
تداخلات دارویی احتمالی
هیچ تداخل دارویی شناخته شده ای برای گایافنزین وجود ندارد. گایافنزین نباید به کودکان کمتر از 12 سال داده شود.
اگر باردار هستید یا در دوران شیردهی هستید، بهتر است با مشورت پزشک از این دارو استفاده کنید.
هنگام مصرف یدید پتاسیم از پزشک خود در مورد تداخلات دارویی بپرسید. این دارو می تواند با چندین دارو از جمله لیتیوم و داروهای ضد تیروئید تداخل داشته باشد.
از مصرف یدید پتاسیم با سایر داروهای حاوی پتاسیم، دیورتیک‌های نگهدارنده پتاسیم و مهارکننده‌های آنزیم آنژیوتانسین (مهارکننده‌های ACE) خودداری کنید. مصرف همزمان این داروها می تواند منجر به ایست قلبی شود.
حتی وقتی از داروهای گیاهی و طبیعی استفاده می کنید هم حتما نظر پزشک خود را بپرسید چون گیاهان هم می توانند با داروهای تجویزی و بدون نسخه تداخل داشته باشند.
