بیماری X شبیه یک مفهوم علمی‌تخیلی به نظر می‌رسد که ممکن است با کارهای ایلان ماسک مرتبط باشد. اما این اصطلاح در واقع سال‌ها پیش برای ترغیب دانشمندان به توسعه روش‌های پزشکی برای مقابله با تهدیدات ناشناخته عفونی، مانند نوع جدیدی از ویروس‌های کرونا که باعث بیماری کووید-۱۹ شد، ابداع شد.
به گزارش تکناک و به نقل از بلومبرگ این اصطلاح تمرکز بر بیماری‌های ناشناخته را به جای آن‌هایی که پیش‌تر شناخته شده‌اند، مانند ویروس ابولا، تشویق می‌کند. هدف این بود که به توسعه فناوری‌های پلتفرمی تشویق شود که شامل واکسن‌ها، درمان‌های دارویی، و آزمایش‌های تشخیصی می‌شود و می‌توانند به سرعت برای پاسخ به انواع مختلف شیوع‌های آینده با پتانسیل همه‌گیری یا بیماری‌های همه‌گیر تطبیق یابند.
فهرست مطالب
بیماری X از کجا شروع شد؟
“بیماری X” نامی مرموز است که برای توصیف یک بیماری ناشی از یک تهدید میکروبی ناشناخته و جدی به کار برده می‌شود. در سال 2017، سازمان بهداشت جهانی (WHO) این بیماری را به فهرست کوتاهی از عوامل بیماری‌زایی اضافه کرد که برای تحقیقات در اولویت هستند، در کنار بیماری‌های شناخته شده‌ای مانند سندرم حاد تنفسی شدید (SARS) و ابولا. این موضوع به دستور کار انجمن اقتصادی جهانی در داووس، سوئیس راه یافت و مدیرکل WHO، Tedros Adhanom Ghebreyesus، به همراه سایر مقامات بهداشتی برای بحث در این باره حضور یافتند.
کووید-19، که توسط یک کروناویروس جدید ایجاد شد، یک مثال از بیماری X بود که در پایان سال 2019 به یک همه‌گیری تبدیل شد. تنوع وسیع ویروس‌های موجود در حیات‌وحش به عنوان منبع احتمالی بسیاری از این بیماری‌ها در نظر گرفته می‌شود. این امر به خاطر پتانسیل آنها برای سرریز شدن و آلوده کردن دیگر گونه‌ها، از جمله انسان‌ها، است و منجر به ایجاد عفونتی می‌شود که در برابر آن هیچ مصونیتی وجود ندارد.
هدف از مطالعه بیماری X چیست؟
سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال 2017، “بیماری X” را به عنوان یک بیماری ناشناخته و جدی در فهرست کوتاهی از بیماری‌هایی که نیاز به تحقیقات و توسعه فراگیر دارند، قرار داد. این اقدام پس از بحران ابولا در غرب آفریقا در سال‌های 2014 تا 2016 انجام شد، جایی که علی‌رغم تحقیقات گسترده، هیچ راهکاری برای نجات جان‌ها در دست نبود. در نتیجه، WHO برنامه‌ای برای تسریع توسعه ابزارهایی برای مقابله با بیماری‌های اولویت‌دار ایجاد کرد. این فهرست شامل بیماری‌هایی مانند سندرم حاد تنفسی شدید (SARS) و ابولا است و هدف آن تقویت آمادگی جهانی برای مواجهه با بیماری‌های ناشناخته است.
فهرست فعلی شامل موارد زیر است:
– Covid-19،
– تب خونریزی‌دهنده کریمه-کنگو،
– بیماری ویروس ابولا وبیماری ویروس ماربورگ،
– تب لاسا،
– سندرم تنفسی خاورمیانه (MERS) و SARS،
– بیماری‌های نیپا و هنیپاویروسی،
– تب دره ریفت،
– زیکا،
– بیماری X
علی‌رغم دهه‌ها تحقیق، در زمان بحران ابولا که بیش از 11,000 نفر جان خود را از دست دادند، هیچ راهکار آماده‌ای برای مقابله به موقع وجود نداشت. به عنوان واکنش به این مشکل، سازمان بهداشت جهانی برنامه‌ای در زمینه تحقیق و توسعه (R&D) را راه‌اندازی کرد تا فرآیند توسعه ابزارهای مقابله با بیماری‌هایی که از اولویت بالایی برخوردار هستند را سرعت بخشد. این برنامه در حال حاضر در دست اجرا است.
تحقیقات برای پاندمی بعدی چگونه پیش می‌رود؟
فقط ۳۲۶ روز زمان برد تا از انتشار توالی ژنتیکی ویروس SARS-CoV-2 تا تأیید اولین واکسن کووید-19 بگذرد، که بخشی از این سرعت ناشی از کارهای انجام شده از سال 2017 در راستای آمادگی برای بیماری X بود. هم‌اکنون نهادهایی مانند ائتلاف برای آمادگی اپیدمی و نوآوری‌ها (CEPI)، از پلتفرم‌های واکسن پاسخ سریع حمایت می‌کنند که می‌توانند در کمتر از 100 روز در پاسخ به ویروس‌های با پتانسیل پاندمیک، واکسن‌های جدیدی را توسعه دهند، تحت برنامه‌ای به ارزش 3.5 میلیارد دلار. سایر تلاش‌ها شامل:
- به‌روزرسانی مقررات بین‌المللی بهداشت و توسعه یک توافق جهانی جدید برای محافظت در برابر اضطراری‌های آینده.
- راه‌اندازی یک صندوق جدید توسط بانک جهانی برای پیشگیری، آمادگی و پاسخ به همه‌گیری.
- ایجاد مرکز سازمان بهداشت جهانی برای هوش همه‌گیری و اپیدمی در برلین، با هدف سرعت بخشیدن به دسترسی به داده‌های کلیدی و توسعه ابزارهای تحلیلی و مدل‌های پیش‌بینی برای ارزیابی تهدیدات.
- پروژه جهانی ویروم، با هدف کشف و پیشگیری ازپاندمی‌های آتی ناشی از تهدیدات ویروسی زئونوتیک.
- ابتکار ۵ میلیارد دلاری دولت ایالات متحده برای توسعه واکسن‌ها و درمان‌های نسل بعدی برای Covid-19، معروف به پروژه NextGen.
- اختصاص ۲۶۲.۵ میلیون دلار بودجه برای شبکه ملی آمریکا جهت تشخیص و پاسخگویی موثرتر به اضطراری‌های بهداشت عمومی.
- تأسیس مرکز جهانی برای درمان‌های پاندمیک.
با این حال، چالش‌های متعددی وجود دارد که ممکن است به تلاش‌های جهانی آسیب برسانند. این چالش‌ها شامل سیستم‌های بهداشتی خسته و ضعیف، جنبش‌های ضدعلمی که تردید در مورد واکسیناسیون را افزایش می‌دهند، و احتمال کاهش اولویت بودجه‌بندی توسط دولت‌ها برای تشخیص و آمادگی شیوع بیماری‌ها می‌باشند. این عوامل می‌توانند بر سرعت و کارآمدی پاسخ‌های جهانی به شیوع بیماری‌های آینده تأثیر منفی بگذارند و نیاز به همکاری بین‌المللی و هماهنگی مداوم را بیش از پیش مهم می‌سازند. این امور برای مقابله با تهدیدات جدید بهداشتی و پیشگیری از شیوع بیماری‌های جدید حیاتی هستند.
