هیپوگلیسمی یا افت قند خون یک وضعیت خطرناک است و زمانی اتفاق می‌افتد که میزان گلوکز در خون بسیار کم شود. در این وضعیت سرگیجه، لرزش، سبکی سر و ضربان قلب سریع شود.
به گزارش تکناک، گلوکز نوعی قند است که بدن برای داشتن انرژی به آن نیاز دارد. هنگامی که غذا می خورید، بدن شما گلوکز را جذب می کند و هر مقداری که اضافی بماند را در ماهیچه ها و کبد ذخیره می شود. گلوکز ذخیره شده به عنوان ذخیره عمل می کند که در مواقعی که به منبع انرژی بیشتری در خون خود نیاز دارید، می توانید از آن استفاده کنید.
هیپوگلیسمی به داشتن میزان گلوکز خون زیر 70 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) تعریف می شود. برای اینکه بفهمید عدد گلوکز خون شما چقدر است، باید آزمایش خون بدهید.
افراد مبتلا به دیابت با فرآیند آزمایش خون خود برای اطمینان از اینکه میزان گلوکز خیلی بالا (هیپرگلیسمی) یا خیلی پایین (هیپوگلیسمی) نیست، آشنا هستند. هیپوگلیسمی در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 شایع تر است، اما افراد مبتلا به نوع 2 نیز می توانند به آن مبتلا شوند. کسانی که انسولین (هورمونی که در لوزالمعده تولید می‌شود؛ افرادی که دیابت دارند باید آن را به شکل دارو تزریق کنند) و برخی دیگر از داروهای دیابت مصرف می‌کنند، باید مراقب میزان پایین گلوکز خون باشند.
قند خون پایین در افراد بدون دیابت رایج نیست، اما نادر هم نیست و ممکن است برای آنها هم اتفاق بیفتد. آنچه می خورید، میزان فعالیت بدنی و شرایط آب و هوایی می تواند بر میزان قند خون شما تأثیر بگذارد.
همچنین اگر سن شما بالای 65 سال باشد یا قبلاً هیپوگلیسمی داشته اید، خطر بروز هیپوگلیسمی در شما بیشتر است. مشکلاتی مانند بیماری کلیوی، بیماری قلبی یا اختلالات ذهنی نیز ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
با ما همراه باشید تا تمام علائم و نشانه های این بیماری را بدانید.
ضربان قلب سریع
وقتی میزان گلوکز در خون شما خیلی کم می شود، بدن تشخیص می دهد که یک چیزی درست نیست و به گونه ای پاسخ می دهد که گویی در یک موقعیت خطرناک یا استرس زا قرار دارد و در این مورد بدن اشتباه نمی کند. در صورت عدم درمان فوری، هیپوگلیسمی می تواند عارضه ای مرگبار باشد.
پاسخ بدن به این خطر، فعال کردن سیستم سمپاتوآدرنال است. به طور خاص، غدد فوق کلیوی که در بالای کلیه ها قرار دارند، هورمونی به نام نوراپی نفرین ترشح می کنند. این مسئله ضربان قلب را تندتر می کند.
داشتن ضربان قلب سریع باعث می شود خون بیشتری از مغز و سایر اندام های بدن عبور کند. در نتیجه، سلول‌ها می‌توانند مقدار بیشتری از آن منبع انرژی حیاتی را که کم است، یعنی گلوکز، دریافت کنند.
لرزش و بی قراری
آنچه باعث تندتر شدن ضربان قلب می شود همان چیزی است که می تواند باعث لرزش و بی قراری شود. نوراپی نفرین فقط یک هورمون نیست، بلکه یک انتقال دهنده عصبی و یک پیام رسان شیمیایی است که به اعصاب شما کمک می کند تا با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و به حرکت، فکر و به طور کلی عملکرد ذهنی کمک می کند. این هورمون به عنوان یک پیام رسان شیمیایی، به گونه ای با مغز در تعامل است که باعث می شود شما احساس لرزش و عصبانیت کنید.
عصبی بودن و اضطراب
همان هورمون یعنی نوراپی نفرین، مسئول عصبی بودن و اضطراب است. اگر شروع به احساس اضطراب کردید، نترسید. چند نفس عمیق بکشید و سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید.
تحریک پذیری و سردرگمی
ما به میزان معینی از گلوکز در خون خود نیاز داریم زیرا اندام های ما از این طریق انرژی می گیرند. وقتی سیستم عصبی مرکزی که شامل مغز می شود، گلوکز کافی دریافت نکند، اتفاقات زیادی ممکن است رخ دهد. یکی از این اتفاقات این است که رفتار می تواند تغییر کند.
تغییرات رفتاری می تواند به طرق مختلف ظاهر شود. شما ممکن است به راحتی گیج شوید و ممکن است بیش از حد معمول تحریک پذیر باشید. در حالی که در این زمان درجاتی از بی حوصلگی به احتمال زیاد طبیعی است، تشدید یا بروز یک ناامیدی غیرعادی ممکن است نشانه قند خون پایین باشد، به خصوص اگر علائم دیگری وجود داشته باشد. برخی از افراد این احساس را به عنوان گرسنگی توصیف می کنند.
سرگیجه
گلوکز خون پایین می تواند منجر به احساس سرگیجه یا پف کردگی شود. این مسئله به این دلیل است که وقتی گلوکز کافی در خون شما در گردش نیست، مغز شما نیز به اندازه کافی آن را دریافت نمی کند. این فقدان منبع انرژی مغز چیزی است که این احساسات سبک را در سر ایجاد می کند.
مراقب باشید؛ احساس سرگیجه یا سنگین شدن سر و تجربه هیپوگلیسمی می‌تواند باعث غش شود. غش به خودی خود ترسناک است، اما به دلیل افتادن می تواند آسیب هایی مانند ضربه به سر نیز وارد کند. مطمئن شوید که یک مکان امن برای نشستن پیدا کنید و اگر احساس سرگیجه دارید، از دیگران کمک بگیرید.
سردرد
سردرد یکی دیگر از عوارضی است که نشان می دهد مغز شما گلوکز کافی ندارد. سلول های مغز شما در تمام طول روز کار می کنند و برای انجام کار خود به مقدار زیادی گلوکز نیاز دارند. در واقع، حتی اگر مغز شما فقط 2 درصد وزن بدن شما را تشکیل می دهد، مصرف کننده اصلی گلوکز بدن شماست.
گرسنگی
گرسنگی نیز از علائم قند خون پایین است. کاملا منطقی است که بدن شما در این زمان گرسنه شود. خوردن، به ویژه خوردن غذاهای حاوی کربوهیدرات، میزان گلوکز خون را بالا می برد.
خون شما در پاسخ به هیپوگلیسمی، استیل کولین آزاد می کند. استیل کولین یک انتقال دهنده عصبی است. این انتقال دهند عصبی به مغز شما می‌گوید مدارهایی را فعال کند که باعث می‌شوند احساس گرسنگی کنید.
خوشبختانه، خوردن یک میان وعده یا لقمه کوچک می تواند به شما کمک کند تا احساس بهتری داشته باشید. افراد مبتلا به دیابت می دانند که اگر گلوکز خونشان پایین است، نباید زیاد غذا بخورند. آنها اغلب از قانون 15-15 پیروی می کنند که به معنای داشتن 15 گرم کربوهیدرات است و سپس 15 دقیقه منتظر می مانند تا ببینند آیا میزان گلوکز خون آنها افزایش یافته است یا خیر.
خستگی
این علامت نتیجه عدم دریافت گلوکز کافی از جریان خون توسط سیستم عصبی مرکزی است. هنگامی که مغز شما از این منبع انرژی کلیدی محروم است، احساس خستگی اصلا پدیده ای غیر معمول نیست. اگر احساس خستگی بیش از حد می کنید و علائم دیگری دارید، یک آزمایش ساده قند خون می تواند به شما اطلاع دهد که آیا گلوکز شما پایین علت آن است یا خیر.
مشکل در صحبت کردن
فرآیند صحبت کردن در مغز کنترل می شود. اگر مغز شما انرژی لازم برای عملکرد را دریافت نکند، ممکن است در نتیجه این موضوع، گفتار دچار مشکل شود.
همچنین مشکل در صحبت کردن می تواند نشانه ای از سایر بیماری های عصبی، از جمله سکته مغزی باشد. به یک پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید که علت مشکل شما در گفتار چیست.
تعریق
یکی دیگر از نشانه های کاهش میزان گلوکز خون، تعریق است. عرق کردن نیز در اثر ترشح استیل کولین ایجاد می شود. دلیل تعریقی که بیش از حد طبیعی باشد و با هر یک از این علائم دیگر همراه است و احتمالا مربوط به قند خون باشد. تعریق ممکن است در طول روز اتفاق بیفتد، اما ممکن است در شب هنگام و در خواب نیز اتفاق بیفتد.
کیفیت خواب ضعیف
هنگام خواب، گلوکز خون شما می تواند پایین بیاید و ساعت ها پایین بماند. وقتی این اتفاق می افتد نشانه خوبی نیست زیرا ممکن است با مشکلاتی همراه باشد.
اگر قند خون پایین باشد، این علائم می توانند در هنگام خواب رخ دهند:
- گریه کردن هنگام خواب
- کابوس دیدن
- خیس شدن لباس خواب و ملحفه ها
- احساس خستگی، تحریک پذیری یا گیجی در صبح هنگام بیدار شدن از خواب
علائم شدید
با توجه به علائم و نشانه های بالا، ممکن است متوجه شده باشید که اگر میزان گلوکز خون شما خیلی پایین بیاید، بدن شما به نوعی به بحران کشیده می شود . دلیل رخ دادن این مسئله این است که هیپوگلیسمی می تواند بسیار خطرناک باشد و نیاز به درمان فوری دارد.
اگر گلوکز خون به کمتر از 54 میلی گرم در دسی لیتر برسد، این میزان به شدت پایین است. با این میزان پایین، مغز تقریباً سوخت کافی دریافت نمی کند. این مسئله می تواند باعث شود که فرد در راه رفتن یا دید واضح دچار مشکل شود.
اگر بدن به مدت کافی از این سوخت حیاتی یعنی گلوکز محروم شود، مغز ممکن است از کار بیفتد. در شرایط شدید، از دست دادن هوشیاری یا تشنج نیز در این زمان ممکن است رخ دهد. حتی ممکن است گلوکز خون آنقدر پایین بیاید که باعث مرگ فرد شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
هیپوگلیسمی باید فوراً درمان شود. اگر علائم این بیماری را تجربه می کنید و فکر می کنید ممکن است گلوکز خون شما پایین باشد، با یک پزشک صحبت کنید. هنگامی که پزشک مشخص کرد چه چیزی باعث کاهش میزان گلوکز بدن شما می شود، می توانید یک برنامه درمانی را تنظیم کنید.
اگر دیابت دارید، به خصوص اگر انسولین یا داروهای خاص دیابت مصرف می کنید، احتمالاً همیشه اهمیت منابع گلوکز را می دانید. آب میوه ها منبع خوبی از کربوهیدرات ها هستند. ژل گلوکز، قرص گلوکز و برخی آب نبات ها نیز موثر هستند.
اگر این راه حل ها میزان گلوکز خون شما را به اندازه کافی بالا نگه نمی دارد، ممکن است به گلوکاگون نیاز داشته باشید. گلوکاگون هورمونی است که پزشکان برای درمان افت شدید گلوکز خون تجویز کنند. اگر گلوکز خون شما به طور مداوم پایین است، پزشک شما حتی ممکن است یک کیت گلوکاگون اضطراری را تجویز کند که می توانید آن را همیشه همراه خود داشته باشید.
