بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های آمریکا (CDC)، فشار خون بالا و دیابت عامل 75 درصد بروز نارسایی کلیوی است.
به گزارش تکناک، کلیه ها، اندام های کوچک اما بسیار مهمی هستند. وظیفه آنها حذف مواد زائد و مایع اضافی از خون است که به صورت ادرار دفع می شوند. همچنین کلیه میزان مواد مغذی کلیدی بدن مانند سدیم، پتاسیم، فسفر و کلسیم را کنترل می کنند که همگی برای حفظ عملکردهای حیاتی بدن ضروری هستند.
مؤسسه ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی (NIDDK) می‌گوید کلیه ها فشار خون را نیز کنترل می‌کنند و باعث استحکام و سلامت استخوان‌ها می شوند.
دکتر کاساندرا کواچ، متخصص نفرولوژی در کلینیک کلیولند در این مورد گفت: وقتی کلیه ها در حالت تعادل هستند، مانند دستگاهی هستند که به خوبی روغن کاری شده است. اما برخی بیماری ها می تواند باعث شود که کلیه ها از مسیر خود منحرف شوند. اگر چنین بیماری هایی درمان نشوند، در نهایت می توانند منجر به نارسایی کلیه شوند.
در این مطلب قصد داریم نگاهی به برخی از شایع ترین علل بروز نارسایی های کلیوی و اقدامات لازم برای مدیریت این بیماری داشته باشیم.
1.دیابت نوع 1 یا نوع 2
بیماری دیابت، اولین علت نارسایی کلیه در ایالات متحده است. حدود یک سوم بزرگسالان مبتلا به دیابت، به بیماری کلیوی نیز مبتلا هستند.
دکتر کواچ گفت: وقتی گلوکز بیش از حد در خون وجود داشته باشد، به مرور زمان هم به رگ های خونی و هم به کلیه های شما آسیب می رساند و درنهایت این آسیب تا جایی پیش می رود که نمی توان برای آن کاری کرد.
دکتر کواچ گفت: اگر دیابت دارید، باید حداقل سالی یک بار آزمایش ادرار دهید و مراقب میزان پروتئین خود باشید و همواره وضعیت بیماری خود را چک کنید.
یک مطالعه که در سال 2018 در مجله The Lancet منتشر شد، نشان داد که حدود نیمی از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 که تحت یک برنامه فشرده مدیریت وزن قرار گرفته بودند، بهبودی کامل پیدا کردند. بهبودی در این مطالعه به این معنی بود که میانگین میزان گلوکز خون آنها بدون استفاده از داروهای دیابت به حالت عادی بازگشت.
پیروی از چنین رژیم سختگیرانه ای برای مدیریت وزن می تواند سخت باشد. با این حال، رعایت رژیم غذایی و حفظ فعالیت بدنی حتی فقط با یک پیاده روی سریع، می تواند در این مورد موثر باشد.
قبل از انجام هرگونه تغییری در رژیم غذایی و سبک زندگی خود، حتما با یک پزشک مشورت کنید. اصولا پزشک از شما آزمایشی می گیرد که میزان گلوکز خون شما را تا 3 ماه نشان می دهد و بهتر است میزان آن زیر 7درصد باشد.
- فشار خون بالا
فشار خون بالا دومین عامل اصلی نارسایی کلیه در ایالات متحده پس از دیابت است.
فشار خون بالا می تواند به رگ های خونی در کلیه ها آسیب برساند و در عملکرد آنها اختلال ایجاد کند. اگر رگ های خونی کلیه ها آسیب دیده باشد، ممکن است کلیه ها به اندازه کافی مواد زائد و مایعات اضافی را از بدن خارج نکنند. تجمع مایعات اضافی در رگ های خونی، می تواند فشار خون را به میزان بیشتری افزایش دهد و چرخه خطرناکی ایجاد کند.
بهترین راه برای کاهش یا جلوگیری از بیماری کلیوی ناشی از فشار خون بالا، کنترل فشار خون است. اگر فشار خون شما بالا است (طبق گفته انجمن قلب آمریکا (AHA) فشار خون بیش از 80 از 120 ، در حال حاضر بالا در نظر گرفته می شود)، ممکن است بتوانید با تغییر سبک زندگی آن را کاهش دهید.
انجام یک سری تغییرات در سبک زندگی، باعث افزایش سلامتی می شود. این تغییرات شامل تلاش برای حفظ وزن سالم، ورزش، پیروی از یک رژیم غذایی مناسب و سیگار نکشیدن و یا ترک سیگار هستند.
این تغییرات می تواند شامل موارد زیر باشند:
- مصرف نمک کمتر
- داشتن یک رژیم غذایی حاوی پروتئین به میزان مناسب
- خوردن غذاهای مفید برای قلب
- انتخاب غذاها و نوشیدنی های با فسفر کمتر (گوشت، لبنیات، لوبیا و آجیل همگی نمونه هایی از غذاهای با فسفر بالاتر هستند)
- مصرف پتاسیم بیشتر
اگر نارسایی کلیوی و فشار خون بالا دارید، پزشک می تواند داروهایی را برای کمک به کنترل این دو بیماری به شما تجویز کند. خبر خوب این است که دو نوع داروی کاهش فشار خون یعنی مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) و مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین (ARBs) ، هم برای کاهش فشار خون و هم برای کاهش پیشرفت بیماری کلیوی به خوبی عمل می‌کنند.
پزشک شما ممکن است دیورتیک نیز تجویز کند. دیورتیک ها به کلیه های شما کمک می کنند و مایعات و سدیم را از بدن شما دفع کنند. کاهش مایعات ناشی از دیورتیک ها به کاهش فشار خون نیز کمک می کند زیرا هرچه مایعات کمتر باشد، حجم خون کمتری برای پمپاژ قلب نیاز است.
- گلومرولونفریت
گلومرولونفریت یا تورم گلومرول های کلیه یکی دیگر از علل بیماری کلیوی است. این مسئله به عنوان التهاب فیلترهای کلیه که گلومرول نام دارد، شناخته می شود.
طبق نتایج به دست آمده توسط بنیاد ملی کلیه (NKF) دو نوع گلومرولونفریت وجود دارد: حاد و مزمن. نوع حاد آن می‌تواند پس از ابتلا به یک عفونت باکتریایی مانند گلودرد استرپتوکوکی ایجاد شود یا حتی توسط یک بیماری خودایمنی مانند لوپوس ایجاد شود. علائم نوع حاد عبارتند از:
- ورم در صورت به خصوص در صبح
- وجود خون در ادرار
- ادرار کردن کمتر از حد معمول
اما گلومرولونفریت مزمن کمی متفاوت است. این نوع از گلومرولونفریت ممکن است ژنتیکی باشد و یا می تواند ناشی از یک بیماری خودایمنی باشد. همچنین فرد ممکن است سال ها پس از بهبود از یک نوع بیماری حاد به گلومرولونفریت مزمن مبتلا شود. این نوع گلومرولونفریت علائمی شبیه به علائم نارسایی کلیه دارد، مانند دفع پروتئین از طریق ادرار، تورم در مچ پا، و زیاد رفتن به دستشویی در شب.
اگر بعد از بهبودی از یک عفونت باکتریایی مانند استرپتوکوک، متوجه هر یک از این علائم شدید، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید.
وقتی صحبت از گلومرولونفریت حاد می شود، مسئله زمان بیش از پیش اهمیت می یابد. ممکن است حتی فرد، برای کمک به حذف مایعات اضافی و جلوگیری از نارسایی کلیه، نیاز به دیالیز موقت پیدا کند. اگر علائم به سرعت در حال پیشرفت باشد، ممکن است از روش پلاسمافرزیس که خون را برای حذف پروتئین های مضر فیلتر می کند نیز استفاده شود.
- بیماری کلیه پلی‌کیستیک
به گفته مجله MedlinePlus، این نارسایی کلیوی یک اختلال ژنتیکی است که باعث ایجاد کیست در کلیه ها می شود. با گذشت زمان، این کیست‌ها از روند فعالیت کلیه برای فیلتر کردن مواد زائد خون، جلوگیری می‌کنند. بیماری کلیه پلی کیستیک حدود 500 هزار نفر در ایالات متحده یا حدود 1 نفر از 500 تا 1000 نفر را تحت تاثیر قرار می دهد. علاوه بر این، معمولاً این بیماری تا بزرگسالی ایجاد نمی شود.
بیشتر اوقات، تا زمانی که کیست‌های کلیه نسبتاً بزرگ نباشند یعنی چیزی معادل حدودا 1.5 سانت، افراد متوجه علائم آن نمی شوند ولی وقتی فرد، متوجه این کیست ها بشود، آنها دیگر به قدری بزرگ شدند که باعث احساس درد و نفخ می شوند و ممکن است حتی باعث بی اشتهایی هم شوند چون کلیه به اندام های گوارشی فشار می آورد.
سایر علائم هشداردهنده این بیماری عبارتند از:
- درد پشت یا پهلو
- وجود خون در ادرار
- سردرد
- فشار خون بالا
- سنگ کلیه
طبق گزارشات MedlinePlus، تقریبا 90 درصد از افراد مبتلا به این نارسایی کلیوی آن را از والدین خود به ارث برده اند. حدود 10 درصد از افراد، بدون هیچ سابقه خانوادگی شناخته شده ای، به این بیماری مبتلا می شوند که این مورد خیلی نادر است.
درمان بیماری کلیه پلی کیستیک معمولاً شامل تجویز داروهای فشار خون به منظور کاهش فشار خون بالا و کند کردن پیشرفت بیماری و همچنین رژیم غذایی کم سدیم است. طبق گفته های سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) پزشک ممکن است داروی تولواپتان را تجویز کند. این دارو به عنوان آنتاگونیست گیرنده وازوپرسین شناخته می شود و سرعت بیماری را کاهش می دهد.
- انسداد کلیه
این نارسایی کلیوی می تواند شامل مواردی مانند سنگ کلیه یا بزرگ شدن غده پروستات در مردان باشد. گاهی اوقات، عوامل مسدود کننده کلیه می توانند از تخلیه ادرار از یکی از کلیه های شما جلوگیری کنند و باعث تورم کلیه شما شود.
علامت اصلی انسداد کلیه، درد در پهلو یا کمر است. اما ممکن است فرد هنگام ادرار کردن درد داشته باشد و دائما نیاز به دستشویی رفتن داشته باشد. گاهی اوقات، ممکن است حالت تهوع و تب نیز به سراغ فرد بیاید.
پزشک به احتمال زیاد با بررسی ادرار از نظر وجود خون یا باکتری برای جستجوی عفونت، روند درمان را شروع می کند. انجام آزمایش خون و سونوگرافی هم اصولا در روند درمان، معمول است.
اگر انسداد کلیه به دلیل عفونت باشد، با مصرف آنتی بیوتیک احتمالا درمان شود ولی اگر به علت سنگ کلیه باشد، دارو و احتمالاً جراحی می تواند موثر باشد. نکته اصلی این است که در اسرع وقت به این موارد رسیدگی شود تا کلیه آسیب جدی نبیند.
