آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی ایالات متحده (DARPA) به تازگی از آغاز یک ابتکار بلندپروازانه به نام «نظریه ذهن» یا Theory of Mind با استفاده از هوش مصنوعی خبر داده است که هدف آن بهبود فرایندهای تصمیم‌گیری در زمینه امنیت ملی است.
به گزارش تکناک، این پروژه به دنبال توسعه فناوری‌هایی است که به تصمیم‌گیرندگان کمک می‌کند تا بهتر با دشمنان تعامل داشته باشند و استراتژی‌های مؤثری را برای بازدارندگی و اقداماتی به منظور بهینه‌سازی عملکرد در شرایط بحرانی طراحی کنند.
آژانس DARPA در اعلامیه‌ای کوتاه توضیح داد که این برنامه، با ترکیب الگوریتم‌های پیشرفته و تخصص انسانی، در یک محیط مدل‌سازی و شبیه‌سازی پیچیده به ارزیابی سناریوهای مختلف امنیت ملی خواهد پرداخت.
هدف اصلی این است که گزینه‌های تصمیم‌گیرندگان گسترش یابد و توانایی آنها در ارزیابی و انتخاب مسیرهای مختلف به طور قابل توجهی بهبود داشته باشد.
یکی از ویژگی‌های کلیدی برنامه نظریه ذهن، تمرکز بر درک تک‌بعدی استراتژی‌های فعلی دشمنان نیست، بلکه به دنبال درک چگونگی تکامل این استراتژی‌ها در شرایط مختلف است.
با تحلیل دقیق و تجزیه این استراتژی‌ها به اجزای اساسی، DARPA قصد دارد تا تصویری شفاف‌تر از چگونگی تغییر رفتار دشمنان در واکنش به شرایط مختلف ارائه دهد.
اریک دیویس، که در فوریه ۲۰۲۴ به عنوان دانشمند اصلی این برنامه به DARPA پیوسته است، رهبری این ابتکار را بر عهده دارد. او پیش از پیوستن به DARPA، در زمینه‌های هوش مصنوعی، یادگیری ماشینی و همکاری انسان-ماشین در شرکت Galois فعالیت می‌کرد و با نهادهای دولتی مهمی از جمله جامعه اطلاعاتی ایالات متحده و ناسا همکاری داشت.
با وجود اینکه در اطلاعیه رسمی، نامی از دشمنان خاص برده نشده، اما توسعه چنین الگوریتم‌هایی با نگرانی‌هایی در مورد کنترل آنها در هنگام استفاده مواجه شده است.
در وزارت دفاع ایالات متحده، اصطلاح «دشمن» به هر موجودیتی که تهدید بالقوه باشد، اطلاق می‌شود و این شامل هر فرد یا گروهی است که برای امنیت ملی به عنوان تهدید در نظر گرفته شود.
آژانس DARPA در طول تاریخ، در تلاش بوده است تا رفتار انسان‌ها را از طریق جمع‌آوری داده‌ها و تحلیل‌های پیچیده پیش‌بینی کند و در برخی موارد بر آنها تأثیر بگذارد.
این رویکرد شباهت زیادی به ابتکارات قبلی این آژانس دارد، به ویژه برنامه «آگاهی از اطلاعات کل» یا Total Information Awareness (TIA) که در سال ۲۰۰۲ پس از حملات ۱۱ سپتامبر آغاز شد.
هدف TIA، که به عنوان یک برنامه نظارتی شناخته می‌شود، تقویت ظرفیت ایالات متحده در شناسایی و پیشگیری از تهدیدات تروریستی بود. این برنامه با انتقاداتی از جمله از سوی اتحادیه آزادی‌های مدنی آمریکا (ACLU) روبه‌رو شد.
همان‌طور که TIA در تلاش بود تا با استفاده از ابزارهای پیشرفته داده‌کاوی، اطلاعات وسیع‌تری را تحلیل و الگوهای تهدیدات احتمالی را شناسایی کند، برنامه نظریه ذهن نیز قصد دارد به صورت مشابهی به شبیه‌سازی رفتارهای دشمنان بپردازد و پیش‌بینی‌هایی درخصوص حرکات آینده آنها ارائه دهد. با وجود این، هنوز جزئیات دقیقی از روش‌ها و فناوری‌های به‌کار رفته در این پروژه منتشر نشده است.
یکی دیگر از پروژه‌های مشابه در تاریخ DARPA برای تقویت امنیت ملی، برنامه «لایف لاگ» (LifeLog) بود، که در سال ۲۰۰۳ اعلام شد. اگرچه این برنامه به طور رسمی بعد از مدتی کنار گذاشته شد، اما هدف آن ایجاد پایگاه داده‌ای جامع از تجربیات فردی برای کمک به افراد در مدیریت و درک بهتر ترجیحات و تجربیات خود بود. این هدف با مفاهیم موجود در نظریه ذهن نیز همخوانی دارد.
با پیشرفت این ابتکار، سؤالات زیادی پیرامون توازن بین تقویت امنیت ملی و حفظ حریم خصوصی فردی و آزادی‌های مدنی مطرح خواهد شد. استفاده از الگوریتم‌های پیچیده برای تجزیه و تحلیل رفتار انسان می‌تواند باعث چالش‌های اخلاقی و افزایش نظارت از سوی فعالان حقوق بشر شود.
در نهایت می‌توان گفت که برنامه نظریه ذهن DARPA در تقاطع فناوری و امنیت ملی قرار دارد و هدف آن استفاده از یادگیری ماشینی برای بهبود تصمیم‌گیری در سناریوهای پیچیده است.
هرچند این برنامه می‌تواند درک بهتری از استراتژی‌های دشمنان فراهم کند، اما با توجه به تجربیات گذشته، نظیر برنامه TIA، باید با دقت بیشتری به پیامدهای استفاده از چنین ابزارهایی پرداخته شود. این مسئله در آینده، همچنان موضوعی پر بحث و مهم در جامعه خواهد بود.
