خواب بد، پذیرش تئوری‌های توطئه را افزایش می دهد

تحقیقات جدید دانشگاه ناتینگهام نشان می‌دهد که خواب بد و بی‌کیفیت می‌تواند افراد را در برابر پذیرش تئوری‌های توطئه آسیب‌پذیرتر کند.

به گزارش تک‌ناک، این مطالعه که در تاریخ ۱۲ مارس در مجله Journal of Health Psychology منتشر شد، بر رابطه بین خواب ضعیف و افزایش تمایل به باورهای توطئه‌گرایانه تأکید دارد.

پژوهشگران با انجام دو آزمایش روی بیش از ۱۰۰۰ داوطلب، دریافتند که خواب بد، به‌ویژه در کنار مشکلاتی مانند افسردگی، می‌تواند افراد را مستعد پذیرش تئوری‌های توطئه کند. این احتمال زمانی بیشتر می‌شود که افراد خسته، در معرض محتوای توطئه‌آمیز از منابع بیرونی قرار بگیرند.

پژوهشگران در نخستین مطالعه، از ۵۴۰ نفر خواستند تا کیفیت خواب خود را ارزیابی کنند و سپس یکی از دو مقاله درباره آتش‌سوزی کلیسای نوتردام پاریس در سال ۲۰۱۹ را بخوانند. یک گروه مقاله‌ای معتبر دریافت کردند، در حالی که گروه دیگر مطلبی نادرست خواندند که ادعا می‌کرد آتش‌سوزی یک توطئه پنهان بوده است. نتایج نشان داد افرادی که خواب ضعیف‌تری داشتند، بیشتر تئوری توطئه را پذیرفته بودند.

در مرحله دوم، داده‌های روان‌شناختی و باورهای ۵۷۵ نفر دیگر بررسی شد. این مطالعه نیز رابطه مستقیمی بین خواب بد یا بی‌خوابی و ذهنیت توطئه‌گرا را تأیید کرد. در بسیاری از موارد، افسردگی به‌ عنوان عامل روانی اصلی در پس این نوع تفکر شناسایی شد.

نقش خواب بد در سلامت روان و تفکر انتقادی

دنیل جالی، سرپرست این پژوهش و استاد روان‌شناسی اجتماعی در دانشگاه ناتینگهام در بیانیه‌ای گفت: «خواب برای سلامت روان و عملکرد مغز بسیار حیاتی است. خواب ضعیف می‌تواند خطر افسردگی، اضطراب و توهم را افزایش دهد، که این موارد عواملی هستند که همگی در گسترش باور به تئوری‌های توطئه نقش دارند.»

باور به تئوری‌های توطئه تنها به علاقه به داستان‌های عجیب محدود نمی‌شود، بلکه می‌تواند اثرات گسترده‌ای بر جامعه داشته باشد. به عنوان مثال، بی‌اعتمادی به اثربخشی واکسن‌ها، مقاومت جمعی در برابر بیماری‌های عفونی مانند: سرخک، کووید-۱۹ و سل را کاهش می‌دهد. همچنین اطلاعات نادرست درباره تغییرات اقلیمی و باور به تقلب در انتخابات، زمینه‌ساز چالش‌های اجتماعی و سیاسی شده‌اند.

راه‌های مقابله با تفکر توطئه‌گرایانه

افرادی که به تئوری‌های توطئه روی می‌آورند، اغلب برای کنار گذاشتن آنها مقاومت نشان می‌دهند. هرچند تأمل شخصی یا کمک دیگران می‌تواند به تغییر این طرز فکر کمک کند، اما بهترین راه، پیشگیری از افتادن در دام این تفکرات با حفظ مهارت‌های تفکر انتقادی است. در این میان، خواب خوب شبانه یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای تقویت سلامت روان و کاهش آسیب‌پذیری نسبت به اطلاعات نادرست است.

جالی تأکید کرد: «تحقیقات ما نشان می‌دهد که بهبود کیفیت خواب می‌تواند نقش محافظتی در برابر گسترش تفکر توطئه‌گرایانه ایفا کند.»

پس اگر کسی خواست یک تئوری توطئه عجیب را در سر شما فرو کند، کوچک‌ترین کار این است که اول یک خواب حسابی داشته باشید!