گروهی از پژوهشگران با استفاده از ثبت مستقیم فعالیت مغزی درون‌جمجمه‌ای انسان‌ها، ساختار کوچک و عمیق تالاموس را به عنوان یکی از عوامل کلیدی در شکل‌گیری آگاهی شناسایی کرده‌اند.
به گزارش تکناک، یافته‌های این پژوهش درک جدیدی از نحوه پیدایش ادراک آگاهانه ارائه می‌دهند و نقش اساسی نواحی خاصی از تالاموس را در انتقال اطلاعات به قشر پیش‌پیشانی مغز برجسته می‌کنند.
نتایج این تحقیق که توسط Zepeng Fang و همکاران او انجام شده، حاکی از آن است که نواحی خاصی از تالاموس به عنوان دروازه‌ای به سوی آگاهی عمل می‌کنند و با انتقال سیگنال به قشر پیش‌پیشانی مغز، آغاز تجربه آگاهانه را ممکن می‌سازند. پژوهشگران دریافتند که هسته‌های درون‌لایه‌ای و میانی تالاموس، فعالیت عصبی مرتبط با آگاهی را زودتر و با شدت بیشتری نسبت به سایر نواحی مغز از جمله هسته‌های شکمی و قشر پیش‌پیشانی نشان می‌دهند.
این یافته‌ها نه‌تنها نقش سنتی تالاموس به عنوان مرکز انتقال اطلاعات حسی را به چالش می‌کشند، بلکه آن را به عنوان عنصر محرک اصلی آگاهی انسان معرفی می‌کنند. به گفته نویسندگان، این نواحی از تالاموس هنگام شروع ادراک آگاهانه با قشر پیش‌پیشانی هم‌زمان می‌شوند؛ موضوعی که حاکی از یک مکانیسم کنترلی و گذرگاهی برای هدایت آگاهی است.
پژوهشگران در این مطالعه، برای نخستین‌بار از الکترودهای درون‌جمجمه‌ای در بیماران انسانی استفاده کردند تا به طور هم‌زمان فعالیت مغزی را در سه ناحیه مهم از تالاموس (درون‌لایه‌ای، میانی و شکمی) و قشر پیش‌پیشانی ثبت کنند. این آزمایش روی پنج بیمار مبتلا به سردردهای مزمن و مقاوم به دارو انجام شد، که به منظور درمان، الکترودهای عمقی در مغز آنها کار گذاشته شده بود. این افراد یک وظیفه بصری ویژه طراحی‌شده برای تحریک آگاهی را انجام دادند و در همین هنگام، داده‌های مغزی آنها ثبت و تحلیل شد.
پیش از این، بیشتر نظریه‌های مربوط به آگاهی بر قشر مغز تمرکز داشتند و کمتر به ساختارهای زیرقشری مانند تالاموس پرداخته بودند. اما اکنون، با شواهد ارائه‌شده در این مطالعه، این نگاه در حال تغییر است. یافته‌ها حاکی از آن است که حلقه‌های ارتباطی بین تالاموس و قشر پیش‌پیشانی نقش تعیین‌کننده‌ای در تجربه آگاهانه ایفا می‌کنند. به‌ویژه ناحیه درون‌لایه‌ای تالاموس، مانند یک کلید اصلی برای روشن کردن چراغ آگاهی عمل می‌کند.
اهمیت این پژوهش در آن است که یکی از پیچیده‌ترین و ناشناخته‌ترین جنبه‌های مغز انسان – یعنی چگونگی شکل‌گیری آگاهی – را یک گام به جلو می‌برد. دانشمندان علوم اعصاب مدت‌ها است که آگاهی را به دو بخش تقسیم می‌کنند، که شامل حالت آگاهانه (نظیر بیداری یا خواب) و محتوای آگاهانه (تجربه‌ها و ادراک‌هایی که فرد از آنها آگاه است) می‌شود. پیش‌تر ساختارهای زیرقشری مانند تالاموس با تنظیم حالت آگاهانه مرتبط دانسته می‌شدند، اما این تحقیق نشان می‌دهد که آنها در تعیین محتوای آگاهانه نیز نقشی کلیدی دارند.
این کشف نه‌تنها درک ما از آگاهی را متحول می‌کند، بلکه می‌تواند راهگشای درمان‌های جدید برای اختلالاتی مانند: کما، اختلالات خواب، یا حتی برخی از بیماری‌های روان‌پزشکی باشد، که با هوشیاری و ادراک مرتبط هستند. اگر تالاموس واقعاً نقش نگهبان آگاهی را ایفا می‌کند، شاید بتوان در آینده با تحریک دقیق آن، سطح هوشیاری بیماران را به طور هدفمند افزایش داد.
در نهایت، این مطالعه دریچه‌ای تازه به روی یکی از بزرگ‌ترین رازهای مغز انسان گشوده است: اینکه چگونه مغز، از میان میلیاردها سیگنال عصبی، لحظه‌ای خاص را به تجربه‌ای آگاهانه بدل می‌کند.
