مدیرعامل سابق گوگل مراکز داده هوش مصنوعی را به فضا می‌برد

اریک اشمیت، مدیرعامل سابق گوگل، با خرید استارتاپ فضایی Relativity Space قصد دارد مراکز داده‌ی هوش مصنوعی را مقابله با بحران مصرف انرژی ناشی از رشد انفجاری مدل‌های زبانی بزرگ به مدار زمین در فضا منتقل کند

به گزارش تکناک، هوش مصنوعی همیشه با مهندسی فضایی رابطه‌ای همزیستانه داشته است، اما اکنون به نظر می‌رسد که این رابطه قرار است عمیق‌تر از همیشه شود.

حدود دو ماه پیش، مدیرعامل پیشین Google، اریک اشمیت، شرکت نوپای پرتاب Relativity Space را خریداری کرد. این شرکت در ابتدا با ساخت موشک‌هایی که کاملاً با فناوری چاپ سه‌بعدی تولید شده بودند، شهرت یافت، اگرچه هنوز موفق نشده به مدار برسد.

اگرچه اشمیت از آن زمان سکوت کرده بود، اما اخیراً سکوت خود را شکست. او در پاسخ به خبرنگاری در X تأیید کرد که این شرکت فضایی را برای راه‌اندازی مراکز داده در فضا خریداری کرده است.

رشد سریع هوش مصنوعی، تقاضای برق در مراکز داده روی زمین را به‌طرز نمایی و غیرقابل‌پایداری افزایش داده است. آیا فضا می‌تواند راه‌حلی برای این مشکل باشد؟

برنامه‌های Relativity Space برای مرکز داده مداری

برای دهه‌ها، هوش مصنوعی در اَشکال مختلف نقش مهمی در اکتشافات فضایی ایفا کرده است. در سال ۱۹۹۸، مأموریت Deep Space 1 ناسا از نخستین سیستم هوش مصنوعی برای هدایت یک فضاپیما بدون دخالت انسان استفاده کرد. امروزه فضاپیماها به‌طور معمول از هوش مصنوعی برای رسیدن به اجرام دور یا اتصال به ایستگاه فضایی بین‌المللی استفاده می‌کنند.

با این حال، در حالی که بسیاری از پژوهشگران هوش مصنوعی مهارت‌های خود را با توسعه مدل‌های فضایی تقویت کرده‌اند، مراکز داده‌ای که این سیستم‌ها را تغذیه می‌کنند، همچنان به زمین محدود مانده‌اند.

اریک اشمیت احتمالاً رهبری انتقال بخش بزرگی از این زیرساخت‌های پردازشی به فضا را بر عهده خواهد گرفت.اخیراً اشمیت در جلسه‌ای درباره آینده هوش مصنوعی در کمیته انرژی و تجارت مجلس نمایندگان سخنرانی کرد. او در این جلسه در ماه آوریل توضیح داد که «افراد در حال برنامه‌ریزی برای مراکز داده با توان ۱۰ گیگاوات هستند» و اشاره کرد که یک نیروگاه هسته‌ای معمولی در آمریکا تنها ۱ گیگاوات برق تولید می‌کند.

او افزود: «[این] به شما درکی از بزرگی این بحران می‌دهد. بسیاری از افراد معتقدند که تقاضای انرژی برای صنعت ما از ۳ درصد به ۹ درصد از کل تولید خواهد رسید.»

کمی پس از این جلسه، اریک برگر، سردبیر ارشد بخش فضایی در Ars Technica، ویدئویی از توضیحات اشمیت درباره نیازهای انرژی را بازنشر کرد و در کنار آن نوشت: «احتمالاً این توضیح می‌دهد که چرا اشمیت Relativity Space را خرید.» فردای آن روز، اشمیت تنها با یک واژه پاسخ داد: «بله.»

هوش مصنوعی چه مقدار انرژی نیاز دارد؟

از زمانی که ChatGPT در سال ۲۰۲۳ محبوبیت گسترده‌ای یافت، دانشمندان درباره نیاز شدید آن به انرژی برای آموزش و اجرای مدل‌های LLM هشدار داده‌اند. متأسفانه شرکت‌هایی که این مدل‌ها را اجرا می‌کنند، به دلیل عدم شفافیت درباره داده‌های آموزشی و میزان انرژی مصرفی، بدنام شده‌اند.

پژوهشگر مستقل جاناتان کوومی در گزارشی برای Nature، ناراحتی خود را ابراز کرد. او توضیح داد: «مشکل اصلی این است که ما تقریباً هیچ داده یا شناخت دقیقی از آنچه واقعاً در حال وقوع است نداریم.»

الکس دِ وریس، پژوهشگری از دانشگاه آزاد آمستردام، افزود: «فکر می‌کنم همه پژوهشگران این حوزه دارند دیوانه می‌شوند، چون داده‌هایی که نیاز داریم را دریافت نمی‌کنیم. ما فقط داریم تمام ترفندها را امتحان می‌کنیم تا بتوانیم به عددی برسیم.»

با وجود پنهان‌کاری شرکت‌هایی مانند OpenAI، برآوردهای تقریبی وجود دارد. برای مثال، آژانس بین‌المللی انرژی تخمین زده که یک پرسش ChatGPT حدود ۱۰ برابر بیشتر از یک جستجوی Google برق مصرف می‌کند.بر خلاف شرکت‌های هوش مصنوعی که انرژی زیادی مصرف می‌کنند، مدل کسب‌وکار اشمیت نیاز به شفافیت در مورد تقاضای انرژی دارد. Relativity Space فعالانه تلاش خواهد کرد تا این نیاز عظیم انرژی را برآورده کند. در واقع، اشمیت در جلسه کنگره تأکید کرد که ما برای پاسخ به این نیاز روی زمین با مشکل مواجه‌ایم.

او توضیح داد: «یکی از برآوردهایی که به نظر من محتمل‌ترین است، این است که مراکز داده تا سال ۲۰۲۷ به ۲۹ گیگاوات برق اضافی نیاز خواهند داشت، و تا سال ۲۰۳۰ به ۶۷ گیگاوات بیشتر. این زیرساخت‌ها در ابعادی صنعتی هستند که در طول زندگی‌ام هرگز ندیده‌ام.»

استفاده از انرژی خورشیدی مبتنی بر فضا

اگرچه اشمیت تأیید کرده که هدف Relativity Space راه‌اندازی مراکز داده در فضاست، اما ما تقریباً هیچ اطلاعاتی درباره نحوه اجرای این برنامه‌ها نداریم.

احتمالاً شرکت قصد دارد مراکز داده را در مدار زمین‌آهنگ قرار دهد. این نوع مدار باعث می‌شود که مراکز داده همیشه بر فراز یک نقطه ثابت از زمین قرار بگیرند و بتوانند با استفاده از پنل‌های خورشیدی، به‌صورت شبانه‌روزی نور خورشید را جمع‌آوری کنند.

با این حال، از آنجایی که مقدار زیادی انرژی موردنیاز است، ممکن است ایستگاه‌های خورشیدی فضایی جداگانه نیز در کنار مراکز داده به فضا پرتاب شوند.

خود فناوری انرژی خورشیدی فضایی با موانع زیادی مواجه است. اگرچه این فناوری پتانسیل انتقال مداوم انرژی به زمین را دارد، اما زیرساخت‌های ایستگاه‌های زمینی هنوز آماده نیستند. ممکن است Relativity Space استدلال کند که تأمین انرژی برای مراکز داده‌ای که در همان مدار قرار دارند، مورد کاربرد ساده‌تری برای شروع این فناوری باشد.

بازنگری در استراتژی Relativity Space

اگرچه سابقه اشمیت به‌عنوان مدیرعامل پیشین گوگل اعتبار زیادی برای طرح‌های Relativity Space به همراه دارد، اما چالش‌های بزرگی در پیش است.

اول اینکه، Relativity Space هنوز موفق نشده موشکی را به مدار پرتاب کند. این شرکت در سال ۲۰۲۳ موشک Terran 1 خود را پرتاب کرد، اما موشک به مدار نرسید. شرکت تصمیم گرفت Terran 1 را بازنشسته کند و تمرکز خود را بر توسعه نسل بعدی موشک بگذارد.

آن موشک، یعنی Terran R، انتظار می‌رود که اولین پرواز خود را سال آینده انجام دهد. با این حال، بنا به گزارش Ars Technica، به نظر می‌رسد که Relativity Space بخشی از برنامه‌های خود در زمینه چاپ سه‌بعدی را کنار گذاشته است. این شرکت در زمان ورود اشمیت با بحران هویتی مواجه شده بود.

دوم اینکه، صورت‌های فلکی ماهواره‌ای و تراکم مداری مشکلاتی برای علم ایجاد کرده‌اند. Starlink و ماهواره‌های دیگر از مشاهدات نجومی مهم جلوگیری می‌کنند. ممکن است مراکز داده Relativity Space ماژولار طراحی شوند تا در پرتاب‌های متعدد به فضا منتقل شوند، اما آیا آن‌ها پس از ساخت کامل، بخش زیادی از آسمان را مسدود خواهند کرد؟

سوم اینکه، مراکز داده زمینی نیاز به زیرساخت‌های خنک‌کننده گسترده دارند. آیا مراکز داده Relativity Space می‌توانند در برابر نوسانات دمایی در مدار زمین مقاومت کنند؟ آیا گرمای این مراکز به‌طور مؤثر به فضا منتشر خواهد شد؟

هوش مصنوعی، صنعتی پرریسک

برخی کارشناسان هشدار داده‌اند که ممکن است حباب هوش مصنوعی در آستانه ترکیدن باشد. گری مارکوس، بنیان‌گذار Geometric Intelligence، مدل‌های زبانی بزرگ هوش مصنوعی  را «درخشان اما احمقانه» توصیف کرده است. برخی دیگر نیز هشدار داده‌اند که بازدهی مدل‌های جدید رو به کاهش است.

علی چادری، پژوهشگر در University College London، در بیانیه‌ای مطبوعاتی گفت: «قوانین مقیاس‌پذیری در حال رسیدن به محدودیت‌های خود هستند. برخی از آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی از هم‌اکنون اشاره کرده‌اند که افزایش اندازه مدل‌ها و داده‌های آموزشی، دیگر نتایج انقلابی گذشته را به همراه نخواهد داشت.»

اشمیت ممکن است با طرح ساخت مراکز داده نسل بعدی برای هوش مصنوعی در فضا، وارد یک تب طلای جدید شده باشد. او همچنین ممکن است روح تازه‌ای در شرکتی دمیده باشد که پیش‌تر هویت خود را از دست داده بود. با این حال، همه چیز به انتشار رسمی برنامه‌های شرکت بستگی دارد. اگر ستاره‌ها در جای مناسب قرار گیرند، Relativity Space نقشی کلیدی در آینده هوش مصنوعی ایفا خواهد کرد و به انرژی‌های تجدیدپذیر مبتنی بر فضا نیز شتاب خواهد بخشید.