یک فروند جنگنده رادارگریز F-35 متعلق به نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا، بیش از یک ماه در خاک هند متوقف شده و این موضوع نگرانی‌هایی را درباره امنیت فناوری‌های پیشرفته این جنگنده در کشوری فاقد مجوز دسترسی به آنها برانگیخته است.
به گزارش تکناک، این جنگنده نسل پنجمی در تاریخ ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، پس از مواجهه با شرایط نامساعد جوی در اقیانوس هند، مجبور به فرود اضطراری در فرودگاه Thiruvananthapuram واقع در ایالت کرالا هند شد. اما به گفته کمیسیون عالی بریتانیا در دهلی‌نو، به دنبال بروز یک مشکل فنی در موتور، جنگنده نتوانست به ناو هواپیمابر “HMS Prince of Wales” بازگردد. از آن زمان تاکنون، این هواپیما همچنان در خاک هند باقی مانده و فرایند تعمیر آن در جریان است.
این جنگنده F-35B از نوع برخاست و فرود عمودی است، که برای عملیات از روی ناوهای تهاجمی آبی-خاکی و باندهای کوتاه طراحی شده است و در کشورهای محدودی مانند: بریتانیا، آمریکا، ایتالیا و ژاپن مورد استفاده قرار می‌گیرد. این جنگنده توسط شرکت آمریکایی Lockheed Martin ساخته شده است و یکی از پیچیده‌ترین و پیشرفته‌ترین هواپیماهای رزمی جهان به حساب می‌آید. ایالات متحده به عنوان مالک اصلی فناوری، تنها به کشورهای تأییدشده اجازه بهره‌برداری از این سیستم‌ها را می‌دهد و هند جزو این فهرست نیست.
حضور طولانی‌مدت یک جنگنده F-35 بریتانیا در خاک هند، زنگ خطرهایی را در محافل نظامی و امنیتی به صدا درآورده است. میک رایان، ژنرال بازنشسته ارتش استرالیا در گفت‌وگو با وب‌سایت Business Insider گفت: «با توجه به قابلیت‌ها و فناوری‌های فوق‌العاده‌ای که این هواپیما دارد، واقعاً نباید در کشوری بدون مجوز دسترسی باقی بماند.»
او تصریح کرد که به احتمال زیاد ایالات متحده در پشت‌صحنه در حال اعمال فشار دیپلماتیک بر بریتانیا است تا بازیابی این هواپیما را تسریع بخشد. به گفته وی، امنیت این جنگنده باید اولویت اصلی باشد تا از هرگونه بهره‌برداری یا دسترسی غیرمجاز به فناوری‌های حساس آن جلوگیری شود.
در ابتدا، جنگنده در فضای باز فرودگاه رها شده بود، که به گزارش برخی رسانه‌های هندی، دلیل آن بی‌اعتمادی بریتانیا به مقامات محلی عنوان شده بود. با وجود این، نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا این ادعا را رد و اعلام کرد که انتقال هواپیما به دلیل نبود ابزار فنی و تخصصی لازم به تعویق افتاده بود. پس از فراهم شدن شرایط، جنگنده به داخل یک آشیانه منتقل شد تا هم از آسیب‌های محیطی در امان بماند و هم فعالیت‌های عادی فرودگاه مختل نشود.
اکنون تیمی از مهندسان بریتانیایی در محل مستقر شده‌اند و عملیات تعمیر و آماده‌سازی جنگنده برای بازگشت آغاز شده است. حساب رسمی وزارت دفاع بریتانیا در هند نیز با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی X اعلام کرده است که «قدردان همکاری و حمایت مداوم مقامات هندی هستیم.»
در حال حاضر، جنگنده F-35 تحت حفاظت نیروهای بریتانیایی قرار دارد و نیروهای امنیتی هند نیز با حفظ فاصله، امنیت محیطی را تأمین می‌کنند. همچنین وزارت دفاع بریتانیا احتمال انتقال جنگنده با هواپیمای باربری را رد و اعلام کرده است که هدف نهایی، بازگرداندن جنگنده به حالت پرواز است.
با وجود آنکه هند و آمریکا متحد رسمی نیستند، اما روابط استراتژیک گسترده‌ای میان دو کشور برقرار است. هند طی سال‌های اخیر میلیاردها دلار تجهیزات نظامی از آمریکا خریداری کرده و در مانورهای نظامی مشترک با واشنگتن مشارکت داشته است. با وجود این، نزدیکی دهلی‌نو به مسکو و وابستگی به واردات گسترده تسلیحات روسی همواره نقطه‌ای حساس در روابط دو کشور بوده است.
ایالات متحده در گذشته، به‌ویژه در دولت پیشین، با دیده تردید به همکاری‌های فناورانه با هند نگاه کرده و حتی این کشور را از فهرست دسترسی بدون محدودیت به فناوری‌های حساس مانند میکروچیپ‌ها خارج کرده بود. از سوی دیگر، دولت ترامپ وعده داده بود که فروش جنگنده‌های F-35 به هند را در آینده در دستور کار قرار دهد، اما این مسئله به‌ویژه با توجه به علاقه هند به توسعه بومی صنعت دفاعی و پیشنهادهای روسیه برای فروش جنگنده Su-57 با شرایط آسان‌تر و محدودیت کمتر همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
در فضای مجازی هند، ماجرای توقف این جنگنده پیشرفته به سوژه طنز و شوخی‌های اینترنتی تبدیل شده است. در یکی از تصاویر منتشرشده از سوی اداره گردشگری ایالت کرالا، کاریکاتوری از این جنگنده در کنار درختان نخل با جمله‌ای طنز منتشر شد: «کرالا جای شگفت‌انگیزیه؛ نمی‌خوام برم. حتماً توصیه می‌کنم!»
با وجود تلاش مقامات بریتانیایی برای کم‌اهمیت جلوه دادن موضوع و نبود نشانه‌ای از دسترسی یا دخالت هند در سامانه‌های حساس جنگنده، کارشناسان امنیتی همچنان بر ضرورت حفظ حداکثری امنیت این فناوری تأکید دارند. بازگشت این جنگنده به خاک بریتانیا، همچنان به عنوان یک آزمون دیپلماتیک و فنی برای لندن، دهلی‌نو و واشنگتن باقی مانده است.
