کشف ۳۷۱ هدف ژنتیکی جدید برای توسعه راهکارهای مقابله با پیری

دانشمندان در یک پژوهش جدید، ۳۷۱ ژن مرتبط با پیری را کشف کرده‌اند که می‌تواند مسیر را برای راهکارهای مقابله با پیری هموار کند.

به گزارش تک‌ناک، در این پژوهش نوآورانه، دقیق‌ترین نقشه ژنتیکی فرسودگی بدن تهیه شد. فرسودگی بدن به حالتی اشاره دارد که با افزایش سن، توان و مقاومت بدن کاهش می‌یابد و حدود ۴۰ درصد از سالمندان را درگیر می‌کند. این وضعیت خطر بستری شدن، ناتوانی و مرگ را بالا می‌برد.

پژوهشگران دانشگاه کلرادو بولدر (CU Boulder) با همکاری یک تیم بین‌المللی، DNA بیش از ۴۰۰ هزار نفر را تجزیه‌وتحلیل کردند و شش شاخص کلیدی فرسودگی را مورد بررسی قرار دادند:

• قدرت بدنی
• تحرک
• عملکرد مغزی
• وضعیت خلق‌وخو
• سلامت قلب و عروق
• وضعیت تغذیه‌ای

این عوامل نشان می‌دهند که مقاومت بدن با افزایش سن چگونه کاهش می‌یابد و چرا این روند در افراد مختلف با سرعت‌های متفاوتی اتفاق می‌افتد.

فرسودگی یک نشانه کلی از پیری نیست

دکتر کنت راک‌وود، یکی از پژوهشگران این مطالعه گفت: «پیری یک فرایند یکنواخت نیست و علت‌های مختلفی برای فرسوده شدن بدن وجود دارد. پرسش کلیدی این است که کدام ژن‌ها در این روند دخیل‌ هستند؟»

پژوهشگران با ترکیب دو روش پیشرفته ژنتیکی، میلیون‌ها قطعه DNA را بررسی کردند تا ژن‌هایی را پیدا کنند که با فرسودگی بدن در سنین بالا مرتبط‌ هستند. آنها در نتیجه موفق شدند که ۴۰۸ ناحیه ژنی را شناسایی کنند که با فرسودگی ارتباط دارند. جالب بود که ۳۷۱ مورد از این ژن‌ها تا پیش از این هرگز مرتبط با پیری شناخته نشده بودند.

مسیرهای زیستی مشترک با بیماری‌های شناخته‌شده

بسیاری از ژن‌های کشف‌شده با فرایندهایی مانند: التهاب مزمن، سوخت‌وساز بدن، سلامت قلب و عملکرد مغز در ارتباط هستند. بعضی از آنها هم با ژن‌هایی هم‌پوشانی دارند که در بیماری‌هایی مثل آلزایمر، دیابت نوع ۲، افسردگی و چاقی نقش دارند. این یعنی فرسودگی بدن فقط یک مشکل ساده نیست، بلکه نتیجه‌ مجموعه‌ پیچیده‌ای از فرایندهای زیستی به‌هم‌وابسته است.

به‌ عنوان مثال:

• ژن SP1 که با سیستم ایمنی و بیماری آلزایمر در ارتباط است، بیشترین تأثیر را در کاهش عملکرد مغزی داشت.
• ژن FTO که بیشتر با چاقی شناخته می‌شود، در چند معیار مختلف از ویژگی‌های فرسودگی نقش داشت.

توسعه راهکارهای هدفمند برای مقابله با پیری

این پژوهش نشان می‌دهد که فرسودگی بدن در سالمندان فقط یک علت ندارد، بلکه دلایل زیستی مختلفی دارد. قدم بعدی، پیدا کردن درمان‌هایی است که برای هر نوع فرسودگی مناسب باشند.

پژوهشگران عنوان کردند که به احتمال زیاد هیچ قرص جادویی برای درمان همه مشکلات ناشی از پیری وجود ندارد، اما شاید بتوان با چند درمان هدفمند، بسیاری از آنها را کنترل کرد.

در حال حاضر، فرسودگی با یک سیستم امتیازدهی ۳۰ نمره‌ای سنجیده می‌شود، که معیارهایی مثل سرعت راه رفتن یا قدرت دست را بررسی می‌کند. اما این پژوهش نشان داد که حتی اگر دو نفر امتیاز مشابهی داشته باشند، ممکن است دلایل ژنتیکی کاملاً متفاوتی پشت آن باشد و همین تفاوت‌ها باعث می‌شود که به درمان‌های متفاوتی نیاز داشته باشند.

کشف راهکارهای مقابله با پیری امکان‌پذیر است

نتایج این پژوهش نشان داد که فرسودگی بدن ناشی از مجموعه‌ای از ژن‌ها است و به یک ژن خاص مرتبط نیست. صدها عامل ژنتیکی کوچک در کنار هم می‌توانند روند پیری را سرعت بخشند. این موضوع راه را برای درمان‌های هدفمند و شخصی‌سازی‌شده باز می‌کند، که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• داروهای ضدالتهابی،
• داروهای متابولیک مثل راپامایسین یا تقویت‌کننده‌های +NAD،
• سنولیتیک‌ها، داروهای آزمایشی که سلول‌های آسیب‌دیده و پیر (معروف به «سلول‌های زامبی») را پاک‌سازی می‌کنند.

این یافته‌ها از نظریه گروساینس حمایت می‌کنند؛ نظریه‌ای که می‌گوید برای جلوگیری یا به‌تعویق انداختن بیماری‌های مزمن، باید به سراغ زیست‌شناسی پیری رفت.

ایزابل فوت، یکی از پژوهشگران این مطالعه گفت: «برای اینکه بتوانیم درمان‌هایی پیدا کنیم که روند پیری را کُند یا حتی از بین ببرند، اول باید بفهمیم که این روند از نظر زیستی چگونه اتفاق می‌افتد. این پژوهش، بزرگ‌ترین مطالعه ژنتیکی‌ است که تاکنون با این هدف انجام شده است.»

مدیریت فعال روند پیری

پژوهشگران پیشنهاد می‌کنند که معیارهای پزشکی برای سنجش فرسودگی بدن بازنگری شود و شش معیار مختلف تازه شناسایی‌شده‌ نیز در آن لحاظ گردد. این یافته‌ها نشان می‌دهند که فرسودگی لزوماً بخش اجتناب‌ناپذیر پیری نیست، بلکه می‌توان آن را یک وضعیت زیستی قابل درمان در نظر گرفت. این دیدگاه تازه می‌تواند در آینده راه را برای کنترل فعال روند پیری هموار کند.