یک تحقیق جدید نشان می‌دهد که تحریک مغزی دقیق و شخصی‌سازی‌شده می‌تواند علائم افسردگی و اضطراب را سریع و بدون دارو کاهش دهد.
به گزارش تکناک، این روش نوین به نام HD-tDCS (تحریک مستقیم جریان الکتریکی با دقت بالا) توسط پژوهشگران دانشگاه UCLA توسعه یافته، که یک جایگزین امیدوارکننده با عوارض خفیف است.
فهرست مطالب
روش HD-tDCS چیست؟
مطالعات قبلی نشان داده‌اند روش tDCS، که شامل عبور جریان ضعیف برق از طریق الکترودهایی روی سر است، می‌تواند به بهبود عملکرد ذهنی کمک کند و در کاهش علائم افسردگی مؤثر باشد. این جریان باعث تغییر فعالیت سلول‌های عصبی در سطح مغز می‌شود.
در مطالعه جدید، پژوهشگران نسخه‌ای دقیق‌تر و شخصی‌سازی‌شده از این روش موسوم به HD-tDCS را آزمایش کردند. این فناوری با استفاده از الکترودهای کوچک‌تر و داده‌های حاصل از تصویربرداری مغز، امکان هدف‌گیری دقیق‌تر نواحی مغزی مرتبط با افسردگی را فراهم می‌کند. در این آزمایش، جریان ضعیفی از برق به بخش خاصی از جلوی مغز در سمت چپ سر فرستاده شد. این بخش نقش مهمی در کنترل احساسات و خلق‌وخو دارد.
جزئیات مطالعه برای کاهش علائم افسردگی
در این تحقیق، ۶۸ نفر بین ۱۸ تا ۶۵ سال شرکت کردند که دچار افسردگی متوسط تا شدید بودند. آنها به صورت تصادفی به دو گروه تقسیم شدند: یک گروه درمان واقعی و گروه دیگر دارونما دریافت کرد. هیچ‌کس، نه خود بیماران و نه افرادی که وضعیت آنها را بررسی می‌کردند، نمی‌دانست چه کسی تحت درمان واقعی است.
- گروهی که تحت درمان واقعی بودند، هر روز به مدت ۲۰ دقیقه جریان الکتریکی ضعیفی (۲ میلی‌آمپر) دریافت کردند. محل دقیق تحریک براساس اسکن مغزی (MRI) و سیستم هدایت عصبی تعیین شده بود. این درمان در ۱۲ روز کاری پشت‌سر‌هم انجام شد.
- گروه تحت کنترل (مصرف‌کننده دارونما) فقط جریانی بسیار خفیف دریافت کردند، که صرفاً حس دریافت درمان را ایجاد می‌کرد، اما تأثیر واقعی نداشت.
شرکت‌کنندگان یا داروی ضدافسردگی مصرف می‌کردند یا هیچ دارویی مصرف نمی‌کردند. افرادی که دچار اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی یا بیماری‌های عصبی بودند، در این مطالعه شرکت داده نشدند.
نتایج کلیدی شامل موارد زیر بود:
در هر دو گروه، علائم افسردگی کاهش یافت، اما تأثیر درمان HD-tDCS بیشتر بود:
- گروه تحت درمان با روش HD-tDCS: کاهش ۷.۸ امتیاز در مقیاس HAM-D
- گروه تحت کنترل: کاهش ۵.۶ امتیاز
این تفاوت از نظر آماری معنادار بود، یعنی احتمال اینکه به صورت تصادفی رخ داده باشد بسیار کم است.
نرخ بهبودی و سرعت اثرگذاری
- در گروه تحت درمان با روش HD-tDCS، حدود ۳۹.۵ درصد از شرکت‌کنندگان به بهبودی کامل رسیدند.
- در گروه تحت کنترل، این عدد فقط ۱۳.۳ درصد بود.
علائم افسردگی در گروه تحت درمان با روش HD-tDCS از روز ششم درمان شروع به بهبود کرد؛ این سرعت بسیار بیشتر از داروهای ضدافسردگی یا روان‌درمانی است، که چند هفته طول می‌کشد تا اثر کنند.
تأثیر بر اضطراب
روش HD-tDCS نه‌تنها علائم افسردگی را کاهش داد، بلکه در کاهش علائم اضطراب نیز موثرتر از گروه کنترل عمل کرد.
تنها عوارض گزارش‌شده شامل قرمزی یا خارش خفیف پوست در محل قرارگیری الکترودها بود. هیچ عارضه جدی مشاهده نشد.
نظر پژوهشگران درباره روش جدید کاهش علائم افسردگی
مایانک آنانت جاگ، سرپرست گروه تحقیق گفت:
«ما با هدف‌گیری دقیق نواحی مغزی مرتبط با افسردگی، نشان دادیم که تحریک می‌تواند خلق‌وخو و عملکرد روزمره بیماران را به طور چشمگیری بهبود بخشد. همچنین داده‌های ما نشان می‌دهد که روش HD-tDCS می‌تواند برای درمان اضطراب نیز مؤثر باشد.»
این روش علاوه بر اثربخشی بالا، عوارض جانبی بسیار خفیفی دارد. با توجه به قابلیت استفاده خانگی tDCS، این رویکرد می‌تواند گزینه‌ای نو برای افرادی باشد که به دنبال جایگزین دارو یا روان‌درمانی هستند.
محدودیت‌ها و آینده تحقیق
- تعداد شرکت‌کنندگان کمتر از حد انتظار بود، چرا که انجام پژوهش در دوران کرونا با سختی‌هایی همراه بود.
- ترکیب روش HD-tDCS با داروهای ضدافسردگی بررسی نشده است، بنابراین مشخص نیست که آیا استفاده هم‌زمان از این دو روش می‌تواند اثربخشی را بیشتر کند یا خیر.
- پیگیری بیماران فقط تا چهار هفته پس از درمان انجام شد؛ بنابراین هنوز مشخص نیست که اثرات درمان در بلندمدت چگونه خواهد بود.
- مقایسه‌ای بین نسخه شخصی‌سازی‌شده و معمولی روش HD-tDCS انجام نشده است؛ یعنی مشخص نیست که تنظیمات اختصاصی برای هر فرد چقدر می‌تواند اثربخشی را تغییر دهد.
با وجود این محدودیت‌ها، پژوهشگران معتقد هستند که روش HD-tDCS می‌تواند به یک روش درمانی سریع، ایمن و بدون نیاز به دارو برای افسردگی متوسط تا شدید تبدیل شود.
