فهرست مطالب
شرکت OpenAI با وعده هوش مصنوعی فراانسانی و رشد سریع، هم‌زمان در حال سوزاندن میلیاردها دلار و تحمل زیان‌های هنگفت است.
به گزارش تکناک، مدتی است که «هوش مصنوعی» و «AI» به واژه‌های پرکاربرد و محبوب در صنعت فناوری تبدیل شده‌اند. OpenAI شرکتی است که این انقلاب بزرگ را رقم زد و با پلتفرم ChatGPT خود، به نامی تبدیل شد که وقتی سخن از هوش مصنوعی به میان می‌آید، در ذهن همه نقش می‌بندد. اما آیا همه چیز آن‌قدر که به نظر می‌رسد درخشان است؟ آیا ممکن است OpenAIدر واقعیت سودآور نباشد و فقط در حال «سوزاندن پول» باشد، در انتظار دستیابی به چیزی که شاید هرگز اتفاق نیفتد: پایداری مالی؟ وضعیت مالی شرکت حکایت از همین مسیر دارد.
چت‌بات ChatGPT بی‌تردید توجه جهانیان را به خود جلب کرد و سم آلتمن، مدیرعامل OpenAI، به چهره آینده‌ای هوشمند تبدیل شد که بشریت را به دوران بی‌سابقه‌ای از بهره‌وری و خلاقیت هدایت می‌کند. شرکت‌های بزرگ، سرمایه هنگفتی به OpenAI تزریق کرده‌اند و حتی مدل کسب‌وکار این شرکت تغییر کرد تا جریان‌های درآمدی آسان‌تری شکل گیرد. هرچند، این درآمدهای انباشته ممکن است برای تامین مالی شرکت کافی نباشد.
بر اساس تحلیل مالی اخیر ویل لاکتت از Planet Earth and Beyond، شرکت OpenAI در یک سقوط مالی فاجعه‌آمیز قرار دارد. شرکتی که پیشتاز یک انقلاب فناورانه است، با سرعتی نگران‌کننده پول از دست می‌دهد، که بیشتر صنایع تثبیت‌شده را شوکه می‌کند و بدتر اینکه به‌نظر می‌رسد راه‌حل این بحران مالی OpenAI معادل ریختن تریلیون‌ها دلار بنزین درون آتش باشد.
01
از 06سرمایه‌گذاری تریلیون دلاری شرکت OpenAI
بیایید پرده از بحران مالی OpenAI برداریم. این شرکت در شش ماه نخست سال ۲۰۲۵، گزارش کرده است که ۴.۳ میلیارد دلار درآمد داشته است. این رقم برای یک شرکت نوپا چشمگیر است. اما مشکل کجا است؟ در همان دوره، شرکت با ۱۳.۵ میلیارد دلار زیان خالص مواجه بوده است. این تنها یک خطای گردکردن نیست؛ یعنی OpenAI برای هر دلاری که کسب می‌کند، سه دلار از دست می‌دهد. با این روند، پیش‌بینی می‌شود که شرکت تا پایان سال ۲۰۲۵ زیانی سرسام‌آور معادل ۲۷ میلیارد دلار داشته باشد. برای مقایسه، این تقریبا دو برابر ۱۴ میلیارد دلار ضرری است که برخی پیش‌بینی‌ها برای ۲۰۲۶ ارائه داده بودند. وضعیت رشد مالی شرکت حتی هشداردهنده‌تر است؛ برای هر دلار درآمد جدید، OpenAI حدود ۷.۷۷ دلار هزینه می‌کند.
لاکتت وضعیت را صریح و بی‌پرده توصیف کرد: «این یک سیاه‌چاله پول است و نمی‌توانم به اندازه کافی بر بی‌سابقه و فاجعه‌بار بودن آن تاکید کنم.» در هر کسب‌وکار عادی، چنین ارقامی باعث اقدامات اضطراری، اخراج گسترده و تغییر مسیر ناامیدانه برای بقا می‌شد. اما OpenAI کسب‌وکاری عادی نیست. لاکتت بیان کرد: «انگار مدیریت می‌داند با سرعت ۱۰۰ مایل بر ساعت به دیوار می‌خورد، اما به جای ترمز گرفتن، پدال گاز را فشرده است.»
02
از 06تکیه دوباره بر یک باور اشتباه عامل اصلی بحران مالی OpenAI
شرکت OpenAI به جای تغییر مسیر، مسیر فعلی خود را تشدید کرده است. این شرکت اعلام کرده است که قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ سالانه حدود ۱.۴ تریلیون دلار در مراکز داده و زیرساخت‌های هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کند و در این راه با غول‌هایی مانند TSMC، سامسونگ و اینتل قرارداد بسته است. این سرمایه‌گذاری بر این باور استوار است که «بیشتر، بهتر است»؛ یعنی ساخت مدل‌های بزرگ‌تر و قدرتمندتر، مسیر رسیدن به سودآوری و در نهایت هوش مصنوعی عمومی (AGI) است. اما اگر هزینه‌های عملیاتی کنونی پایدار نباشند، هزینه‌های آینده به سطحی نجومی خواهد رسید.
بر اساس استانداردهای صنعتی که هزینه‌های عملیاتی مراکز داده را سالانه ۲۶ درصد از هزینه ساخت می‌دانند، تصویر مالی تیره است. این برنامه زیرساختی تریلیونی تا سال ۲۰۲۹ می‌تواند OpenAI را با حدود ۶۵۰ میلیارد دلار هزینه عملیاتی سالانه مواجه کند. هدف درآمدی خوشبینانه شرکت برای همان سال تنها ۱۲۵ میلیارد دلار است. لاکتت عنوان کرد: «حتی اگر OpenAI به هدف ۱۲۵ میلیارد دلاری ۲۰۲۹ برسد، همچنان زیانی سالانه معادل نیم تریلیون دلار خواهد داشت.» این ولخرجی به خودی خود بی‌پروا است، اما زمانی که بدانیم محققان خود OpenAI چه اعترافاتی کرده‌اند، این تصمیم به شدت غیرمنطقی جلوه می‌کند.
03
از 06دشمن درون: شرکت OpenAI علیه خود
سخت‌ترین و بی‌رحمانه‌ترین انتقاد از استراتژی OpenAI از سوی خود شرکت مطرح می‌شود. مشکل فنی اصلی که تمام مدل‌های زبانی بزرگ، از جمله ChatGPT را گرفتار کرده است، «توهم‌سازی» یا Hallucinations است، که به معنی تمایل هوش مصنوعی به اختراع حقایق، منابع و پاسخ‌ها با اعتماد به نفس کامل است. همین نقص باعث می‌شود که مدل‌ها برای وظایف حساس تجاری و سازمانی غیرقابل اعتماد باشند، که OpenAI برای توجیه ارزش خود باید ارائه دهد. شرط‌بندی تریلیونی شرکت بر این فرض استوار است که این مشکل با مقیاس‌بندی، یعنی افزودن داده‌های بیشتر و قدرت محاسباتی بالاتر، قابل حل است. اما یک مشکل اساسی وجود دارد.
طبق مقاله منتشرشده توسط OpenAI، این فرض نادرست است. تحقیقات داخلی شرکت نشان داده که «توهم‌سازی بخش ذاتی فناوری تولیدی هوش مصنوعی است و با داده یا محاسبات بیشتر قابل رفع نیست». محققان یک راهکار احتمالی با نام «یادگیری فعال» ارائه کرده‌اند، که نیازمند نظارت انسانی گسترده برای اصلاح AI است. اما آنها نتیجه گرفتند که «اجرای چنین مدل‌هایی بسیار پرهزینه است و تقریبا همیشه ارزان‌تر است که انسان این کار را انجام دهد». بنابراین، شرکت در حال شرط‌بندی تریلیونی دلاری روی راه‌حلی است که دانشمندان خود آن ثابت کرده‌اند برای این مشکل کارایی ندارد، که به طور ذاتی در فناوری وجود دارد.
04
از 06واقعیت تلخ: ۹۵ درصد پروژه‌های هوش مصنوعی شکست می‌خورند
این گزاره تنها یک فرضیه نیست؛ در عمل نیز خود را نشان می‌دهد. در حالی که تیترها از تسلط هوش مصنوعی بر کسب‌وکارها و جهان خبر می‌دهند، اما واقعیت از شکست گسترده حکایت دارد. مطالعه‌ای از MIT نشان می‌دهد که ۹۵ درصد پروژه‌های آزمایشی هوش مصنوعی هیچ سود یا بهبود بهره‌وری برای شرکت‌ها ایجاد نمی‌کنند. تحقیقات دیگر، مانند گزارش METR نشان می‌دهد که ابزارهای کدنویسی AI می‌توانند توسعه‌دهندگان را کُند کنند، چرا که وقت زیادی برای شناسایی و اصلاح خطاهای «کمک‌کننده» AI صرف می‌شود.
این واقعیت، بازتابی از فاصله بین تبلیغات و عملکرد واقعی است. در حالی که برخی ابزارهای هوش مصنوعی تخصصی در تحلیل داده‌ها موثر هستند، انقلاب AI تولیدی که شرکت OpenAI ترویج می‌کند، شکست خورده است. حتی میزان تعامل کاربران، که شاهرگ حیاتی هر پلتفرم فناوری است، علائم کاهش را نشان می‌دهد و گزارش‌ها حاکی از آن است که استفاده از ChatGPT به اوج خود رسیده است و اکنون روند کاهشی دارد.
05
از 06اگر سودی وجود ندارد، پس انگیزه چیست؟
اگر فناوری به‌طور ذاتی دارای نقص است و OpenAI در باتلاق بحران مالی به‌سر می‌برد، پس چرا به مسیر فعلی ادامه می‌دهد و میلیاردها دلار را روی استراتژی شکست‌خورده می‌سوزاند؟ منتقدان معتقد هستند که پاسخ در ساختار انگیزشی نهفته است.
ویل لاکت بیان کرد: «آنها در حال توسعه واقعی AI نیستند؛ بلکه هرطور شده می‌خواهند سود شرکت را افزایش دهند.» در دنیای سیلیکون‌ولی، ارزش‌گذاری شرکت‌های هوش مصنوعی بر اساس سودآوری یا تناسب محصول با بازار صورت نمی‌گیرد؛ بلکه معیار اصلی میزان هزینه‌های دیتاسنتر است. هزینه‌های بیشتر نشانه جاه‌طلبی بیشتر است و سرمایه‌گذاران را به تزریق سرمایه در ارزیابی‌های بالاتر جذب می‌کند. این ساختار، مدیران را به تصمیماتی معکوس سوق می‌دهد. مدیرانی مانند سم آلتمن حقوق ثابت دریافت نمی‌کنند؛ ثروت آنها به ارزش سهام شرکت وابسته است. گفته می‌شود که آلتمن با ۷ درصد سهام خود در تبدیل OpenAI به شرکت انتفاعی، ممکن است ۱۰ میلیارد دلار سود کسب کند. این انگیزه باعث می‌شود که مدیران قبل از ترکیدن حباب، هر طور شده پیش بروند و ثروتمند شوند. بانک‌ها و سرمایه‌گذاران خطرپذیر که قبلاً از «هیاهوی AI» حمایت می‌کردند، اکنون به آرامی از بروز یک حباب هشدار می‌دهند.
06
از 06آینده بحران مالی شرکت OpenAI و حباب هوش مصنوعی
آیا هدف OpenAI برای دستیابی به سودآوری در چند سال آینده واقع‌بینانه است؟ اعداد نشان می‌دهند که تقریبا غیرممکن است. رشد درآمد شرکت از ۲۵۰ درصد در سال ۲۰۲۴ به تنها ۵۶ درصد در ۲۰۲۵ سقوط کرده است. این شرکت برای رسیدن به نقطه سر به سر، باید تا سال ۲۰۳۰ درآمد خود را سالانه سه برابر کند، در حالی که محصولات اصلی آن در ۹۵ درصد پروژه‌های آزمایشی کسب‌وکارها شکست می‌خورند. این شرایط زمینه‌ساز یک محاسبه سخت و بی‌رحمانه است. کمک مالی ۶ میلیارد دلاری سرمایه‌گذاران در پایان ۲۰۲۴ تنها اجتناب‌ناپذیری بحران را به تأخیر انداخت. بدون یک بازسازی سریع و بنیادین، مسیر شرکت به سوی ورشکستگی است.
اما مشکل تنها محدود به یک شرکت نیست. OpenAI حدود ۶۱ درصد از بازار هوش مصنوعی تولیدی آمریکا را در اختیار دارد و بیش از ۲۰ درصد سرمایه‌های خطرپذیر AI به این شرکت اختصاص یافته است، به این معنی که ریسک بزرگی برای کل صنعت در یک نهاد متمرکز شده است. زمانی که این حباب بترکد، شکست آرامی رخ نخواهد داد و کل صنعت AI را با خود خواهد برد. ممکن است بخش بزرگی از ۱۹۲.۷ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری VC در این حوزه نابود شود. این همان پارادوکس OpenAI است: شرکتی که بر وعده هوش فراانسانی بنا شده است و با کمبود حیرت‌انگیز عقل سلیم اداره می‌شود. داستان «طمع به قیمت همه چیز» است و به سوی پایانی می‌رود که بر همه ما تأثیر خواهد گذاشت. اکنون باید منتظر بود و دید که اوضاع چگونه پیش خواهد رفت.
