پژوهش‌ها نشان می‌دهند که حدود ۶۰ درصد از ژن‌های انسان‌ها با موز مشترک هستند، اما آیا این به معنای شباهت ۶۰ درصدی در DNA است؟
به گزارش تکناک، بررسی‌های علمی نشان می‌دهد که این ادعا پیچیدگی‌های بیشتری دارد و تمام واقعیت را منعکس نمی‌کند.
فهرست مطالب
خاستگاه یک ادعای معروف
پژوهشی در سال ۲۰۱۳ نشان داد که ژنوم انسان و موز حدود ۴۱ درصد شباهت دارند. اما این عدد به معنای اشتراک مستقیم در DNA نیست، بلکه بیانگر وجود برخی ژن‌های مشابه میان این دو گونه است.
DNA، ژن یا محصولات ژنی؟
برای درک درست DNA مشترک با موز، باید تفاوت بین «DNA»، «ژن» و «محصولات ژنی» را بشناسیم. مایک فرانسیس، زیست‌شناس توضیح می‌دهد که حدود ۵۰ درصد از ژن‌های انسان‌ها و موز با یکدیگر مشترک هستند. اما این به معنای اشتراک ۵۰ درصدی در DNA نیست. در واقع، این شباهت فقط حدود ۱ درصد از کل DNA انسان را شامل می‌شود. به بیان ساده، داشتن ژن‌های مشابه الزاماً به معنای داشتن DNA یکسان نیست.
شباهت اصلی میان انسان و موز، نه در ساختار دقیق ژن‌ها، بلکه در محصولات ژنی است؛ یعنی پروتئین‌ها و مولکول‌های RNA که از فعال شدن ژن‌ها به دست می‌آیند. حتی این شباهت هم نسبی است، چرا که این محصولات اغلب ساختارهای بسیار متفاوتی دارند.
چگونه این شباهت‌ها بررسی شدند؟
دانشمندان ابتدا ژن‌های موز را فهرست و پیش‌بینی کردند چه پروتئین‌هایی تولید می‌کنند. سپس همین کار را برای ژن‌های انسانی انجام دادند و با کمک یک نرم‌افزار، بیش از ۴ میلیون مقایسه بین ژن‌ها و محصولات ژنی انجام شد.
نتیجه چه بود؟ حدود ۷۰۰۰ «همسان‌یابی» یا “match” یافت شد؛ به عبارت دیگر، ۶۰ درصد از ژن‌های موز با ژن‌های انسانی شباهت داشتند، هرچند این شباهت اغلب فقط در حدود ۴۰ درصد بود.
حقیقت درباره DNA مشترک با موز؟
اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، حدود ۶۰ درصد از ژن‌های ما مشابه ژن‌های موز هستند. اما این به معنای اشتراک ۶۰ درصدی DNA نیست، بلکه فقط بخش کوچکی از آن را شامل می‌شود. علاوه بر این، حتی همان ژن‌ها هم تنها حدود ۴۰ درصد مشابه هستند. پس در واقع، شباهت ژنتیکی ما با موز کمتر از چیزی است که در نگاه اول به نظر می‌رسد.
چرا DNA ما با موز مشترک است؟
ممکن است برای شما سوال باشد که چرا ما حتی این میزان از شباهت را با یک میوه داریم! پاسخ ساده است: همه موجودات زنده، از جمله انسان‌ها و موزها، از یک سلول اولیه در حدود ۱.۶ میلیارد سال پیش تکامل یافته‌اند. بسیاری از ژن‌هایی که برای زنده ماندن، تنفس، رشد و تقسیم سلولی لازم هستند، در همه گونه‌ها حفظ شده‌اند.
لورنس برودی، ژنتیک‌دان مؤسسه ملی سلامت آمریکا، DNA را به خانه‌ها تشبیه می‌کند. هر خانه ممکن است ظاهر و طراحی متفاوتی داشته باشد، اما بخش‌هایی مثل آشپزخانه، حمام و اتاق‌خواب در همه خانه‌ها وجود دارند. DNA هم همین‌طور است؛ با اینکه ظاهر جانداران فرق دارد، اما اجزای اساسی حیات در همه موجودات مشترک هستند.
انسان‌ها و موزها دارای شباهت‌های ژنتیکی هستند، اما این شباهت‌ها در سطحی پایه‌ای و محدود قرار دارند. نکته قابل توجه‌تر، توانایی علم مدرن در کشف این ارتباطات ژنتیکی است، که نشان‌دهنده پیشرفت قابل توجه فناوری در درک ساختارهای زیستی مشترک میان موجودات زنده است.
به طور کلی، همه موجودات زنده، از جمله انسان و موز، شاخه‌هایی از یک نظام تکاملی مشترک محسوب می‌شوند. این یافته‌ها اهمیت توجه به ارتباطات زیستی و نگاه عمیق‌تر به حیات روی زمین را برجسته می‌کنند.
