نامه ضد بمب اتم آلبرت اینشتین به حراج گذاشته شد

نامه‌ای تاریخی از آلبرت اینشتین با عنوان «درباره مشارکت من در پروژه بمب اتم»، بار دیگر خبرساز شده است و به‌ زودی در یک حراجی عمومی عرضه خواهد شد.

به گزارش تک‌ناک، او در این نامه که در اصل به زبان آلمانی نوشته شده است، بمب اتم را «خطری وحشتناک برای تمام بشریت» می‌نامد.

این نامه خطاب به یک روزنامه‌نگار ژاپنی و دوست اینشتین ارسال شده بود؛ فردی که از او پرسیده بود چرا با وجود آگاهی از قدرت ویرانگر بمب اتم، در روند تولید آن همکاری کرده است.

نامه مذکور در سال ۱۹۵۳ با کمک شخص اینشتین و توسط فیزیکدان نظری، هربرت یهل به انگلیسی ترجمه شد.

این نامه تاریخی در حراجی Bonhams در معرض فروش قرار گرفته است. این حراج‌خانه، نامه را «مفصل‌ترین و صریح‌ترین اظهارنظر اینشتین درباره نامه‌ او به فرانکلین روزولت و ارتباط وی با توسعه بمب اتم» توصیف کرده است. قیمت تخمینی برای فروش این سند بین ۱۰۰ هزار تا ۱۵۰ هزار دلار اعلام شده است.

اینشتین در ماه اوت سال ۱۹۳۹ با همکاری لئو زیلارد، نامه‌ای به رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده نوشت و درباره تلاش نازی‌ها برای ساخت بمب اتمی هشدار داد.

وی در این نامه هشدار داد که «ممکن است واکنش زنجیره‌ای هسته‌ای در یک توده بزرگ از اورانیوم ممکن شود، که در نتیجه آن، مقادیر عظیمی از انرژی و عناصر جدیدی شبیه رادیوم تولید می‌شود.» او همچنین اشاره کرد که چنین روندی «ممکن است باعث ساخت بمب‌هایی با قدرت تخریب فوق‌العاده شود.»

نامه ضد بمب اتم اینشتین هم‌زمان با آغاز جنگ جهانی دوم و حمله آلمان به لهستان، به دست روزولت رسید و سرآغاز تشکیل کمیته مشورتی اورانیوم در ایالات متحده شد. چند سال بعد، این اقدام به آغاز پروژه منهتن انجامید؛ برنامه‌ای که باعث توسعه نخستین بمب اتمی در تاریخ شد.

پروژه منهتن تحت هدایت ژنرال لزلی گرووز و با هدایت علمی جی. رابرت اوپنهایمر در آزمایشگاه لس‌آلاموس اجرا شد.

اگرچه اینشتین هیچ‌گونه مشارکت مستقیمی در پروژه منهتن نداشت، اما بعدها از نقش اولیه خود در هشدار به دولت آمریکا ابراز پشیمانی کرد.

وی در نامه‌ خود می‌نویسد: «مشارکت من در ساخت بمب اتم، تنها به یک اقدام محدود شد: امضای نامه‌ای به رئیس‌جمهور روزولت. این نامه بر لزوم انجام آزمایش‌های گسترده برای بررسی امکان ساخت بمب اتم تأکید داشت.»

اینشتین در ادامه نامه تأکید می‌کند که به‌ خوبی از «خطر وحشتناک آن برای تمام بشریت» آگاه بود، اما به دلیل نگرانی از آنکه آلمان نازی قبل از آمریکا به چنین سلاحی دست یابد، چاره‌ای جز هشدار نداشت.

وی در این نامه که به کاتسو هارا، سردبیر ژاپنی مجله Kaizō نوشته شده بود، می‌گوید: «من همواره یک صلح‌طلب قانع بوده‌ام و راهی جز این در برابر خود نمی‌دیدم.»

همچنین اینشتین کشورها را به «لغو جنگ از طریق همکاری جمعی» فرا می‌خواند و هشدار می‌دهد که هرگونه آمادگی برای تسلیحات بیشتر، «ناگزیر به جنگ منتهی می‌شود.»

او در پایان نامه، از روش‌های صلح‌آمیز مهاتما گاندی در مبارزه برای استقلال هند تجلیل می‌کند و می‌نویسد: «کار او برای رهایی هند، نمونه‌ای زنده است از اینکه اراده انسان، اگر با ایمانی شکست‌ناپذیر همراه باشد، از قدرت مادی به‌ظاهر شکست‌ناپذیر قوی‌تر است.»

نخستین بمب‌های اتمی توسط آمریکا در جنگ جهانی دوم علیه ژاپن استفاده شدند و حملات به هیروشیما و ناگازاکی این کشور را به تنها قربانی مستقیم سلاح هسته‌ای در تاریخ تبدیل کرد.

با وجود این، تسلیحات هسته‌ای امروز، به‌مراتب پیشرفته‌تر و مرگ‌بارتر از آن دوران هستند.

بر اساس گزارش جدید مؤسسه بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم (SIPRI)، در حال حاضر حدود ۱۲٬۲۴۱ کلاهک هسته‌ای در جهان وجود دارد.

گزارش سالانه ۲۰۲۵ این مؤسسه هشدار می‌دهد که در سال گذشته، تمام کشورها با تسلیحات هسته‌ای، برنامه‌های نوسازی زرادخانه‌های خود را ادامه داده‌اند و دیگر خبری از روند کاهش تسلیحات نیست، که از پایان جنگ سرد آغاز شده بود.

در چنین شرایطی، بازخوانی نامه هشدارآمیز اینشتین بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد؛ نامه‌ای که بار دیگر به ما یادآوری می‌کند صلح، تنها راه نجات بشریت از سایه جنگ هسته‌ای است.