در تحقیقات جدیدی که توسط محققان مؤسسۀ ماکس پلانک انجام شده است، محققان کشف کرده‌اند که پروتئین‌های بسیار ماندگار در تخمدان‌ها می‌توانند به حفظ سلامتی سلول‌های باروری در پستانداران کمک کنند.
به‌گزارش تک‌ناک، این پروتئین‌ها در مقابله با تجمع پروتئین‌های مضر و حفاظت از سلول‌ها نقش دارند، به ویژه در تخمدان‌ها که نسبت به سایر بافت‌ها مانند مغز، پایدارتر هستند. با افزایش سن، میزان این پروتئین‌های ماندگار کم می‌شود، که می‌تواند توضیحی برای کاهش باروری با افزایش سن باشد.
محققان مؤسسۀ ماکس پلانک کشف کرده‌اند که پروتئین‌های ماندگار در تخمدان، ممکن است سلول‌های تخم پستانداران را سالم نگه دارند و باروری را برای مدت طولانی حفظ کنند.
پستانداران ماده از جمله انسان‌ها با تمام سلول‌های تخم خود متولد می‌شوند. از میان یک تا دو میلیون سلول تخمک زن، حدود 400 سلول قبل از یائسگی بالغ می‌شوند و امکان باروری را فراهم می‌کنند. بنابراین برخی از سلول‌های تخمک برای چندین دهه زنده می‌مانند و باید در این مدت طولانی فعال بمانند.
به نظر می‌رسد همان‌گونه که محققان از گوتینگن آلمان اکنون در آزمایش روی موش‌ها این مسئله را کشف کرده‌اند، پروتئین‌های بسیار ماندگار در تخمدان نقش مهمی دارند و به حفظ باروری تا زمانی که ممکن است، کمک می‌کنند. یافته‌های جدید دربارۀ باروری زنان در این آزمایش شامل موارد زیر است:
- تخمدان‌ها و سلول‌های تخمک در موش‌ها، حاوی پروتئین‌های بسیار ماندگار هستند.
- تجمع پروتئین‌های مضر مرتبط با سن در سلول‌های تخمک، کمتر از سایر بافت‌ها مانند مغز اتفاق می‌افتد.
- پروتئین‌های ماندگار که به تدریج از تخمدان‌ها و سلول‌های تخمک ناپدید می‌شوند، می‌توانند دلیل کاهش باروری با افزایش سن را توضیح دهند.
باروری زنان و طول عمر سلول‌های تخمک
ملینا شوه، مدیر مؤسسۀ ماکس پلانک (MPI) در این باره گفت: «سلول‌های تخمک باید در طول زندگی باروری زن حفظ شوند تا امکان تبدیل به جنین‌های سالم را داشته باشند. حتی در موش‌هایی که فقط حدود یک سال می‌توانند تولید مثل کنند، طول عمر سلول‌های تخمک بسیار بیشتر از میانگین طول عمر پروتئین‌ها است. سلول‌های زنده بیشتر پروتئین‌های خود را در مدت چند روز بازیافت می کنند. اگر چه با توجه به نوع و عملکرد سلول، همۀ پروتئین‌ها به یک میزان تجزیه نمی‌شوند.»
تیم تحقیقاتی شوه، اکنون به طور کمّی بررسی کرده‌اند که سن پروتئین‌های ماندگار در تخمدان‌ها به چه میزان است. محققان برای آزمایش‌های خود، روش‌های مختلف بیوشیمیایی و مولکولی را با شبیه‌‌سازی ریاضی ترکیب کردند.
لیپ، رهبر گروه تحقیقاتی ماکس پلانک بیان کرد: «این رویکرد چند رشته‌ای به ما اجازه داد تا پروتئین‌ها را در تخمدان‌ها و تخمک‌های موش‌ها در مراحل مختلف زندگی مشاهده و سن پروتئین‌ها را تعیین کنیم.»
دانشمندان همچنین با ثبت موجودی پروتئین تخمدان از حدود 8900 پروتئین، چگونگی تغییر فراوانی پروتئین‌ها در طول زمان را تجزیه و تحلیل کردند.
ثبات و عملکرد پروتئین‌های ماندگار
تخمدان‌ها حاوی تعداد بسیار بالایی پروتئین با عمر طولانی هستند و میزان این پروتئین‌ها در تخمدان بیشتر از سایر بافت‌ها و حتی بیشتر از مغز است. این پروتئین‌های پایدار نه تنها در خود تخمک‌ها بلکه در سایر سلول‌های سوماتیک تخمدان نیز یافت می‌شوند.
اورلاوب، یکی از محققان این مطالعه توضیح داد: «بسیاری از پروتئین‌ها با عمر طولانی، عملکردهای محافظتی مانند: ترمیم DNA یا محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب را دارند. این کمک‌کننده‌های تاشوندۀ مولکولی که به عنوان Chaperone شناخته می‌شوند، از تجمع پروتئین‌های اشتباه تا شده و ایجاد اختلال در فرآیندهای سلولی جلوگیری می‌کنند.»
آزمایش‌های دانشمندان نشان داد که Chaperones در تخمدان بسیار پایدار هستند و برای مدت طولانی‌تری نسبت به مغز از تجمع آنها جلوگیری می‌کنند. به طور مشابه، نیروگاه‌های سلول تخمک یعنی میتوکندری حاوی پروتئین‌های ماندگار هستند. از آنجایی که میتوکندری‌ها از مادر به فرزندان منتقل می‌شوند، سالم ماندن این اندامک‌ها ضروری است.
کاهش پروتئین‌های محافظ با افزایش سن
غلظت بسیاری از پروتئین‌های ماندگار در سلول‌های تخمدان و تخمک با افزایش سن کاهش می‌یابد. در مقابل، میزان پروتئین‌های مرتبط با التهاب حاد یا پاسخ ایمنی در طول زمان افزایش دارند.
این یافته مطابق با یافته‌های قبلی می‌باشد که نشان می‌دهد واکنش‌های التهابی در تخمدان‌های زنان مسن‌تر بیشتر است.
با افزایش سن، شبکۀ پیچیدۀ پروتئین‌های تخمدان تغییر می‌کند. ناپدید شدن تدریجی پروتئین‌های ماندگار از تخمدان‌ها و سلول‌های تخمک ممکن است توضیح دهد که چرا باروری در پستانداران ماده پس از یک سن خاص کاهش می‌یابد.
