در تحقیقات جدید دانشگاه پن استیت، مشخص شده است که نوعی از ویروس آنفلوآنزای H5N1 قابلیت انتقال از طریق هوا را دارد.
به گزارش تک‌ناک، ایالات متحده در ماه مارس، اوّلین شناسایی آنفولانزای فوق حاد پرندگان به نام H5N1 را در گاوهای شیری گزارش کرد، که شیوع آن تا ماه می به 9 ایالت گسترش یافت. روش انتقال این ویروس در میان گاوها همچنان نامشخص است. با وجود این، یک مطالعۀ منتشر شده در مجلۀ Nature Communications نشان داد که سویۀ H5N1 مشابه که زیرگروه 2.3.4.4b نام دارد، در سال 2022 باعث شیوع بیماری در راسوهای پرورشی شده بود و قادر به انتقال از طریق هوا به گروه کوچکی از موش‌ها بود.
این اوّلین بار است که یکی از اعضای گروه ویروس‌های H5N1 clade 2.3.4.4b این توانایی را از خود نشان می‌دهد. به گفتۀ محققان ایالت پن که سرپرستی این مطالعه را بر عهده داشتند، یافته‌ها نشان می‌دهد که این ویروس‌ها برای آلوده کردن پستانداران و افزایش خطر برای انسان در حال تکامل هستند.
تروی ساتون، یکی از محققان این مطالعه گفت: هیچ مدرکی نشان نمی‌دهد که سویۀ H5N1 که در حال حاضر گاوهای شیری را تحت تأثیر قرار می‌دهد، قابلیت انتقال از طریق هوا را دارد، امّا مطالعۀ ما نشان می‌دهد که یکی دیگر از اعضای این خانواده از ویروس‌ها با درجاتی از قابلیت انتقال از طریق هوا تکامل یافته است. این یافته بر اهمیت نظارت مستمر بر تکامل این ویروس‌ها و انتقال آنها به پستانداران دیگر از جمله انسان تأکید می‌کند.
روش‌شناسی ارزیابی ویروس
به گفتۀ محققان، ارزیابی پتانسیل یک ویروس برای انتقال از طریق هوا در پستانداران، می‌تواند آگاهی از خطر آن برای انسان باشد. از آنجایی که پس از کنترل شیوع بیماری در راسو به راحتی نمی‌توان نمونه‌های ویروس را به دست آورد، محققان با استفاده از توالی‌های ژنتیکی در دسترس عموم، ویروس را بازسازی کردند.
در مرحلۀ بعد، محققان توانایی انتقال ویروس را در موش‌ها ارزیابی کردند که دارای مجاری تنفسی هستند و از نظر حساسیت به عفونت و انتقال ویروسی بیشتر از سایر حیوانات آزمایشگاهی شبیه به انسان هستند. محققان هم انتقال مستقیم ویروس را با قرار دادن موش‌های آلوده در قفس‌هایی با راسوهایی غیرآلوده مورد بررسی قرار دادند و هم به بررسی انتقال غیرمستقیم هوابرد با قرار دادن موش‌های آلوده و غیرآلوده در قفس‌هایی که فضای مشترک هوایی را فعال می‌کردند امّا تماس فیزیکی نداشتند، پرداختند. همچنین برای ارزیابی شدت بیماری، آنها کاهش وزن و علائم بیماری بالینی را مورد بررسی قرار دادند.
یافته‌های مربوط به انتقال ویروس
محققان به این نتیجه رسیدند که ویروس از طریق تماس مستقیم به 75 درصد از موش‌های در معرض و از طریق قطرات تنفسی به 37.5 درصد از موش‌ها پس از حدود 9 در معرض تماس انتقال قرار می‌گیرد. همچنین محققان کشف کردند که این ویروس دارای دوز عفونی پایینی است، به این معنی که حتی مقادیر کمی از ویروس باعث عفونت می‌شود.
ساتون اشاره کرد: سویۀ راسو، دارای ویروس حاوی جهشی به نام PB2 T271A است. برای آزمایش تأثیر این جهش بر انتقال ویروسی و شدت بیماری، محققان ویروس را بدون جهش، مهندسی و کشف کردند که مرگ و میر و انتقال از طریق هوا در راسوهای آلوده به این نسخه از ویروس کاهش یافته است.
وی گفت: این یافته‌ها نشان می‌دهد که جهش PB2 T271A تکثیر ویروسی ویروس را تقویت و به بیماری‌زایی و انتقال در راسوها کمک می‌کند. درک نقشی که این جهش ایفا می‌کند به این معنی است که می‌توانیم آن یا جهش‌های مشابه در سویه‌های در حال گردش H5N1 را بررسی کنیم.
پیامدها برای سلامت انسان
ساتون بیان کرد: راسوهای مورد مطالعۀ آنها در آزمایش‌ها، هیچ ایمنی از قبل در برابر آنفولانزا نداشتند، در حالی که اکثر انسان‌ها در معرض ویروس‌های آنفلوانزای فصلی H1N1 و H3N2 قرار داشته‌اند.
او تأکید کرد: اگر انسان در معرض نوع دیگری از H5N1 قرار گیرد، این قرار گرفتن به احتمال زیاد درجاتی از محافظت متقاطع در برابر H5N1 را ارائه می‌دهد. علاوه بر این، میزان انتقالی که در ویروس راسو مشاهده شده، کمتر از معمول ویروس‌های آنفلوانزای همه‌گیر است.
به گفتۀ وی ویروس‌های آنفولانزای همه‌گیر معمولاً از طریق هوا به 75 تا 100 درصد تماس‌ها در عرض سه تا پنج روز منتقل می‌شوند، در حالی که ویروس راسو که مورد مطالعه قرار گرفت، پس از 9 روز به کمتر از 40 درصد از تماس‌ها منتقل می‌شود.
ساتون افزود: انتقال مشاهده شده در مطالعات ما نشان‌دهندۀ افزایش پتانسیل همه‌گیری نسبت به سویه‌های قبلی H5N1 است. با وجود این، ویروس راسو همان ویژگی‌های سویه‌های همه‌گیر را نشان نمی‌دهد.
سویۀ H5N1 که گاوها را تحت تأثیر قرار می‌دهد تاکنون باعث ایجاد بیماری شدید در گاو یا انسان نشده است، امّا هر چه این ویروس بیشتر در گردش باشد و انسان‌ها بیشتر در معرض آن قرار گیرند، امکان ابتلای انسان به آن افزایش می‌یابد.
