مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد که قلب انسان ممکن است توانایی شگفت‌انگیزی در خودترمیمی داشته باشد، البته به شرطی که شرایط مناسب برای ترمیم آن فراهم شود.
به گزارش تکناک، علم پزشکی برای سال‌ها بر این باور بود که قلب انسان قادر به ترمیم خود به‌طور مؤثر نیست. این فرضیه که بسیار معتبر بود، اکنون با تحقیقات جدید به چالش کشیده شده است.
مطالعه‌ای که به تازگی در مجله Circulation منتشر شده، افق‌های جدیدی را در درمان نارسایی قلبی گشوده است.
نارسایی قلبی یک بیماری شایع می‌باشد که حدود 7 میلیون بزرگسال را در ایالات متحده درگیر کرده و طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها، مسئول 14 درصد از مرگ‌های سالانه است.
جامعه پزشکی تا پیش از این، قلب انسان را به عنوان عضوی با توانایی‌های بازسازی بسیار محدود می‌دید. بر خلاف عضلات اسکلتی که می‌توانند پس از آسیب ترمیم شوند، اما بافت عضلانی قلب به عنوان بافتی با ظرفیت ترمیمی ضعیف شناخته می‌شد.
دکتر هشام صادق، مدیر مرکز قلب سارور در دانشگاه آریزونا در این زمینه گفت: «زمانی که عضله قلب آسیب می‌بیند، دیگر بازسازی نمی‌شود. هیچ راه‌حلی برای از بین بردن آسیب عضله قلب وجود ندارد.»
با وجود این، تحقیق جدیدی که توسط تیمی بین‌المللی از دانشمندان انجام شده است، نشان می‌دهد قلب‌هایی که از دستگاه‌های کمکی مانند پمپ‌های مکانیکی بطن چپ (LVADs) بهره‌مند هستند، می‌توانند نرخ‌های تجدید سلولی به مراتب بالاتری از آنچه که تاکنون مشاهده شده است، تجربه کنند.
این مطالعه روی نمونه‌های بافتی 52 بیمار مبتلا به نارسایی پیشرفته قلبی انجام شد، که 28 نفر از آنها دستگاه‌های LVAD دریافت کرده بودند. این دستگاه‌ها با جراحی برای کمک به پمپاژ مؤثرتر خون در قلب‌های ضعیف نصب می‌شوند.
محققان برای بررسی فرایند تجدید سلولی از روش نوآورانه‌ای استفاده کردند که سطح کربن-14 را در دی‌ان‌ای سلولی اندازه‌گیری می‌کند.
این تکنیک از افزایش سطح کربن-14 در جو ناشی از آزمایش‌های هسته‌ای دوران جنگ سرد بهره می‌برد و به محققان امکان می‌دهد زمان دقیق تشکیل سلول‌های قلبی را شناسایی کنند. این روش بینش‌های بی‌سابقه‌ای درباره فرایندهای خودترمیمی قلب فراهم کرده است.
یافته‌های این مطالعه نشان‌دهنده تفاوت‌های قابل توجهی میان گروه‌های مختلف بیماران است. در قلب‌های سالم، سلول‌های عضلانی قلب به طور طبیعی هر ساله حدود 0.5 درصد تجدید می‌شوند. اما در قلب‌های نارس، این نرخ تجدید به‌شدت کاهش می‌یابد؛ به طوری که در کاردیومیوپاتی غیر ایسکمیک (نارسایی قلبی بدون انسداد شریان‌ها) تنها 0.03 درصد و در کاردیومیوپاتی ایسکمیک (نارسایی قلبی ناشی از انسداد شریان‌ها) به 0.01 درصد کاهش می‌یابد.
این یافته‌ها نقطه عطفی در درک دانشمندان از توانایی خودترمیمی قلب به شمار می‌آید و می‌تواند راهکارهای جدیدی را برای درمان نارسایی قلبی پیشرفته به همراه داشته باشد.
مهم‌ترین یافته این تحقیق از بیمارانی به دست آمد که به پشتیبانی دستگاه LVAD (دستگاه کمکی بطن چپ) پاسخ مثبت داده بودند.
این بیماران که عملکرد قلبی بهتری از خود نشان دادند، نرخ تجدید سلول‌های عضلانی قلبی آنها شش برابر بیشتر از قلب‌های سالم بود. دکتر هشام صادق این یافته را قوی‌ترین شاهد موجود می‌داند که نشان می‌دهد سلول‌های عضلانی قلب انسان قادر به بازسازی هستند.
این تحقیق بر اساس مطالعات پیشین، از جمله تحقیق دکتر صادق در سال 2011 انجام شده است، که نشان داد سلول‌های عضلانی قلب در دوران جنینی تقسیم می‌شوند، اما پس از تولد این تقسیم را متوقف می‌کنند. همچنین تحقیق وی در سال 2014 شواهد اولیه‌ای از تقسیم سلولی در بیماران با قلب مصنوعی ارائه داد، که زمینه‌ساز این مطالعه جدید بود.
یکی از دلایل احتمالی بازسازی بیشتر بافت قلب در بیماران دارای LVAD، نحوه عملکرد این دستگاه‌ها است.
این دستگاه‌ها با کاهش بار کاری قلب و کمک به پمپاژ خون، شرایطی را فراهم می‌کنند که به احتمال زیاد باعث بازسازی سلول‌های قلبی می‌شود. این موضوع مشابه با نحوه ترمیم بافت‌های دیگر بدن است، که با استراحت کافی قادر به بازسازی هستند.
در حالی که در قلب‌های نارس، بیشتر سنتز دی‌ان‌ای برای بزرگ‌تر کردن یا پیچیده‌تر کردن سلول‌های موجود انجام می‌شود، اما در بیماران دارای LVAD که بهبود یافته‌اند، بخش زیادی از سنتز دی‌ان‌ای به تولید سلول‌های جدید اختصاص یافته، که این نوع سازگاری مفیدتر است.
حدود 25 درصد از بیماران دارای LVAD این بازسازی بهتر را از خود نشان دادند، که سؤالات مهمی را در مورد دلیل تفاوت‌های این پاسخ‌ها در بیماران مختلف مطرح می‌کند. فهم این تفاوت‌ها می‌تواند در توسعه روش‌های درمانی جدید بسیار مهم باشد.
این تحقیق بسیار امیدوارکننده است، چرا که دستگاه‌های LVAD هم‌اکنون به عنوان گزینه‌ای شناخته‌شده برای درمان نارسایی قلبی استفاده می‌شوند.
دکتر صادق اعلام کرد: «زیبایی تحقیق حاضر در این است که دستگاه‌های LVAD، درمانی نیستند که فقط در آینده به بیماران ارائه دهیم، بلکه این دستگاه‌ها امتحان خود را پس داده‌اند و ما سال‌ها است که از آنها استفاده می‌کنیم.»
