عادت‌ها بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی ما هستند و با درک نحوه شکل‌گیری آنها در مغز می‌توانیم برخی از عادت‌های بد خود را تغییر دهیم.
به گزارش تکناک، از کارهای ساده‌ای مانند مسواک زدن تا رفتارهای پیچیده‌تر مثل عادت‌های غذایی، همه‌چیز تحت تأثیر عادت‌هایی است که در طول زمان شکل گرفته‌اند. اما آیا تاکنون به این فکر کرده‌اید که چرا بعضی عادت‌ها به راحتی شکل می‌گیرند و بعضی دیگر نه؟ یا چرا ترک بعضی عادت‌ها سخت است؟ برای پاسخ به این سوالات، بهتر است نگاهی به نحوه شکل‌گیری عادت‌ها در مغز بیندازیم.
فهرست مطالب
عادت‌ها از کجا می‌آیند؟
ما با عادت‌ها به دنیا نمی‌آییم، اما خیلی زود شروع به شکل دادن به آنها می‌کنیم. دکتر لیندا بلر، روانشناس بالینی توضیح می‌دهد که عادت‌ها حتی از دوران نوزادی شروع به شکل‌گیری می‌کنند. وقتی کاری انجام می‌دهیم و نتیجه مثبتی می‌گیریم، مغز آن را به عنوان یک پاداش ثبت می‌نماید و ما را تشویق می‌کند که آن کار را تکرار کنیم. این چرخه تکرار و پاداش، پایه‌ای برای شکل‌گیری عادت‌ها است.
نقش پاداش در شکل‌گیری عادت‌ها در مغز
پاداش یکی از کلیدی‌ترین عوامل در ایجاد عادت‌ها است. دکتر آلکساندرا هرمَن، متخصص علوم اعصاب می‌گوید که دو سیستم اصلی در مغز وجود دارد که در شکل‌گیری عادت‌ها نقش دارند، که شامل سیستم هدف‌مدار و سیستم عادت می‌شوند.
سیستم هدف‌مدار مربوط به اعمال ارادی است، مانند وقتی که تصمیم می‌گیرید یک روتین ورزشی جدید شروع کنید. این سیستم نیاز به تلاش آگاهانه دارد. اما با تکرار یک رفتار، کنترل آن به سیستم عادت منتقل می‌شود، جایی که رفتارها به طور خودکار انجام می‌شوند و دیگر نیاز به فکر کردن ندارند.
دوپامین، سوخت عادت‌ها در مغز
دوپامین که ماده‌ای شیمیایی در مغز است، نقش مهمی در این فرایند ایفا می‌کند. این ماده نه تنها باعث احساس لذت می‌شود، بلکه به مغز کمک می‌کند تا رفتارهای پاداش‌دهنده را تکرار کند. وقتی کاری انجام می‌دهید که دوپامین ترشح می‌کند، مغز شما را تشویق می‌کند که آن کار را دوباره انجام دهید. این مکانیسم در شکل‌گیری عادت‌ها و حتی اعتیادها بسیار مؤثر است.
چرا برخی عادت‌ها مضر هستند؟
اما سوال اینجا است که چرا بعضی افراد بیشتر مستعد شکل‌دادن عادت‌های مضر هستند؟ پاسخ به این سوال پیچیده است و به عوامل مختلفی از جمله تفاوت‌های فردی در سیستم‌های مغزی بستگی دارد.
برخی افراد ممکن است حساسیت بیشتری به پاداش‌ها داشته باشند، یا در تنظیم رفتارهای ارادی خود مشکل داشته باشند. این تفاوت‌ها می‌توانند توضیح دهند که چرا بعضی افراد راحت‌تر به عادت‌های مضر دچار می‌شوند.
چگونه عادت‌های خود را تغییر دهیم؟
اگر می‌خواهید عادت‌های بد خود را ترک کنید یا عادت‌های جدید و مفید ایجاد نمایید، باید سیستم هدف‌مدار مغز را فعال‌تر کنید. این کار نیاز به تلاش آگاهانه و تغییرات کوچک اما مؤثر در محیط و رفتارهای روزمره دارد.
دکتر هرمَن توصیه می‌کند که با ایجاد تغییرات ساده در محیط خود، شانس موفقیت را افزایش دهید. به عنوان مثال اگر می‌خواهید بیشتر ورزش کنید، لباس ورزشی خود را از شب قبل آماده نمایید و در معرض دید بگذارید.
دکتر بلر نیز تأکید می‌کند که باور به خود و قرار دادن خود در موقعیتی که تغییر را تسهیل کند، بسیار مهم است. تغییر عادت‌ها ممکن است سخت باشد، اما غیرممکن نیست. حتی اگر سال‌ها از شکل‌گیری یک عادت گذشته باشد، همیشه می‌توانید شروع کنید و رفتارهای جدیدی را جایگزین آن نمایید.
جمع‌بندی
عادت‌ها نتیجه تکرار و پاداش هستند و مغز ما به گونه‌ای طراحی شده که رفتارهای پاداش‌دهنده را تکرار کند. اما با درک نحوه کارکرد مغز و استفاده از راهکارهای مناسب، می‌توانیم عادت‌های بد را ترک و عادت‌های جدید و مفید ایجاد کنیم. مهم‌ترین موضوع این است که باور داشته باشید تغییر ممکن است و با گام‌های کوچک اما پیوسته، به سمت زندگی بهتر حرکت کنید.
