پروژه لینوکس ۳۴ ساله شد؛ از یک سرگرمی ساده تا ستون فقرات دنیای فناوری

لینوس توروالدز، دانشجوی ۲۱ ساله فنلاندی، ۳۴ سال پیش در چنین روزی با انتشار یک پست ساده در گروه خبری Usenet، پروژه هسته لینوکس را آغاز کرد که بعدها به یکی از مهم‌ترین نرم‌افزارهای جهان تبدیل شد.

به گزارش تک‌ناک، او در همان زمان تأکید کرد که این پروژه فقط یک سرگرمی است و هرگز به پروژه‌ای بزرگ یا حرفه‌ای تبدیل نخواهد شد، اما اکنون لینوکس به پایه‌ای برای بسیاری از فناوری‌های مدرن جهان تبدیل شده است.

توروالدز در آوریل ۱۹۹۱ کار روی لینوکس را آغاز کرد و تا ژوئیه همان سال توانست روی بخش‌های کاربری مانند درایورهای سخت‌افزار و دیسک سخت فعالیت کند. از نخستین پیشرفت‌ها می‌توان به پورت کردن bash و gcc اشاره کرد. او در سپتامبر ۱۹۹۱ نخستین نسخه لینوکس با شماره 0.01 را منتشر کرد، هرچند این نسخه تنها شامل کد منبع بود و در عمل قابل اجرا نبود.

نخستین نسخه قابل استفاده، یعنی 0.02 در اکتبر همان سال عرضه شد. این نسخه توانست برنامه‌های مهمی مانند: bash، gcc و ابزارهای GNU را اجرا کند، اما همچنان پر از خطا و بدون برخی امکانات پایه مانند درایور فلاپی بود. دو ماه بعد و با انتشار نسخه 0.11 در دسامبر ۱۹۹۱، پیشرفت‌های چشمگیری حاصل شد؛ از جمله بارگذاری تقاضایی، درایورهای بهتر، پشتیبانی از کیبوردها و گرافیک‌های مختلف، همچنین اضافه شدن ابزارهای mkfs، fsck و fdisk که نیاز به Minix برای راه‌اندازی سیستم را برطرف کردند.

در همین دوره، لینوکس از یک پروژه فردی به یک فعالیت جمعی تبدیل شد. توسعه‌دهندگان دیگری به آن پیوستند و ویژگی‌هایی مثل کنترل وظایف POSIX را به آن اضافه کردند. هم‌زمان نخستین لیست پستی با نام “Linux-activists” ایجاد شد و سرورهای FTP برای دسترسی به کدها راه‌اندازی گردید. یکی از چالش‌های مهم آن زمان، کمبود حافظه بود که با پیاده‌سازی قابلیت disk-paging توسط توروالدز برطرف شد.

انتشار نسخه 0.12 در ژانویه ۱۹۹۲ نقطه عطفی برای لینوکس بود. این نسخه بسیار پایدارتر شد، مدیریت حافظه مجازی (paging) و کنترل وظایف به آن اضافه شد و به‌سرعت میان کاربران گسترش یافت. همین موضوع باعث شد که لینوکس در بسیاری از زمینه‌ها از Minix پیشی بگیرد و توجه گسترده‌ای را به خود جلب کند.

لینوکس از آن زمان تاکنون، مسیری طولانی را طی کرده است. در سال ۲۰۱۲، با انتشار نسخه 3.8، پشتیبانی از معماری i386 کنار گذاشته شد، که از ابتدای پروژه وجود داشت. اکنون نیز با انتشار سومین نسخه کاندیدای Linux 6.17، توسعه این سیستم‌عامل همچنان با قدرت ادامه دارد.

هرچند سهم لینوکس در بازار رایانه‌های شخصی تنها حدود ۵ درصد است، اما در حوزه‌های دیگر نقشی بی‌بدیل دارد. امروزه لینوکس زیربنای بیشتر سرورها و زیرساخت‌های ابری جهان است، تقریباً تمامی ابررایانه‌های برتر دنیا با آن کار می‌کنند، در بسیاری از دستگاه‌های تعبیه‌شده حضور دارد و هسته اصلی سیستم‌عامل اندروید را تشکیل می‌دهد.