دانشمندان با مهندسی ژنتیک در گورخر ماهی و مگس سرکه، آنها را قادر ساخته‌اند تا متیل جیوه سمی را به عنصری بی‌ضرر تبدیل کنند.
به گزارش تکناک ،این موجودات تراریخته با بیان ژن‌های باکتریایی خاص، می‌توانند متیل جیوه را جذب و خنثی کنند. این روش نویدبخش کاهش آلودگی جیوه در محیط‌زیست است.
متیل جیوه که عمدتاً از طریق فعالیت‌های صنعتی مانند سوزاندن زغال‌سنگ وارد محیط‌زیست می‌شود، یکی از آلاینده‌های بسیار سمی محسوب می‌شود. این ماده به‌راحتی توسط موجودات آبزی جذب شده و در بافت‌های آنها تجمع می‌یابد.
با ورود این آلاینده به زنجیره غذایی، میزان آن در بدن شکارچیان بزرگ‌تر افزایش می‌یابد و در نهایت به انسان‌هایی که ماهی‌های آلوده مصرف می‌کنند، منتقل می‌شود. افزایش سطح جیوه در بدن انسان می‌تواند به سیستم عصبی، کلیه‌ها و حتی جنین‌های در حال رشد آسیب جدی برساند.
برای مقابله با این تهدید، دکتر کیت تپر و دانشیار ماچی ماسلکو از دانشگاه مک‌کواری استرالیا روشی نوین را توسعه داده‌اند. آنها با استفاده از ژن‌های خاصی از باکتری E. coli، ماهی‌های گورخرماهی و مگس‌های سرکه را اصلاح ژنتیکی کردند. این تغییر ژنتیکی موجب شد که این موجودات دو آنزیم خاص تولید کنند که قادرند متیل جیوه را به جیوه عنصری، که بسیار کم‌خطرتر است، تبدیل کنند.
بررسی‌های آزمایشگاهی نشان داد که بیشتر جیوه عنصری پس از تبدیل، از بدن این موجودات به شکل گاز تبخیر می‌شود. به گفته دکتر تپر، در گورخرماهی این گاز احتمالاً از طریق آبشش‌ها دفع می‌شود، هرچند ممکن است از طریق پوست، ادرار یا مدفوع نیز خارج شود. وی تأکید کرد که انتشار این گاز در محیط آزاد، خطری برای سلامت عمومی ندارد.
او در این‌باره توضیح داد:
«گاز جیوه ممکن است در محیط‌های صنعتی خاص مشکل‌ساز شود، اما در اکوسیستم‌های طبیعی، به دلیل غلظت پایین، خطری برای انسان یا محیط زیست ایجاد نمی‌کند.»
علاوه بر این، جیوه عنصری تمایل کمتری به تجمع در بدن دارد، بنابراین ماهی‌ها و مگس‌های اصلاح‌شده میزان جیوه بسیار کمتری نسبت به نمونه‌های معمولی ذخیره کردند. آزمایش‌ها نشان داد که سطح تجمع جیوه در این موجودات کمتر از نصف مقدار مشاهده‌شده در نمونه‌های کنترل است.
به منظور جلوگیری از مشکلات احتمالی، دانشمندان این حیوانات را طوری اصلاح کرده‌اند که نتوانند در طبیعت تولیدمثل کنند. با این حال، قبل از رهاسازی آنها در محیط، به تحقیقات بیشتری نیاز است.
دکتر تپر درباره آینده این پروژه اظهار داشت:
«یکی از کاربردهای مهم این فناوری، استفاده از حشرات اصلاح‌شده در تصفیه‌خانه‌های صنعتی است. این حشرات می‌توانند زباله‌های آلی آلوده به جیوه را پردازش کنند و در محیط‌های صنعتی بسته، جیوه آزادشده را به دام انداخته و از چرخه زیستی حذف کنند.»
وی افزود که فاضلاب‌های شهری مسئول انتشار ۲۵ درصد جیوه جهانی در محیط هستند و این روش می‌تواند تأثیر چشمگیری در کاهش این آلودگی داشته باشد.
این پژوهش با همکاری دانشمندان سازمان تحقیقات علمی و صنعتی استرالیا (CSIRO) و مرکز تعالی ARC در زیست‌شناسی سنتزی انجام شده است و نتایج آن اخیراً در ژورنال علمی معتبر Nature Communications منتشر شده است.
