دانشمندان در جدیدترین تحقیقات خود کشف کرده‌اند که مصرف منظم نوشیدنی‌های شیرین‌شده با غلظت‌های رایج در نوشابه‌ها و نوشیدنی‌های قندی، اعتیادآور هستند.
به گزارش تکناک، یافته‌های دانشمندان مؤسسه تحقیقات بنیادی تاتا در هند نشان می‌دهد که مصرف منظم این نوشیدنی‌ها، تغییرات فیزیکی در روده‌ها ایجاد می‌کند، که باعث می‌شود جذب قند نسبت به سایر مواد مغذی اولویت پیدا کند. این پدیده که به عنوان اعتیاد مولکولی شناخته شده، توضیحی برای سختی ترک نوشابه و سایر نوشیدنی‌های شیرین است.
برخلاف پژوهش‌های گذشته که بر غلظت‌های بالای قند و ترکیب آن با رژیم‌های پرچرب تمرکز داشتند، این مطالعه به بررسی مصرف متوسط ساکارز پرداخت، یعنی همان مقداری که اغلب مردم در نوشیدنی‌های خود مصرف می‌کنند. نتایج این تحقیق اهمیت زیادی برای درک ما از عادات روزمره تغذیه دارد.
فهرست مطالب
تأثیرات قوی قند بر بدن
تیم تحقیقاتی در این پژوهش، به گروهی از موش‌ها آب معمولی و به گروهی دیگر آبی که حاوی ۱۰ درصد ساکارز (شکر) بود دادند. این میزان شکر تقریباً برابر با غلظت شکر در نوشابه‌های تجاری است. این رژیم برای سه ماه ادامه داشت و سپس محققان تغییرات متابولیکی در بدن موش‌ها را بررسی کردند. نتایج بسیار شگفت‌انگیز بود: موش‌هایی که آب حاوی ساکارز مصرف کرده بودند، دچار مشکلاتی مانند: ناتوانی در تحمل گلوکز و مقاومت به انسولین شدند. همچنین تغییراتی در ساختار روده آنها مشاهده شد، که افزایش جذب شکر را به دنبال داشت.
تغییرات در روده‌ها: سازگاری با شکر
بررسی روده کوچک نشان داد حیواناتی که آب شیرین‌شده مصرف می‌کردند، پرزهای روده‌ای بلندتری در نواحی بالای دستگاه گوارش خود داشتند. این پرزهای بلندتر باعث می‌شدند روده‌ها توانایی بیشتری برای جذب شکر داشته باشند. همچنین فعالیت انتقال‌دهنده‌های شکر که وظیفه انتقال شکر از روده به خون را برعهده دارند، به طور قابل توجهی افزایش یافته بود. این تغییرات ساختاری به نوعی بدن را برای استخراج حداکثری شکر از هر منبع تغذیه‌ای که وارد بدن می‌شود، آماده کرده بودند.
البته این تغییرات محدود به روده‌ها نبود، بلکه کبد و عضلات نیز تغییراتی در عملکرد میتوکندری از خود نشان دادند. میتوکندری که وظیفه تولید انرژی در سلول‌ها را دارد، به‌گونه‌ای تغییر کرده بود که نشانه‌هایی از اختلال در متابولیسم انرژی در بدن مشاهده شد. دانشمندان در این تحقیق دریافتند که برخلاف باورهای قبلی، تغییرات اولیه در روده آغازگر این زنجیره مشکلات متابولیکی بود و شروع مشکلات از کبد نبود.
چرا ترک نوشیدنی‌های قندی سخت است؟
افزایش مصرف نوشیدنی‌های قندی در سطح جهانی یکی از نگرانی‌های بزرگ است. سازمان بهداشت جهانی گزارش داده که مصرف ساکارز در همه اقشار اجتماعی به شدت افزایش یافته است. در آمریکا، نزدیک به نیمی از بزرگسالان روزانه حداقل یک نوشیدنی شیرین می‌نوشند. این افزایش مصرف، نگران‌کننده است، چرا که مصرف مداوم شکر باعث سازگاری بافت‌های روده می‌شود و این تغییرات در نهایت اختلال در جذب سایر مواد مغذی همچون پروتئین و چربی را به دنبال دارد.
تحقیقات نشان داد که مصرف مداوم ساکارز باعث کاهش فعالیت مسیرهای سیگنال‌دهی سلولی در روده‌ها، کبد و عضلات می‌شود. این مسیرها نقش مهمی در هماهنگی پاسخ‌های بدن به مواد مغذی و تنظیم انرژی دارند. کاهش فعالیت آنها باعث می‌شود که بدن نتواند به درستی مواد مغذی را پردازش کند و هوس به مصرف شکر حتی در شرایطی ادامه پیدا کند که کالری کافی دریافت شده است.
نقش میتوکندری در اعتیاد به نوشیدنی‌های قندی
یکی از مهم‌ترین یافته‌های این پژوهش تأثیر مصرف قند بر عملکرد میتوکندری بود. در کبد و عضلات موش‌هایی که ساکارز مصرف کرده بودند، عملکرد میتوکندری دچار اختلال شده بود و تولید گونه‌های واکنشی اکسیژن در کبد افزایش یافته بود. این گونه‌های اکسیژن، مواد مخربی هستند که به سلول‌ها آسیب می‌رسانند و به احتمال زیاد باعث افزایش مقاومت به انسولین و ایجاد مشکلات متابولیکی می‌شوند.
چرا قند مایع بدتر از قند جامد است؟
این تحقیقات به ما کمک می‌کند درک کنیم چرا قند مایع، به‌ویژه در نوشیدنی‌ها، بدتر از قند جامد است. وقتی قند به شکل نوشیدنی مصرف می‌شود، بدن نیازی به هضم کامل آن ندارد و به سرعت آن را جذب می‌کند. این جذب سریع باعث ایجاد تغییرات خاص در روده می‌شود، که در نهایت افزایش مشکل در تنظیم قند خون را به دنبال دارد.
آیا اعتیاد مولکولی قابل درمان است؟
اگر نگران مصرف بالای قند خود هستید، این تحقیقات دلایل قانع‌کننده‌ای برای کاهش نوشیدنی‌های شیرین ارائه می‌دهد. در حالی که همه قندهای افزوده‌شده باید محدود شوند، اما قند به شکل مایع ممکن است به دلیل سرعت بالای جذب و تغییرات ویژه‌ای که در روده ایجاد می‌کند، مشکل‌سازتر باشد.
مفهوم «اعتیاد مولکولی» نشان می‌دهد که عادات غذایی نه تنها بر وزن بدن تأثیر دارند، بلکه ممکن است باعث تغییرات متابولیکی پایدار شوند، که بازگشت به عادات سالم‌تر را دشوار می‌کنند.
در آینده که نوشابه یا هر نوشیدنی شیرین دیگری می‌خورید، به این فکر کنید که بدن خود را به جذب بیشتر قند و ورود به یک چرخه ناسالم متابولیکی آماده می‌کنید. بدن ما نه تنها مواد غذایی را پردازش می‌کند، بلکه با آنچه می‌خوریم سازگار می‌شود. این سازگاری می‌تواند گاهی تغییرات مهمی در متابولیسم ما ایجاد کند.
