پژوهشگران دانشگاه بن دریافته‌اند که چاقی مادر در دوران بارداری، باعث تغییرات پایدار در سلول‌های ایمنی کبد جنین می‌شود.
به گزارش تکناک، این تغییرات می‌توانند باعث بروز بیماری کبد چرب و اختلالات متابولیکی در فرزندان شود، حتی اگر در آینده رژیم غذایی سالمی داشته باشند.
این تحقیق که در مجله Nature منتشر شده، به بررسی دقیق فرایندهای سلولی در جنین‌های موش‌‌های باردار چاق پرداخته و مکانیسمی بیولوژیکی برای این اثر کشف کرده است.
فهرست مطالب
سلول‌های کوپفر؛ رهبران پشت‌پرده کبد
تمرکز پژوهشگران در این تحقیق بر سلول‌هایی به نام کوپفر (Kupffer cells) بوده است، که نوعی ماکروفاژ یا سلول درشت‌خوار هستند که بخشی از سیستم ایمنی ذاتی بدن محسوب می‌شوند.
این سلول‌ها در دوران جنینی به کبد مهاجرت می‌کنند و به طور دائمی در آن ساکن می‌شوند. نقش اصلی آنها دفاع در برابر عوامل بیماری‌زا و پاکسازی سلول‌های فرسوده است. اما طبق یافته‌های جدید، آنها نقش رهبری و هدایت سلول‌های کبدی را نیز ایفا می‌کنند.
سلول‌های کوپفر مانند رهبر ارکستر هستند، آنها به سلول‌های اطراف خود می‌گویند چه کاری انجام دهند.
اثر دائمی چاقی مادر در بارداری بر سلول‌های جنین
پژوهش روی موش‌ها نشان داد که برخی ترکیبات موجود در بدن مادران چاق، سلول‌های ایمنی کبد جنین را در دوران بارداری تغییر می‌دهند. این موضوع باعث می‌شود که سلول‌های کبد، چربی بیشتری جذب کنند و کودکان در آینده به کبد چرب دچار شوند.
در این تحقیق، حتی زمانی که فرزندان موش‌ها پس از تولد، رژیم غذایی کاملاً طبیعی داشتند، باز هم دچار کبد چرب شدند.
سلول‌های ایمنی کبد جنین در اثر تغییرات بدن مادر چاق، رفتار متفاوتی پیدا می‌کنند. به عبارت ساده‌تر، این سلول‌ها دیگر کار همیشگی خود را انجام نمی‌دهند و به‌جای کمک به تعادل، باعث جذب بیشتر چربی در کبد می‌شوند.
این تغییر رفتاری در سلول‌ها به دلیل فعال شدن یک مولکول کلیدی اتفاق می‌افتد. این مولکول شبیه یک کلید عمل می‌کند و مشخص می‌کند که کدام ژن‌ها در سلول‌های ایمنی کبد (سلول‌های کوپفر) روشن یا خاموش شوند. همین موضوع باعث تغییر عملکرد این سلول‌ها و جذب بیشتر چربی در کبد می‌شود.
زمانی که پژوهشگران با دستکاری ژنتیکی این فاکتور را در دوران بارداری غیرفعال کردند، فرزندان موش‌ها دیگر دچار کبد چرب نشدند.
آیا راهی برای مداخله در زمان بارداری مادر وجود دارد؟
هنوز مشخص نیست که آیا می‌توان این فرایند را از طریق دارو هدف قرار داد یا خیر. اما محققان قصد دارند در مطالعات بعدی این موضوع را بررسی کنند.
اگر راهکار درمانی مؤثری برای این بازبرنامه‌ریزی سلولی پیدا شود، می‌تواند از بسیاری عوارض جلوگیری کند، چرا که کبد چرب اغلب با التهاب مزمن همراه است و این التهاب می‌تواند باعث مرگ سلولی، فیبروز (جای‌زخم در کبد) و در نهایت سرطان کبد شود.
برنامه‌ریزی بیماری‌ها از دوران جنینی
امروزه شواهد بسیاری نشان می‌دهند که بسیاری از بیماری‌های انسانی، منشأ خود را در مراحل اولیه رشد جنینی دارند.
این مقاله در مجله Nature منتشر شده است.
