ناسا، تلسکوپ فضایی SPHEREx را که یک رصدخانه فروسرخ پیشرفته است از پایگاه فضایی وندنبرگ در کالیفرنیا با موفقیت به فضا پرتاب کرد.
به گزارش تکناک، این تلسکوپ فضایی با هدف بررسی دو ساله منشأ کیهان، مطالعه تورم کیهانی و جست‌وجوی ذخایر پنهان آب در کهکشان راه شیری به فضا پرتاب شد.
تلسکوپ SPHEREx که نام کامل آن Spectro-Photometer for the History of the Universe, Epoch of Reionization and Ices Explorer (طیف‌سنج تصویری برای تاریخ کیهان، دوران یونش مجدد و کاوشگر یخ‌ها) است، توسط موشک فالکون ۹ شرکت اسپیس‌ایکس به فضا فرستاده شد.
این تلسکوپ قرار است با جمع‌آوری داده‌هایی از ۴۵۰ میلیون کهکشان و بیش از ۱۰۰ میلیون ستاره در کهکشان راه شیری، نقشه‌ای سه‌بعدی از کیهان را در ۱۰۲ طول‌موج نوری ترسیم کند و اطلاعات ارزشمندی درباره تاریخچه و تکامل کهکشان‌ها ارائه دهد.
یکی از اهداف اصلی این مأموریت، بررسی تورم کیهانی است؛ پدیده‌ای که به انبساط بسیار سریع و نمایی کیهان در کسری از ثانیه پس از مهبانگ (بیگ بنگ)، حدود ۱۳.۸ میلیارد سال پیش اشاره دارد. فیل کورنگات، دانشمند ابزارهای SPHEREx در مؤسسه کلتک در این‌باره گفت:
«تلسکوپ SPHEREx قصد دارد به بررسی منشأ کیهان بپردازد و لحظات بسیار ابتدایی پس از مهبانگ را تحلیل کند. نظریه تورم کیهانی بیان می‌کند که جهان از ابعادی کوچک‌تر از یک اتم، در کسری از ثانیه، تریلیون‌ها برابر گسترش یافته است.»
تلسکوپ SPHEREx پس از راه‌اندازی کامل، طی دو سال مأموریت علمی، آسمان شب را چهار بار اسکن خواهد کرد. این تلسکوپ با بهره‌گیری از ۱۰۲ حسگر فروسرخ پیشرفته، داده‌هایی از ۴۵۰ میلیون کهکشان جمع‌آوری خواهد کرد. این داده‌ها، پاسخ‌هایی کلیدی درباره شکل‌گیری و تکامل کهکشان‌ها، سرچشمه آب و نحوه پیدایش کیهان ارائه خواهند داد.
همچنین شان دومگال-گلدمن، مدیر موقت بخش اخترفیزیک ناسا توضیح داد که SPHEREx به دنبال یافتن بازتاب‌های اولیه مهبانگ است، یعنی اثراتی که از لحظات ابتدایی کیهان به‌جا مانده‌اند و در مناطقی از فضا مشاهده خواهند شد، که این تلسکوپ بررسی می‌کند.
تلسکوپ SPHEREx در تمام جهات اطراف زمین تصویربرداری انجام می‌دهد و نور ساطع‌شده از میلیاردها منبع کیهانی، از جمله ستارگان و کهکشان‌ها را به طول‌موج‌های تشکیل‌دهنده آن تفکیک می‌کند تا ترکیب شیمیایی و فاصله آنها را تعیین نماید.
این مأموریت در کهکشان راه شیری، به دنبال یافتن ذخایر آب یخ‌زده در سطح ذرات غبار بین‌ستاره‌ای در ابرهای عظیم گاز و غبار خواهد بود. این مناطق زادگاه ستارگان و سیارات هستند و نقش مهمی در شکل‌گیری اجرام آسمانی دارند. دانشمندان اعتقاد دارند که این مخازن یخی محل اصلی شکل‌گیری آب در کیهان هستند. این تلسکوپ علاوه بر آب، به جست‌وجوی دی‌اکسید کربن و مونوکسید کربن یخ‌زده در سطح غبارهای بین‌ستاره‌ای در ابرهای مولکولی خواهد پرداخت.
هم‌زمان با این مأموریت، چهار ماهواره کوچک از مأموریت PUNCH نیز توسط ناسا برای بررسی بادهای خورشیدی به فضا ارسال شدند. مأموریت PUNCH که نام کامل آن Polarimeter to Unify the Corona and Heliosphere است، با هدف درک بهتر جریان دائمی ذرات باردار از خورشید و تأثیر آنها بر فناوری‌های زمینی انجام می‌شود.
نیکولین ویال، دانشمند مأموریت PUNCH در مرکز فضایی گادرد ناسا در این‌باره گفت:
«چهار ماهواره PUNCH با همکاری یکدیگر، نمایی سه‌بعدی و جامع از جو خورشید (کرونا) و نحوه تبدیل آن به بادهای خورشیدی را ارائه خواهند داد. بادهای خورشیدی ماده‌ای هستند که کل منظومه شمسی را پر می‌کنند.»
این مأموریت اطلاعات مهمی درباره اثرگذاری بادهای خورشیدی بر زمین و سایر سیارات منظومه شمسی ارائه خواهد کرد و می‌تواند به حفاظت از ماهواره‌ها، تجهیزات مخابراتی و شبکه‌های برق در برابر طوفان‌های خورشیدی کمک کند.
پرتاب موفقیت‌آمیز تلسکوپ SPHEREx و ماهواره‌های PUNCH گامی مهم در درک منشأ کیهان، تکامل کهکشان‌ها و تأثیرات فعالیت‌های خورشیدی بر منظومه شمسی به حساب می‌آیند.
دانشمندان با داده‌های به‌دست‌آمده از این مأموریت، خواهند توانست پاسخ‌های دقیق‌تری درباره لحظات اولیه جهان، منشأ آب در کیهان و تأثیرات خورشید بر فضا و زمین پیدا کنند.
