پژوهشگران ژاپنی به تازگی راهکاری ساده برای بیداری بدون احساس خستگی در صبح یافته‌اند، که استفاده هدفمند از نور طبیعی صبحگاهی است.
به گزارش تک‌ناک، آیا شما هم صبح‌ها با احساس خستگی و گیجی از خواب بیدار می‌شوید؟ این حالت که بسیاری آن را فقط تنبلی صبحگاهی می‌دانند، در واقع یک پدیده علمی به نام اینرسی خواب (Sleep Inertia) است؛ وضعیتی که می‌تواند حتی تا دو ساعت پس از بیداری ادامه یابد، حتی اگر شب قبل به اندازه کافی خوابیده باشید.
بسیاری از ما برای مقابله با این احساس به قهوه پناه می‌بریم، اما اکنون راهکار جدیدی معرفی شده است.
بیداری با نور طبیعی، عملکرد ذهنی را بهبود می‌بخشد
مطالعه‌ای تازه از پژوهشگران دانشگاه متروپولیتن اوساکا (Osaka Metropolitan University) که در مجله Building and Environment منتشر شده است، نشان می‌دهد که باز شدن خودکار پرده‌ها حدود ۲۰ دقیقه قبل از زمان بیدار شدن، می‌تواند سطح هوشیاری را افزایش دهد، باعث کاهش خستگی شود و عملکرد صبحگاهی را بهبود بخشد.
این پژوهش بر اهمیت ترکیب طراحی معماری هوشمند با سلامت جسم و روان تأکید دارد و اعلام می‌کند که ورود نور طبیعی به اتاق خواب، علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف انرژی، تأثیرات مثبتی بر ریتم شبانه‌روزی بدن دارد.
چرا کیفیت بیداری اهمیت دارد؟
در سال‌های اخیر، کم‌خوابی به یکی از نگرانی‌های اصلی سلامت عمومی تبدیل شده است. طبق نظرسنجی انجمن خواب آمریکا در سال ۲۰۲۳، بیش از ۶۴ درصد از آمریکایی‌ها برای خوابیدن یا در خواب ماندن از ابزارها یا مکمل‌هایی استفاده می‌کنند.
بیداری با کیفیت پایین که با خواب‌آلودگی، خستگی و کاهش تمرکز همراه است، می‌تواند روی خلق‌وخو، بهره‌وری و کیفیت زندگی افراد تأثیر منفی بگذارد.
پرده‌های خودکار برای بیداری بدون احساس خستگی
در این مطالعه، گروهی از دانشجویان، سه شب متوالی را در محیطی آزمایشگاهی شبیه‌سازی‌شده به اتاق خواب معمولی گذراندند. پنجره‌های این اتاق‌ها رو به شرق بودند و پرده‌های هوشمندی داشتند که می‌توانستند به صورت برنامه‌ریزی‌شده باز شوند.
در این مطالعه، سه سناریو مورد آزمایش قرار گرفت:
- باز شدن پرده‌ها ۲۰ دقیقه قبل از زمان بیداری
- باز شدن پرده‌ها از زمان طلوع آفتاب تا زمان بیداری
- بسته ماندن کامل پرده‌ها تا زمان بیداری
برای ارزیابی کیفیت بیداری، از روش‌هایی نظیر بررسی امواج مغزی، واکنش‌پذیری، سنجش تنوع ضربان قلب و پرسش‌نامه‌های ذهنی استفاده شد.
بهترین نتیجه: نور طبیعی به‌موقع، نه زودتر و نه دیرتر
هر دو شرایط باز شدن پرده‌ها ۲۰ دقیقه قبل از زمان بیداری و باز شدن پرده‌ها از زمان طلوع آفتاب تا زمان بیداری، نسبت به بسته ماندن کامل پرده‌ها تا زمان بیداری، تأثیر مثبتی بر کاهش خواب‌آلودگی و افزایش هوشیاری داشتند. اما باز شدن پرده‌ها فقط ۲۰ دقیقه قبل از بیداری، بیشترین اثربخشی را از نظر کاهش خواب‌آلودگی (بر پایه امواج مغزی) داشت.
نکته جالب این است که نور زیاد یا تابش بسیار زودهنگام نور هم می‌تواند کیفیت خواب را مختل کند.
توصیه برای خواب بهتر و بیداری بدون احساس خستگی
اگر شما هم دیر می‌خوابید یا نسبت به نور حساس هستید، ترکیبی از تاریکی در شب و نور طبیعی برنامه‌ریزی‌شده در صبح، می‌تواند بهترین راهکار باشد.
امروزه بسیاری از خانه‌های هوشمند از پرده‌های هوشمند، حسگرهای نور و حتی ساعت‌های شبیه‌ساز طلوع خورشید استفاده می‌کنند. اما پژوهشگران تأکید می‌کنند که هیچ منبع نوری مصنوعی نمی‌تواند جای نور خورشید را بگیرد، چرا که ریتم شبانه‌روزی بدن انسان، طی میلیون‌ها سال تکامل، با نور طبیعی تنظیم شده است.
ممکن است راه‌حل بسیاری از مشکلات صبحگاهی ما به همین سادگی باشد: بگذاریم خورشید صبحگاهی دقیقاً در زمان مناسب، وارد اتاق خواب ما شود. شاید با این کار، دیگر نیازی به فنجان دوم قهوه برای سرحال شدن نباشد!
