اسپیس‌ایکس با چالش جدی روبه‌رو شد؛ ورود رقبای تازه به بازار پرتاب‌های فضایی

رقابت موشک‌های Neutron از Rocket Lab و New Glenn از Blue Origin نشان می‌دهد که سلطه‌ فالکون ۹ شرکت اسپیس‌ایکس بر بازار پرتاب‌های فضایی در حال پایان است.

به گزارش تک‌ناک، صنعت پرتاب‌های فضایی در آستانه ورود به دوره‌ای تازه قرار دارد؛ دو رقیب جدی یعنی Neutron از شرکت Rocket Lab و New Glenn از شرکت Blue Origin اکنون در موقعیتی قرار گرفته‌اند که می‌توانند معادلات بازار جهانی پرتاب را تغییر دهند.

شرکت Rocket Lab در تاریخ ۲۹ اوت، از افتتاح نخستین سکوی پرتاب موشک Neutron در پایگاه Wallops ناسا در ویرجینیا خبر داد. این موشک متوسط که به‌ طور کامل قابل‌استفاده‌مجدد طراحی شده، قادر است ۱۳ هزار کیلوگرم بار را به مدار پایین زمین منتقل کند. ارتفاع Neutron به ۴۳ متر می‌رسد و ۹ موتور Archimedes با سوخت متان مایع و اکسیژن مایع آن را به پرواز درمی‌آورد. ویژگی خاص این موشک، محفظه‌ بار موسوم به “Hungry Hippo” است که برخلاف فالکون ۹، در مرحله نخست باقی می‌ماند و بازیابی آسان‌تر را ممکن می‌کند. شرکت Rocket Lab قصد دارد نخستین پرواز Neutron را تا پایان سال جاری انجام دهد.

این پیشرفت‌ها هم‌زمان با موفقیت تازه‌ اسپیس‌ایکس رخ داد. موشک Starship این شرکت در ۲۷ اوت در دهمین پرواز آزمایشی خود توانست ماهواره‌های شبیه‌ساز Starlink را به مدار بفرستد. هر دو مرحله‌ بوستر و بالایی با موفقیت در اقیانوس فرود آمدند. در کنار آن، فالکون ۹ همچنان ستون فقرات پرتاب‌های فضایی تجاری است. این موشک در سال ۲۰۲۴ به‌ تنهایی ۱۳۲ بار پرتاب شد و تاکنون بیش از ۵۳۰ مأموریت را با نرخ موفقیت ۹۹.۴۴ درصد به انجام رسانده است.

از سوی دیگر، Blue Origin که در سال ۲۰۰۰ توسط جف بزوس بنیان‌گذاری شد، پس از سال‌ها تأخیر بالاخره با موشک New Glenn وارد میدان شده است. این موشک غول‌پیکر با ارتفاع ۹۸ متر و ظرفیت حمل ۴۵ هزار کیلوگرم بار به مدار پایین زمین، نخستین پرتاب خود را در ژانویه انجام داد. New Glenn در مأموریت دوم خود قرار است در تاریخ ۲۹ سپتامبر دو کاوشگر مریخ ناسا را به فضا بفرستد. به گفته کارشناسان، این موشک می‌تواند در جایگاه قدرتمندترین سامانه‌ تک‌بوستر عملیاتی جهان قرار گیرد.

در کنار این بازیگران اصلی، دیگر شرکت‌ها نیز تلاش می‌کنند جایگاهی در رقابت به دست آورند. موشک Vulcan Centaur از United Launch Alliance با توان حمل ۲۷ هزار کیلوگرم تاکنون سه بار پرتاب شده است. اروپایی‌ها نیز با Ariane 6 به‌ دنبال حفظ سهم خود از بازار هستند، هرچند هیچ‌یک از این سامانه‌ها هنوز قابلیت استفاده‌مجدد ندارند. همچنین استارت‌آپ اسپانیایی PLD Space با معرفی خانواده‌ موشک‌های Miura قصد دارد سهمی را از این رقابت جهانی تصاحب کند.

کارشناسان تأکید می‌کنند که آینده‌ صنعت فضایی نباید تنها در اختیار اسپیس‌ایکس باشد. هرچند این شرکت با نوآوری‌های خود هزینه‌ پرتاب‌های فضایی را به‌شدت کاهش داده و فناوری‌های نوین را توسعه داده است، اما تمرکز بیش‌ازحد قدرت در دست یک بازیگر، ریسک‌های راهبردی به همراه دارد. ظهور Neutron و New Glenn نشانه‌ای از تغییر توازن قوا در این صنعت است؛ تغییری که می‌تواند رقابت واقعی را به فضا بازگرداند.

در نهایت، توانایی رسیدن به مدار در قرن بیست‌ویکم نه‌تنها یک مزیت اقتصادی است، بلکه اهرمی ژئوپلیتیکی به حساب می‌آید. شرکت‌هایی که بتوانند بازگشت‌پذیری و مقیاس‌پذیری را به‌ طور کامل در پرتاب‌ها محقق کنند، کلیدهای دسترسی به فضا و به تبع آن قدرت در زمین را در اختیار خواهند داشت.