دانشمندان بریتانیایی در حال ساخت نخستین DNA مصنوعی انسان در جهان هستند.
به گزارش تکناک، بنیاد خیریه پزشکی Wellcome Trust که بزرگ‌ترین نهاد خیریه پزشکی جهان محسوب می‌شود، در تاریخ ۲۶ ژوئن، مبلغ اولیه ۱۰ میلیون پوند را به پروژه ژنوم مصنوعی انسان (SynHG) اختصاص داد.
برای سال‌ها، ساختن ژنوم انسان از صفر، یعنی طراحی کامل و نوشتن کد ژنتیکی، موضوعی بحث‌برانگیز و ممنوعه به حساب می‌آمد.
فهرست مطالب
چرا این موضوع جنجال‌برانگیز است؟
برخی افراد نگران هستند که این تحقیقات باعث تولد نوزادانی با ویژگی‌های انتخاب‌شده شود، یا باعث تغییراتی شود که نتوانیم آنها را پیش‌بینی یا کنترل کنیم و شاید برای نسل‌های آینده خطرناک باشند.
اما در سوی دیگر ماجرا، این پروژه می‌تواند بینش‌های نوینی درباره بیماری‌ها ارائه دهد و راهی برای درمان‌های نوآورانه بگشاید.
پروفسور جیسون چین، رهبر این پروژه گفت: «توانایی ساخت ژنوم‌های بزرگ، از جمله ژنوم‌های سلول‌های انسانی، می‌تواند درک ما از زیست‌شناسی ژنوم را متحول و افق‌های زیست‌فناوری و پزشکی را به طور بنیادی گسترش دهد.»
فرایند طولانی و پرچالش ساخت DNA مصنوعی انسان
DNA مولکولی است که همه اطلاعات ژنتیکی ما را در خود جای می‌دهد و ما را به آنچه هستیم تبدیل می‌کند.
دانشمندان از زمان تکمیل پروژه ژنوم انسانی در سال ۲۰۰۳، رؤیای عبور از خوانش کد ژنتیکی به سمت نوشتن آن را در سر داشته‌اند.
پروژه SynHG با هدف توسعه ابزارها، فناوری‌ها و روش‌هایی راه‌اندازی شده، که برای ساخت ژنوم نیاز است.
مایکل دان، مدیر تحقیقات اکتشافی بنیاد Wellcome بیان کرد: «با ساخت ابزارها و روش‌های لازم برای ساخت ژنوم انسانی، به پرسش‌هایی درباره سلامت و بیماری پاسخ خواهیم داد، که اکنون حتی قادر به تصور آنها نیستیم. این روند درک ما از زندگی و تندرستی را متحول خواهد کرد.»
ساخت ژنوم بسیار فراتر از ویرایش ژن است. اگر ویرایش ژن فقط شامل تغییرات کوچکی باشد، سنتز ژنوم به معنای ساخت کامل ساختارهای بزرگ ژنتیکی، مانند یک کروموزوم کامل انسانی از پایه است.
به همین دلیل، تحقق کامل DNA مصنوعی انسان ممکن است چند دهه زمان ببرد. هدف نخست پروژه، ساخت یک کروموزوم انسانی مصنوعی کامل در بازه‌ای بین پنج تا ده سال آینده است.
تیم پروفسور چین به تازگی توانسته است ژنوم کامل باکتری E. coli را با حدود ۴.۵ میلیون جفت باز سنتز کند. اما ژنوم انسان بسیار پیچیده‌تر است و بیش از ۳ میلیارد جفت باز دارد.
مسائل اخلاقی و نگرانی‌های اجتماعی
منتقدان نگرانی‌های جدی در این مورد دارند، مانند اینکه اگر این فناوری در اختیار افراد یا گروه‌های نادرست قرار گیرد، چه خواهد شد؟
شبکه BBC گزارش داده است که این فناوری می‌تواند برای ساخت سلاح‌های زیستی، انسان‌های تقویت‌شده یا موجوداتی جدید با DNA انسانی، مورد سوءاستفاده قرار گیرد. نگرانی اصلی این است که فعلاً هیچ مانع مؤثری برای چنین کاربردهایی وجود ندارد.
پروژه SynHG نیز به چالش‌های اخلاقی و اجتماعی آگاه است. بر اساس اعلام بنیاد Wellcome، این پروژه به صورت جهانی با دانشگاه‌ها، نهادهای مدنی، صنعت و سیاست‌گذاران همکاری خواهد کرد تا پیامدهای اخلاقی، حقوقی و اجتماعی آن را به طور کامل بررسی کند.
این بررسی‌ها از طریق برنامه‌ای به نام Care-full Synthesis انجام می‌شود.
کاربردهای پزشکی و زیستی DNA مصنوعی انسان
این فناوری می‌تواند راه را برای درمان‌های نوینی همچون درمان‌های سلولی سفارشی یا پیوند بافت مقاوم در برابر ویروس باز کند.
بر اساس گزارشی از گاردین، پروژه SynHG می‌تواند باعث ساخت میتوکندری مصنوعی شود؛ ساختاری که می‌تواند مانع انتقال بیماری‌های میتوکندریایی از مادر به فرزند شود.
علاوه بر حوزه سلامت، این فناوری می‌تواند برای مقابله با چالش‌های جهانی مانند امنیت غذایی با تولید محصولات مقاوم در برابر تغییرات اقلیمی نیز مفید باشد.
