بازارهای مالی آمریکا شب گذشته (چهارشنبه، ۱۳ فروردین) شاهد یکی از پرتلاطم‌ترین لحظات خود بودند؛ جایی که شاخص S&P 500 تنها در عرض ۱۵ دقیقه با سقوطی ناگهانی، ۱.۹ تریلیون دلار از ارزش بازار خود را از دست داد.
به گزارش تکناک، این سقوط پس از آن رخ داد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، اعلام کرد بر واردات از بیش از ۱۸۰ کشور و قلمرو در جهان تعرفه‌هایی سنگین و به‌اصطلاح «متقابل» اعمال خواهد کرد. ترامپ این تصمیم را بخشی از وعده‌های انتخاباتی‌اش در مسیر استقلال اقتصادی آمریکا معرفی کرده است.
ترامپ این تصمیم را رأس ساعت ۰۰:۳۰ بامداد پنج‌شنبه به وقت ایران (۱۶:۰۰ چهارشنبه به وقت شرق آمریکا) و پس از بسته شدن بازارهای بورس آمریکا اعلام کرد. او در نطقی در باغ رز کاخ سفید، گفت سیاست جدید تجاری‌اش با هدف آغاز «دوران استقلال اقتصادی ایالات متحده» اجرا می‌شود و تأکید کرد: «کشور ما و مالیات‌دهندگانش بیش از ۵۰ سال فریب خورده‌اند، اما دیگر چنین اتفاقی نخواهد افتاد.»
طبق اعلام او، تعرفه پایه‌ای ۱۰ درصدی بر تمامی واردات وضع خواهد شد و کشورهایی که تعرفه‌های بالاتری بر کالاهای آمریکایی اعمال می‌کنند، با تعرفه‌های «متقابل تخفیفی» مواجه خواهند شد؛ این تعرفه‌ها به‌گفته ترامپ نیمی از میزانی هستند که همان کشورها از آمریکا دریافت می‌کنند.
کاخ سفید اعلام کرده است که برای تعیین نرخ هر تعرفه، کسری تجاری آمریکا با یک کشور بر میزان صادرات آن کشور تقسیم شده و سپس این عدد نصف شده تا نرخ نهایی تعرفه برای هر کشور به دست آید.
ترامپ در جریان این سخنرانی نموداری را نمایش داد که در آن نرخ تعرفه‌ها به‌صورت زیر مشخص شده بود:
- چین: ۳۴٪
- اتحادیه اروپا: ۲۰٪
- کره جنوبی: ۲۵٪
- ژاپن: ۲۴٪
- تایوان: ۳۲٪
در این نمودار همچنین نام کشورهایی چون هند، اسرائیل، برزیل، سنگاپور، تایلند، سوئیس، مالزی، کامبوج و بریتانیا نیز دیده می‌شد. طبق اعلام سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید، تعرفه ۳۴ درصدی بر واردات چین افزون بر تعرفه ۲۰ درصدی پیشین اعمال خواهد شد.
در مقابل، روسیه، کانادا و مکزیک در فهرست تعرفه‌ها قرار ندارند. به‌گفته یکی از مقام‌های کاخ سفید، به دلیل توقف روابط تجاری با روسیه در جریان جنگ اوکراین، این کشور در فهرست نیامده و تعرفه‌های قبلی بر کانادا و مکزیک همچنان پابرجاست.
واکنش بازارها به این تصمیم شدید بود. تا ساعت ۴:۳۰ بامداد پنج‌شنبه به وقت ایران (۲۰:۰۰ چهارشنبه به وقت شرق آمریکا)، شاخص SPDR S&P 500 ETF (نماد SPY) با افت ۳.۴۶ درصدی روبه‌رو شد. شاخص Dow Jones ETF (نماد DIA) نیز ۲.۳۹ درصد کاهش یافت و Invesco QQQ ETF که شاخص Nasdaq را دنبال می‌کند، ۴.۳۸ درصد سقوط کرد.
هم‌زمان، شاخص دلار آمریکا نیز با نوسان شدید مواجه شد و در مقطعی بیش از ۰.۷ درصد از ارزش خود را در همان روز از دست داد. این شاخص، ارزش دلار را در برابر سبدی از ارزهای جهانی اندازه‌گیری می‌کند.
بسیاری از اقتصاددانان نسبت به تبعات اقتصادی این سیاست هشدار داده‌اند. جاستین وولفرز، استاد دانشگاه میشیگان، در حساب X خود نوشت: «اگر درآمد حاصل از این تعرفه‌ها ۶ تریلیون دلار در ۱۰ سال باشد، یعنی سالانه ۶۰۰ میلیارد دلار. با در نظر گرفتن ۱۳۴ میلیون خانوار در آمریکا، هر خانوار سالانه حدود ۵۰۰۰ دلار پرداخت خواهد کرد. این یک مالیات ثابت مانند مالیات فروش است و فشار سنگینی به بودجه طبقه کارگر و متوسط وارد می‌کند.»
همچنین مارک زاندی، اقتصاددان ارشد Moody’s Analytics، در گفت‌وگو با Newsweek هشدار داد: «بیشتر بار تعرفه‌ها در قالب افزایش قیمت‌ها بر دوش مصرف‌کنندگان آمریکایی خواهد بود. ترکیب تعرفه‌ها و اقدامات تلافی‌جویانه، فشار زیادی بر اقتصاد وارد می‌کند و ممکن است در سناریوهای مختلف، اقتصاد را وارد رکود کند.»
بر اساس اعلام رسمی کاخ سفید، تعرفه‌های جدید طبق جدول زیر اجرایی خواهند شد:
- چهارشنبه ۱۵ فروردین (۳ آوریل): تعرفه ۲۵ درصدی بر تمامی خودروهای خارجی
- جمعه ۱۷ فروردین (۵ آوریل): تعرفه‌های پایه ۱۰ درصدی
- دوشنبه ۲۰ فروردین (۹ آوریل): تعرفه‌های متقابل محاسبه‌شده بر اساس فرمول اعلام‌شده
به نظر می‌رسد این سیاست، مرحله تازه‌ای از جنگ تجاری آمریکا با شرکای تجاری‌اش را رقم خواهد زد و تأثیرات آن به‌زودی در اقتصاد جهانی و بازارهای مالی مشهود خواهد شد.
