فهرست مطالب
هوش بصری توانایی شناسایی جزئیات دقیق و درک محیط اطراف را تقویت می‌کند و نقش حیاتی در بهبود تصمیم‌گیری، حل مسائل و افزایش دقت انسان دارد.
به گزارش سرویس علمی تکناک، هر ساله ۹.۹ میلیون آسیب ناشی از سقوط در جهان ثبت می‌شود. همه ما دیر یا زود زمین می‌خوریم، فرو رفتگی‌های کم‌عمق روی پیاده‌رو را نمی‌بینیم، از لبه پله رد می‌شویم یا چیزهایی که درست جلوی چشم هستند را نادیده می‌گیریم. با وجود این، تغییرات ظریف چهره، حالت‌های نامتناسب یا تنش در صدا را به سرعت تشخیص می‌دهیم. این فاصله بین آنچه فکر می‌کنیم می‌بینیم و آنچه واقعاً متوجه می‌شویم، محدوده هوش بصری است.
هوش بصری توانایی شناسایی، تفسیر و درک اطلاعات دیداری است، که پایه‌ای برای ایمنی روزمره، تشخیص خودروهای در حال نزدیک شدن و قضاوت‌های حرفه‌ای پیچیده فراهم می‌کند. در حوزه فناوری، کامپیوترها با استفاده از دوربین‌ها، حسگرها و الگوریتم‌ها سعی دارند این توانایی را شبیه‌سازی کنند، صحنه‌ها را تحلیل نمایند، الگوها را دسته‌بندی کنند و جزئیات را استخراج نمایند.
پرسش کلیدی این است: تا چه اندازه محیط اطراف خود را دقیق می‌بینیم و چگونه می‌توان این مهارت حیاتی را تقویت کرد؟
01
از 04آیا هنر هوش بصری را افزایش می‌دهد؟
مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۹ نشان داد که آموزش مبتنی بر هنر در دانشکده‌های پزشکی، توانایی دانشجویان را در مشاهده دقیق و تحلیل جزئیات ریز بدون رسیدن به نتیجه‌گیری زودهنگام تقویت می‌کند. دانشجویان گزارش دادند که عناصر پیش‌تر نادیده گرفته‌شده را بهتر درک می‌کنند و اهمیت بررسی دقیق‌تر محتوای بصری را برجسته کردند. یکی از دانشجویان تاکید می‌کند که این مهارت به طور مستقیم به عمل پزشکی منتقل می‌شود، چرا که باعث می‌شود به وضعیت بیمار با دقت بیشتری توجه شود و نشانه‌های ظریف و در نگاه اول بی‌اهمیت نادیده گرفته نشوند. دیگری اشاره می‌کند که حتی نحوه ورود بیمار به اتاق، اطلاعات ارزشمندی منتقل می‌کند.
مطالعه‌ای دیگر در سال ۲۰۲۰ نشان داد که ادغام هنر در آموزش پزشکی، علاوه بر تقویت درک بصری، همدلی را نیز افزایش می‌دهد، هرچند با محدودیت‌هایی همراه است. این اصول فراتر از پزشکی نیز کاربرد دارد؛ مهندسان با تکیه بر مشاهده دقیق، ایده‌ها را طراحی، اشکال‌زدایی و بهبود می‌بخشند. پژوهشی در سال ۲۰۲۱ به بررسی مدل‌های آموزشی پرداخت، که رشته‌های هنری و انسانی را با علوم و مباحث فنی ترکیب می‌کنند تا مهارت مشاهده و تحلیل بصری را تقویت کنند.
02
از 04بی‌توجهی به جزئیات چه مقدار هزینه دارد؟
امی ای هرمان، موسس و رئیس شرکت The Art of Perception، به سازمان‌های برجسته‌ای مانند FBI و CIA مشاوره داده است و در کتاب «هوش بصری» خود نشان می‌دهد که بی‌توجهی به جزئیات می‌تواند باعث اشتباهات پرهزینه شود. او نمونه‌ای از درک کایونگو، بنیان‌گذار پروژه جهانی صابون (Global Soap Project) ارائه می‌دهد، که با مشاهده صابون‌های استفاده‌نشده در هتل‌ها توانست خیریه خود را بسازد. هرمان تاکید می‌کند که بی‌دقتی حتی تبعات مالی مستقیم دارد؛ به عنوان مثال، یک اشتباه در سفارش روزانه یک نوشیدنی در استارباکس می‌تواند سالانه بیش از ۸ میلیون دلار ضرر ایجاد کند.
هرمان معتقد است که همه افراد می‌توانند با تمرین، تمرین‌های هدفمند و درک ارزش چندین دیدگاه، توانایی بصری خود را ارتقا دهند. تقویت قدرت مشاهده و درک بصری، مهارت‌های دیگر مانند گوش دادن دقیق‌تر، پرسش‌های هدفمند و افزایش همدلی را نیز بهبود می‌بخشد. او می‌گوید: «هدف اصلی من این است که افراد متوجه شوند هوش بصری آنها چگونه می‌تواند تعامل آنها را با محیط کاری تقویت کند. من هنوز بررسی نکرده‌ام که هوش مصنوعی چگونه می‌تواند این هوش را تقویت یا تضعیف کند، اما باور دارم که وابستگی بیش از حد به فناوری، توانایی پرسشگری و تفکر انتقادی را کاهش می‌دهد.»
حتما بخوانید: اپل واچ به دوربین و هوش بصری پیشرفته مجهز می‌شود
بیشتر بخوانید: چگونه مغز ادراک را به عمل تبدیل می‌کند؟
03
از 04آیا فناوری به کمک هوش بصری می‌آید؟
فناوری در محیط‌های بصری پیچیده و پرتقاضای امروز نقشی مرکزی ایفا می‌کند. هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی به تفسیر داده‌های پیچیده کمک می‌کنند و واقعیت افزوده و مجازی، امکان حل مسائل بصری را در محیط‌های تعاملی فراهم می‌سازند. واقعیت افزوده، جراحان را در مشاهده ساختارهای آناتومیک یاری می‌کند و معماران و طراحان برای مدل‌سازی تغییرات فضایی از آن بهره می‌برند. بینایی کامپیوتری، که به ماشین‌ها امکان تحلیل و درک تصاویر و ویدیوها را می‌دهد، ابزارهایی مانند: شناسایی تصویر، تشخیص الگو، بخش‌بندی و تشخیص چهره را ممکن می‌سازد و کاربرد آن در حوزه‌های پزشکی، حمل‌ونقل، تولید و امنیت گسترده است.
پروفسور دکتر بهچت اوغور توریین از دانشگاه فنی استانبول توضیح می‌دهد که سیستم‌های مدرن بینایی کامپیوتری به شدت بر شبکه‌های عصبی آموزش‌دیده با مجموعه داده‌های بزرگ متکی هستند. این سیستم‌ها پس از آموزش، در شناسایی جزئیات دقیق بسیار قدرتمند هستند، اما پرسشی مهم باقی می‌ماند: چگونه می‌توان از وابستگی بیش از حد به فناوری در حوزه هوش بصری جلوگیری کرد؟ توریین می‌گوید: «زمانی که فناوری هوش بصری به سطحی از اطمینان برسد که به طور کامل در زندگی روزمره ادغام شود، تکیه بر آن اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.»
پروفسور توریین تاکید می‌کند که بزرگ‌ترین مشکل در تحلیل تصویر، انتقال سیستم‌های پیشرفته از محیط‌های کنترل‌شده به شرایط واقعی است. او می‌گوید: «اجرای الگوریتم‌ها با همان سطح عملکرد در محیط‌های واقعی که کنترل کمی روی نورپردازی، پس‌زمینه و سایر عوامل محیطی وجود دارد، یکی از چالش‌های اصلی تحلیل تصویر است. توسعه سیستم‌هایی که بتوانند در شرایط متغیر و خارج از محدوده آموزش، در دنیای واقعی کار کنند، یک مشکل بسیار دشوار است.» به بیان دیگر، دشواری اصلی در به‌کارگیری الگوریتم‌ها در دنیای واقعی نهفته است، جایی که تغییر نور، شرایط جوی و عوامل محیطی می‌توانند به طور قابل توجهی کیفیت تحلیل تصاویر را تحت تاثیر قرار دهند.
04
از 04اهمیت تفسیر و تفکر انتقادی
هوش بصری، از شناسایی یک فرورفتگی کوچک روی زمین تا درک تغییرات ظریف رفتار بیمار، ما را محافظت می‌کند و به حل مسائل کمک می‌نماید. فناوری می‌تواند این توانایی را توسعه دهد، اما جایگزین ظرفیت انسانی برای قضاوت، درک زمینه و همدلی نمی‌شود. تقویت هوش بصری را می‌توان در روال‌های روزمره گنجاند؛ توجه به جزئیات کوچک در جلسات، مشاهده تغییرات محیط‌های آشنا یا تمرین حضور ذهن در خانه و انجام کارهای روزانه، حتی عادت ساده‌ای مانند شناسایی پنج جزئیات نادیده گرفته شده در هر روز، می‌تواند درک بصری را تقویت کند بدون آنکه دید کلی را از دست بدهیم.
فناوری، ابزارهای دیداری ما را بهبود می‌بخشد، اما کیفیت واقعی مشاهده، تفسیر و تفکر انتقادی همچنان محصول چشم و ذهن انسان است.
