طبق داده‌های مرکز آمار، جمعیت بالای 15 سال در ایران حدود 66 میلیون نفر است. از این تعداد، نزدیک به 39 میلیون نفر در جست‌وجوی شغل نیستند و به نوعی غیرفعال هستند.
به گزارش تکناک، اولین نکته ای که در آمار فوق جلب توجه می کند وجود جمعیت بالای غیرفعال در جامعه است. همانطور که گفته شد جمعیت غیر فعال در ایران کسانی هستند که نه شغلی دارند و نه خواهان شغل هستند.
حدود 59 درصد از افراد بالای 15 سال در ایران نه شغلی دارند و نه به دنبال شغل هستند، در حالی که میانگین جهانی این نرخ در سال 2024 نزدیک به 39 درصد است. این شکاف نشان می‌دهد بازار کار ایران نسبت به بسیاری از کشورها نرخ مشارکت پایین‌تری دارد.
به‌عنوان نمونه، نرخ جمعیت غیرفعال در افغانستان 63 درصد، در کانادا 35 درصد، فرانسه 45 درصد، ایتالیا 50 درصد، عراق 59 درصد، اردن 62 درصد، آمریکا 38 درصد و در قطر تنها 13 درصد است. ایران در میان کشورهایی با نرخ بالای جمعیت غیرفعال قرار می‌گیرد. البته شایان ذکر است که کشورهایی مانند افغانستان، الجزایر، عراق و اردن شرایطی مشابه یا دشوارتری قرار دارند.
در ایران بخش زیادی از جمعیت غیرفعال زنان خانه‌دار هستند که در آمار رسمی شاغل محسوب نمی‌شوند. البته به دلیل اینکه در بسیاری از نقاط ایران خانه‌داری زنان امری پسندیده بوده و از طرفی خانه‌داری، در محاسبات آماری به عنوان شغل محسوب نمی‌شود، می توان نسبت به درصدی از این فاصله با آمار جهانی اغماض نمود.
به صورت آماری چیزی حدود 60 درصد از جمعیت زنان غیرفعال در جامعه را زنان خانه‌دار تشکیل می‌دهند. همچنین بخشی از مردان غیرفعال دانشجویان و محصلانی هستند که سهمی نزدیک به 20 درصد دارند.
با وجود این توضیحات، نرخ مشارکت اقتصادی در ایران همچنان پایین است. عواملی چون محدودیت فرصت‌های شغلی، وابستگی به نفت و تنوع پایین فعالیت‌های تولیدی، گسترش اقتصاد غیررسمی و دلسردی از یافتن شغل مناسب در این موضوع نقش تعیین‌کننده دارند.
جوانان بیکار، فاقد تحصیل و مهارت(شاخص NEET)
یکی از شاخص‌های مهم در بررسی وضعیت غیرفعالان، شاخص NEET است. این شاخص نشان می‌دهد چند درصد از جوانان 15 تا 29 ساله نه شاغل‌اند، نه تحصیل می‌کنند و نه در حال یادگیری مهارت‌اند. این شاخص تصویری کامل‌تر از نرخ بیکاری ارائه می‌دهد. میانگین جهانی NEET نزدیک به 20 درصد است؛ یعنی از هر پنج جوان، یک نفر در این وضعیت قرار دارد. در ایران این نرخ حدود 23 درصد برآورد می‌شود.
بر اساس سرشماری سال 1395، جمعیت جوانان 15 تا 29 ساله حدود 20 میلیون نفر است. با این حساب، نزدیک به 5 میلیون نفر از جوانان کشور در گروه NEET قرار می‌گیرند؛ آماری قابل تأمل که نیازمند سیاست‌گذاری دقیق است.
در مقایسه، در کشوری مانند ژاپن نرخ NEET تنها 5 درصد است. این واقعیت نشان می‌دهد بخش بزرگی از سرمایه انسانی جوان در ایران بلااستفاده مانده و این امر پیامدهای سنگینی برای رشد اقتصادی و اجتماعی دارد.منبع:تسنیم
