شرکت ژاپنی NTT (Nippon Telegraph and Telephone) در گامی بلند به سوی ایمن‌سازی زیرساخت‌های حیاتی در برابر بلایای طبیعی از توسعه نخستین سامانه پهپادی مقابله با صاعقه در جهان خبر داد.
به گزارش تکناک، این سیستم که با استفاده از پهپادهای پرنده، قادر به شناسایی، هدایت و مهار صاعقه‌های مخرب است، می‌تواند آینده‌ای متفاوت برای مدیریت خطرات جوی در مناطق شهری و صنعتی رقم بزند.
این پروژه فناورانه پس از آزمایش‌های موفقی که در اوایل سال ۲۰۲۴ انجام شد، وارد مرحله توسعه گسترده شده است. شرکت NTT اعلام کرده است که با بهره‌گیری از این سامانه، می‌توان شبکه‌ای از پهپادهای ویژه را به صورت دائم در مناطق پرخطر مستقر کرد تا به عنوان ابزاری پیشگیرانه، نقش حیاتی در کاهش آسیب‌های صاعقه ایفا کنند.
به گفته این شرکت، سالانه خسارت ناشی از صاعقه در ژاپن بالغ بر ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیارد ین (معادل ۷۰۰ میلیون تا ۱.۴ میلیارد دلار) برآورد میشود. این رقم تنها بیانگر زیان‌های مالی است و شامل خسارات جانی، آتش‌سوزی‌ها و اختلال در زیرساخت‌های حیاتی مانند: نیروگاه‌ها، برج‌های مخابراتی، توربین‌های بادی و ایستگاه‌های مترو نمی‌شود.
برق‌گیرهای سنتی به دلیل محدود بودن پوشش محافظتی، زمان‌بر بودن نصب و دشواری استفاده در مناطقی مانند ارتفاعات یا سازه‌های متحرک، نمی‌توانند پاسخ‌گوی نیازهای روز باشند. به همین دلیل، شرکت NTT به سراغ یک راهکار هوشمند، انعطاف‌پذیر و قابل کنترل رفته است: استفاده از پهپادهای مقاوم در برابر صاعقه، که می‌توانند در صورت شناسایی خطر، به سرعت وارد عمل شوند.
سامانه پهپادی مقابله با صاعقه NTT با ترکیب تجهیزات پیشرفته پایش زمینی و تحلیل آنی نوسانات میدان الکتریکی، در صورت نزدیک شدن ابرهای طوفانی، یک پهپاد مجهز به قفس محافظ و سیم اتصال به زمین را به ارتفاع مشخصی اعزام می‌کند. این پهپادها وظیفه دارند با نزدیک شدن به کانون صاعقه، مسیر آن را منحرف و تخلیه الکتریکی را به‌سمت خود هدایت کنند؛ در واقع، این سامانه با تحریک مصنوعی صاعقه، آن را به مسیری امن هدایت می‌کند تا از برخورد آن با تأسیسات حیاتی جلوگیری شود.
در تاریخ ۱۳ دسامبر ۲۰۲۴، یکی از همین پهپادها در یک پرواز آزمایشی تا ارتفاع ۳۰۰ متر به‌سوی یک ابر مشکوک به صاعقه پرواز کرد. این پرواز باعث ثبت یک پالس الکتریکی شدید شد و پهپاد به عنوان هدف اصلی، صاعقه را جذب کرد. شرکت NTT اعلام کرد که این آزمایش، نخستین القای موفق صاعقه در جهان با استفاده از پهپاد بوده است.
نکته قابل توجه آن است که پهپاد پس از اصابت صاعقه به‌لطف قاب مقاوم خود، همچنان توانست به پرواز ادامه دهد. اگرچه بخشی از قاب محافظ ذوب شد، اما سازوکار اصلی آن حفظ گردید. پیش از این آزمایش میدانی، پهپادها در آزمایشگاه در برابر جریان‌هایی تا ۱۵۰ هزار آمپر با موفقیت مورد ارزیابی قرار گرفته بودند.
شرکت NTT اعلام کرده است که توسعه این سامانه تنها به مهار صاعقه ختم نمی‌شود. این شرکت در حال کار روی افزایش دقت پیش‌بینی محل و زمان وقوع صاعقه با بهره‌گیری از مدل‌های یادگیری ماشین و تحلیل داده‌های آب‌وهوایی است. همچنین برنامه‌هایی برای بررسی امکان ذخیره‌سازی ایمن انرژی الکتریکی حاصل از صاعقه‌های مهار‌شده در دستور کار قرار دارد؛ موضوعی که در صورت تحقق، می‌تواند راهی برای استفاده از صاعقه به عنوان منبعی نوین از انرژی باشد.
