آیا آنفولانزای پرندگان پاندمی بعدی خواهد بود؟

بسیاری از ویروس شناسان نگران هستند که شیوع بزرگترین آنفولانزای پرندگان در تاریخ منجر به یک پاندمی جدید بین انسان ها شود.

به گزارش تکناک، شیوع آنفلوانزای مرغی با نام اختصاری H5N1 که در سال 2021 آغاز شد، به بزرگترین شیوع آنفلوانزای پرندگان در تاریخ، هم در ایالات متحده و هم در سراسر جهان تبدیل شده است. در ایالات متحده این ویروس منجر به نابودی میلیون ها مرغ، بوقلمون، اردک و غاز و هزاران پرنده وحشی شده است.

بسیاری از ویروس شناسان نگران هستند که این ویروس به انسان سرایت کند و باعث ایجاد یک بیماری همه گیر انسانی جدید شود. سارا ساویر، اما وردن-ساپر و شارون وو، ویروس شناسان دانشگاه کلرادو بولدر ، داستان قانع کننده H5N1 و اینکه چرا دانشمندان تا اندازه زیادی به این بیماری اهمیت می دهند را برای ما شرح می دهند که در این مطلب قصد داریم آن را بررسی کنیم.

آیا این ویروس یک تهدید جدی برای انسان است؟

H5N1 نوع خاصی از ویروس آنفولانزا است که عمدتاً پرندگان به آن مبتلا می شوند و اولین بار در سال 1996 در یک مزرعه پرورش غاز در چین شناسایی شد. این ویروس اخیراً دوباره شروع به آلوده کردن گونه‌های متنوع پرندگان و پستانداران در سراسر جهان کرده است.

این ویروس برای پرندگان بسیاری بیماری زا است، به این معنی که اغلب باعث بروز علائم شدید از جمله مرگ در این حیوانات می شود. تاثیر این ویروس بر انسان پیچیده است. این ویروس تا به حال تعداد کمی از انسان ها را بیمار کرده و میزان آن کمتر از 900 مورد طی چندین دهه در سراسر جهان بوده است، اما حدود نیمی از این افراد آلوده مرده اند.

خبر خوب برای انسان ها در مورد H5N1 این است که در حال حاضر نمی تواند بین انسان ها پخش شود. اکثر افرادی که به H5N1 مبتلا شده‌اند، مستقیماً از تعامل با طیور آلوده به ویژه جوجه‌ها، بوقلمون‌ها، اردک‌ها و غازها که اغلب در مزارع بزرگ در نزدیکی شهر ها پرورش می‌یابند، به این ویروس مبتلا شده‌اند.

تنها تعداد انگشت شماری نمونه انسانی مبتلا به این ویروس وجود دارد. از آنجایی که H5N1 نمی تواند به خوبی بین مردم پخش شود و از آنجا که برای ابتلا به این بیماری باید مستقیما با حیوان تعامل داشت، H5N1 هنوز به یک اپیدمی یا بیماری همه‌گیر انسانی تبدیل نشده است.

چرا این بیماری به طور ناگهانی توجه زیادی را به خود جلب کرد؟

اولین دلیل این است که در حال حاضر H5N1 به عنوان بزرگ ترین “بیماری همه گیر در پرندگان” ثبت شده است. یک نوع ویروسی خاص به نام H5N1 2.3.4.4b که در سال 2020 به وجود آمد، عامل شیوع این بیماری است.

در گله های طیور ، اگر آزمایش H5N1 چند پرنده مثبت باشد، بدون توجه به علائم یا وضعیت ویروس، کل گله از بین می رود. قیمت های بالاتر برای تخم مرغ و گوشت مرغ در ایالات متحده یکی از نتایج این بیماری است. دولت بایدن در حال بررسی واکسیناسیون گله های طیور است، اما تدارکات این کار ممکن است بسیار پیچیده باشد.

دلیل دوم افزایش توجه به این بیماری این است که H5N1 در حال حاضر گونه های پرندگان و پستانداران بیشتری را نسبت به قبل آلوده می کند. این ویروس در طیف گسترده ای از پرندگان وحشی و در پستانداران مختلف از جمله گورکن، خرس سیاه، بابکت، کایوت، موش خرما، گربه ماهیگیر، روباه، پلنگ، خرس تنبل، خوک و شیر دریایی شناسایی شده است.

همانطور که H5N1 گونه های بیشتری را آلوده می کند، دامنه جغرافیایی خود را نیز افزایش می دهد و گونه های ویروسی بیشتری تولید می کند که می توانند ویژگی های بیولوژیکی جدیدی داشته باشند.

(زیرنویس عکس دوم: دولت پرو در دسامبر 2022 پس از مرگ بیش از 13 هزار پلیکان در سواحل این کشور که احتمالاً آلوده به H5N1 بودند، یک وضعیت اضطراری بهداشتی 90 روزه تعیین کرد.)

سومین و نگران‌کننده‌ترین دلیلی که این ویروس بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد این است که اکنون به نظر می‌رسد H5N1 می تواند به خوبی بین حداقل یک گونه از پستانداران منتقل ‌شود. در اواخر سال 2022، در اسپانیا این ویروس در بین راسوهای پرورشی نیز پخش شد. H5N1 به طور بسیار گسترده ای بین راسوها پخش شد و باعث گسترش علائم بالینی بیماری و مرگ در جمعیت راسوها شد.

شیرهای دریایی زیادی در پرو نیز در معرض ابتلا به ویروس H5N1 هستند. البته به طور قطعی تایید نشده است که آیا شیرهای دریایی ویروس را به یکدیگر منتقل می کنند یا از طریق پرندگان یا آب آلوده به H5N1 به آن مبتلا می شوند.

سوال اصلی اینجاست که اگر H5N1 می‌تواند در راسوها و احتمالاً شیرهای دریایی گسترش یابد، چرا انسان‌ها نتوانند به این ویروس مبتلا شوند؟ ما هم پستاندار هستیم. انسان‌ها در بسیاری از شهرهای جهان در تراکم‌های بالا زندگی می‌کنند و در صورتی که این ویروس با انسان سازگار شود، می تواند به انسان هم سرایت و انسان ها را نیز بیمار کند.

چه چیزهایی می تواند به گسترش H5N1 در انسان دامن بزند؟

پرندگان، آنفولانزا را به عنوان یک عفونت گوارشی تجربه می کنند و آنفولانزا را عمدتاً از طریق مدفوع در آب پخش می کنند. انسان آنفولانزا را به عنوان یک عفونت تنفسی تجربه می کند و آن را از طریق تنفس و سرفه گسترش می دهد.

طی قرن‌ها، برخی از این ویروس‌های آنفلوانزای پرندگان، از پرندگان به انسان و سایر گونه‌های پستانداران منتقل شده‌اند، اگرچه این یک رویداد نسبتا نادر است.

این به این دلیل است که ویروس‌های آنفلوانزای پرندگان برای آلوده کردن پستانداران باید به روش‌های مختلفی جهش کنند. مهم ترین جهشی که بر روند حرکتی ویروس تأثیر می گذارد توانایی آن در آلوده کردن بخش خاصی از بدن است.

ویروس های آنفولانزای مرغی برای آلوده کردن سلول های روده تکامل یافته اند، در حالی که ویروس های آنفلوانزای انسانی برای آلوده کردن سلول های دستگاه تنفسی تکامل یافته اند. با این حال، گاهی اوقات یک ویروس آنفولانزا می تواند جهش هایی را به دست آورد که به آن اجازه دهد سلول ها را در قسمت های مختلف بدن آلوده کند.

اینکه آنفولانزا چه سلول هایی را آلوده می کند تا حدی به گیرنده خاصی که به آن متصل می شود، بستگی دارد. گیرنده ها، مولکول های روی سطح سلول های میزبان هستند که ویروس از آنها برای ورود به آن سلول ها سوء استفاده می کند. هنگامی که ویروس‌ها در سلول‌ها قرار می‌گیرند، ممکن است بتوانند نسخه‌هایی از خود را تولید کنند و دقیقا در این مرحله است که بیماری شکل می گیرد.

(زیرنویس عکس سوم: عفونت آنفولانزای پرندگان در انسان نادر است، اما ممکن است اتفاق بیفتد. اکثر عفونت های گزارش شده آنفولانزای پرندگان در افراد پس از تماس محافظت نشده با پرندگان آلوده یا سطوح آلوده اتفاق افتاده است.)

هر دو ویروس آنفلوانزای انسانی و پرندگان، از گیرنده هایی به نام اسید سیالیک استفاده می کنند که در سطوح سلولی رایج هستند. ویروس‌های آنفلوانزای پرندگان، مانند H5N1، از نسخه‌ای به نام اسید سیالیک مرتبط با a2،3 استفاده می‌کنند، در حالی که ویروس‌های آنفلوانزای انسانی از اسید سیالیک مرتبط با a2،6 استفاده می‌کنند که در واقع نوع غالب در دستگاه تنفسی فوقانی انسان است. بنابراین، برای اینکه H5N1 در آلوده کردن انسان کارآمد شود، احتمالاً نیاز به جهش دارد تا از اسید سیالیک مرتبط با a2،6 به عنوان گیرنده خود استفاده کند.

این یک مسئله نگران کننده است زیرا مطالعات نشان داده اند که تنها یک یا دو جهش در ژنوم ویروسی برای تغییر اتصال گیرنده از اسید سیالیک مرتبط با a2،3 به اسید سیالیک مرتبط با a2،6 انسانی کافی است.

چرا برای این بیماری ها واکسنی ساخته نمی شود؟

برای ویروس‌های آنفلوانزای پرندگان نمی‌توان واکسن‌های انسانی مؤثر ساخت، زیرا ما دقیقاً نمی‌دانیم که اگر این ویروس به خوبی در انسان منتشر شود، ساختار آن چگونه خواهد بود. به یاد داشته باشید که واکسن آنفولانزای فصلی باید هر سال از نو ساخته شود زیرا ژنتیک و ساختار ویروس ها سال به سال تغییر می کند.

در حال حاضر، بهترین راهی که مردم می توانند از خود در برابر ویروس H5N1 محافظت کنند، اجتناب از تماس با پرندگان آلوده است. مرکز کنترل بیماری ها فهرستی از دستورالعمل ها برای اجتناب از H5N1 و سایر ویروس های آنفولانزاهای پرندگان ارائه می دهد که می تواند اطلاعات بیشتری در مورد پیشگیری، به ویژه برای افرادی که از پرندگان اهلی نگهداری می کنند، فراهم کند.

(زیرنویس عکس: آنفولانزای پرندگان عمدتاً توسط پرندگان وحشی مانند غازهای برفی منتقل می شود. ویروس آنفولانزای پرندگان که به اختصار H5N1 نامیده می شود، باعث بزرگ‌ترین شیوع آنفلوانزای پرندگان در تاریخ شده است و میلیون‌ها پرنده و همچنین طیف وسیعی از گونه‌های پستاندار را مبتلا کرده است. اگرچه شیوع این بیماری در انسان در حال حاضر نادر است، اما انتقال این بیماری بین راسوهای پرورشی در اسپانیا نگرانی‌هایی را در مورد انتقال احتمالی انسان ایجاد می‌کند. تنها یک یا دو جهش می تواند H5N1 را در آلوده کردن انسان کارآمدتر کند.)