افراد مبتلا به دیابت و کسانی که از چنین افرادی مراقبت می کنند باید هیپوگلیسمی یا افت قند خون را به محض شروع علائم تشخیص دهند تا بتوانند این بیماری را به درستی و سریع کنترل کنند.
به گزارش تکناک، قند خون پایین مشکلی است که افراد مبتلا به دیابت ممکن است آن را تجربه کنند. قند خون بسیار پایین به عنوان هیپوگلیسمی شناخته می شود. علائم هیپوگلیسمی اولیه می تواند شامل لرزش، تحریک پذیری و گیجی باشد.
هیپوگلیسمی می تواند کیفیت زندگی را کاهش دهد. همچنین علائم این مشکل می تواند منجر به افتادن فرد یا آسیب های دیگر شود که این مسائل برای بیمار بسیار خطرناک است. قند خون پایین یک فوریت پزشکی است که خوشبختانه قابل درمان است.
چه چیزی باعث کاهش قند خون می شود؟
بالا و پایین رفتن میزان قند خون در طول روز طبیعی است. در عرض دو ساعت پس از شروع یک وعده غذایی، میزان معمول قند خون برای افراد دیابتی کمتر از 180 میلی گرم در دسی لیتر است. قبل از غذا، میزان آن باید 80 تا 130 میلی گرم در دسی لیتر باشد. این میزان ممکن است بر اساس عواملی مانند سن و سایر بیماری های زمینه ای، برای شما متفاوت باشد.
انجمن دیابت آمریکا هیپوگلیسمی را به سه دسته تقسیم می کند:
- سطح 1: قند خون کمتر از 70 میلی گرم در دسی لیتر اما حداقل 54 میلی گرم در دسی لیتر است. ممکن است اثرات منفی در این سطح شروع شوند.
- سطح 2: قند خون کمتر از 54 میلی گرم در دسی لیتر. برای از بین بردن میزان پایین قند خون و اثرات آن بر عملکرد بدن، اقدام فوری لازم است.
- سطح 3: عملکرد ذهنی و یا فیزیکی به قدری تغییر می کند که شخص دیگری باید به بیمار کمک کند.
افراد مبتلا به دیابت که با انسولین یا داروهای خاص دیابت مانند داروهای خوراکی که ترشح انسولین را افزایش می‌دهند، درمان می‌شوند، در معرض بالاترین خطر ابتلا به قند خون پایین هستند. در واقع، یک مطالعه جهانی بزرگ روی افراد مبتلا به دیابت که انسولین مصرف می‌کنند، نشان داد که 83 درصد از افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و 46.5 درصد از افراد مبتلا به دیابت نوع 2، حداقل یک بار در یک دوره چهار هفته ای یک بار ابتلا به قند خون پایین گزارش کردند.
در افراد مبتلا به دیابت زمانی که گلوکز کافی در جریان خون آن ها برای تامین انرژی بدن وجود ندارد، قند خون پایین را تجربه می کنند. این مسئله ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد، از جمله:
- ورزش، بسته به شدت و مدت
- مصرف بیش از حد داروهای دیابت (مانند انسولین)
- نخوردن کربوهیدرات کافی
- از دست دادن یا تاخیر در وعده های غذایی
- نوشیدن الکل
برای افرادی که دیابت ندارند، هیپوگلیسمی به ندرت اتفاق می افتد، اما ممکن برای آن ها هم رخ دهد. افرادی که دیابت ندارند ممکن است قند خون پایین تحت شرایط زیر تجربه کنند:
- واکنش هیپوگلیسمی، یک وضعیت که باعث کاهش سطح قند خون در بازه زمانی دو تا پنج ساعت پس از مصرف غذا می‌شود.
- اختلالات ژنتیکی مانند هیپرانسولینیسم مادرزادی: وضعیتی که در آن انسولین بیش از حد تولید می‌شود.
- بیماری های کلیه و کبد
- کمبودهای هورمونی
چگونه بفهمیم قند خون پایین است؟
علائم هیپوگلیسمی برای همه افراد متفاوت است و می تواند در میزان مختلف قند خون رخ دهد.
علائم اولیه هیپوگلیسمی عبارتند از:
- افزایش ضربان قلب
- تعریق
- اضطراب
- احساس لرزش یا سرگیجه
- گرسنگی غیر معمول
- گیجی یا تحریک پذیری
علائم اولیه ممکن است نامحسوس یا به سختی قابل تشخیص باشند. گاهی اوقات ممکن است فرد علائمی را تجربه نکند که این موضوع به عنوان ناآگاهی هیپوگلیسمی شناخته می شود. افرادی که به مدت 5 تا 10 سال به دیابت مبتلا بوده اند، اغلب قند خونشان پایین است یا از داروهای خاصی استفاده می کنند، بیشتر در معرض عدم آگاهی از هیپوگلیسمی هستند. ناآگاهی از هیپوگلیسمی برای افرادی که هیپوگلیسمی شبانه(قند خون پایین در نیمه شب که اغلب ناشناخته می ماند) دارند نیز رایج است.
کودکان خردسال و افراد مسن نیز به دلیل کاهش توانایی آنها در تشخیص علائم و برقراری ارتباط با آنها در برابر قند خون پایین آسیب پذیر هستند.
ندانستن قند خون می تواند درمان را به تاخیر بیاندازد و باعث شود میزان قند خون شما به سطوح خطرناک تری کاهش یابد.
علائم مراحل بعدی هیپوگلیسمی جدی تر و آشکارتر است که شامل موارد زیر می شود:
- از دست دادن هماهنگی
- بی حالی
- ضعف
- تغییر شخصیت
- از دست دادن هوشیاری
- تشنج
اگر دیابت دارید و از انسولین استفاده می کنید یا داروهای دیگری مصرف می کنید که می تواند باعث کاهش قند خون شود، باید به یک دستگاه سنجش قند خون دسترسی داشته باشید. افراد مبتلا به دیابت نیز از اشکال مختلفی از مانیتورهای بررسی مداوم گلوکز (CGM) برای بررسی قند خون خود استفاده می کنند.
ممکن است همیشه هنگام تجربه علائم قند خون پایین امکان بررسی سطوح وجود نداشته باشد، اما دانستن علائم و نحوه درمان آنها می تواند به جلوگیری از یک مشکل جدی برای خود یا شخصی که از او مراقبت می کنید، موثر باشد.
چگونه قند خون پایین را افزایش دهیم؟
اگر علائم قند خون پایین و دیابت دارید، باید میزان گلوکز خون خود را آزمایش کنید. اگر تایید شد میزان گلوکز شما پایین است، باید فورا آن را درمان کنید تا از بدتر شدن علائم جلوگیری کنید.
قند خون را می توان با مصرف کربوهیدرات های سریع الاثر درمان کرد یا به سطح طبیعی بازگرداند. رویکرد درمانی توصیه شده قانون 15-15 است.
این قانون به این شکل است که ابتدا 15 گرم کربوهیدرات حاوی گلوکز بخورید. برخی از گزینه های کربوهیدرات عبارتند از:
- سه تا چهار قرص گلوکز
- 1 لیوان آب میوه یا نوشابه معمولی (غیر رژیمی).
- پنج تا شش قطعه آب نبات
- 1 قاشق غذاخوری عسل، شکر یا ژله
از انتخاب هایی که چربی بالایی دارند، مانند شکلات یا آب نبات با آجیل خودداری کنید. این نوع کربوهیدرات ها ممکن است به سرعت متابولیزه نشوند و ممکن است مدت بیشتری طول بکشد تا قند خون را به سطح ایمن برسانند.
15 دقیقه پس از مصرف کربوهیدرات، میزان قند خون خود را مجدداً آزمایش کنید. اگر قند خون شما بالا نرفت، درمان باید تکرار شود. ممکن است همه افراد برای تثبیت میزان خود به 15 گرم کربوهیدرات نیاز نداشته باشند. به عنوان مثال، کودکان ممکن است به کربوهیدرات کمتری نیاز داشته باشند. بهتر است در این مورد با یک پزشک صحبت کنید تا بفهمید برای بالا بردن میزان قند خود به چه مقدار کربوهیدرات نیاز دارید.
هنگامی که قند خون در حال افزایش است، یک وعده غذایی یا میان وعده حاوی کربوهیدرات پیچیده، پروتئین و چربی بخورید تا مطمئن شوید که سطح آن دوباره کاهش نمی یابد. به عنوان مثال، یک ساندویچ با نان غلات کامل تهیه شده با کره آجیل، پنیر یا یک منبع پروتئینی مانند مرغ بخورید. اگر در حال حرکت هستید، می‌توانید یک ماست، آجیل، و میوه یا یک بار جایگزین غذا بخورید.
اگر قند خون برای مدت طولانی پایین بماند، ممکن است سلول های مغز از گلوکز گرسنگی بگیرد. این مسئله می تواند منجر به عوارضی مانند تشنج، کما و به ندرت مرگ شود. به همین دلیل، توصیه می شود برای افراد مبتلا به دیابت که در معرض افزایش خطر ابتلا به هیپوگلیسمی سطح 2 یا 3 هستند، گلوکاگون 2 تجویز شود. گلوکاگون هورمونی است که برای بالا بردن شدید قند خون پایین در زمانی که نمی توانید از قانون 15-15 پیروی کنید، استفاده می شود. این دارو زمانی تجویز می‌شود که فرد نمی‌تواند کربوهیدرات‌ها را مصرف کند، زیرا آنها پاسخگو نیستند.
اگر دیابت ندارید و قند خون پایین را تجربه می کنید، باید میان وعده یا وعده غذایی حاوی کربوهیدرات، چربی و پروتئین بخورید تا از افت قند خون جلوگیری کنید.
اگر اغلب علائم قند خون پایین با یا بدون دیابت را تجربه می کنید، باید به یک پزشک مراجعه کنید تا علت و اینکه آیا تغییر در هر برنامه درمانی لازم است یا خیر را به شما توضیح دهد.
جلوگیری از کاهش قند خون
شناخت علل افت قند خون و پیشگیری از آن علل می تواند به پیشگیری از افت قند خون کمک کند. برای افراد مبتلا به دیابت، یکی دیگر از کلیدهای پیشگیری، پایش مکرر میزان قند خون است. حتی افراد مبتلا به دیابت که به دقت قند خون خود را بررسی می کنند، ممکن است قند خون پایین را گاهی اوقات تا دو بار در هفته نیز تجربه کنند.
اگر هنگام خواب قند خون پایین را تجربه می کنید، می توانید با موارد زیر از آن جلوگیری کنید:
- عدم حذف وعده های غذایی در طول روز
- خوردن یک میان وعده قبل از خواب
وقتی صحبت از میان وعده های قبل از خواب می شود، مقدار دقیق کربوهیدرات مورد نیاز به عوامل مختلفی از جمله قند خون قبل از خواب، نوع انسولین مورد استفاده و میزان فعالیت قبل از خواب بستگی دارد. میان وعده ها باید حاوی کربوهیدرات، پروتئین و چربی غنی از فیبر باشند. برخی گزینه ها عبارتند از:
- یک سیب کوچک یا نصف موز با کره آجیل (بادام زمینی، بادام، بادام هندی، مغز مخلوط)
- انواع توت ها با ماست یونانی
- کلوچه
- پنیر و غلات کامل
- وافل با کره آجیل و میوه
- غلات کامل با شیر کم چرب
