معده عضوی عضلانی و J شکل است که در قسمت بالای سمت چپ شکم قرار دارد. معده به عنوان بخشی از سیستم گوارشی، به طور موقت غذا را ذخیره کرده و با استفاده از انقباضات و اسید معده به تجزیه غذا کمک می کند.
به گزارش تکناک، معده یا stomach (digestive organ) همچنین پروتئینی تولید می کند که به روده شما کمک می کند ویتامین B12 را جذب کند.
به عنوان یک اندام اصلی گوارشی، تجزیه غذا توسط معده به بدن شما کمک می کند تا مواد مغذی ضروری را جذب کرده و مواد زائد را از بین ببرد. متاسفانه چندین مشکل می تواند در معده ایجاد شود، از جمله رفلاکس اسید، سوء هاضمه، زخم معده و سرطان معده. در صورت عدم درمان، مشکلات معده می توانند باعث درد، اختلال در هضم و جلوگیری از جذب مواد مغذی شوند.
آناتومی معده
معده شبیه یک کیسه متورم J شکل است که داخل آن توخالی است. در این مطلب آنچه باید در مورد چگونگی ساختار اندام، محل قرارگیری آن و اینکه آیا ممکن است تغییراتی در آناتومی آن وجود داشته باشد، خواهید فهمید.
ساختار
چهار ناحیه اصلی وجود دارد که معده شما را تشکیل می دهد. این مناطق عبارتند از:
- کاردیا: این قسمت دهانه بالا سمت راست معده است که در آن غذا وارد معده می شود. این ناحیه مخاطی ترشح می کند که از دیواره داخلی معده محافظت کرده و آن را می پوشاند.
- فوندوس: این ناحیه گنبدی شکل قسمت بالای سمت چپ معده را تشکیل می دهد که عمدتاً مسئول ترشح اسید معده است.
- بدنه: این قسمت اصلی و مرکزی معده است.
- پیلور: دهانه قیفی شکل در قسمت پایین سمت راست معده است که غذای نیمه هضم شده را از معده خارج می کند.
معده از لایه های بافت، ماهیچه و مخاط تشکیل شده است. این لایه ها عبارتند از:
- سروزا: بافت صافی که پوشش محافظ بیرون معده را تشکیل می دهد
- عضلانی: سه لایه ماهیچه صاف (عضلات طولی بیرونی، دایره ای میانی و مایل داخلی)
- زیر مخاط: لایه ای ضخیم از بافت همبند متراکم حاوی رگ های خونی، سلول های لنفاوی و اعصاب.
- مخاط: داخلی ترین لایه معده ساخته شده از بافتی نازک (به نام اپیتلیوم) و غددی که مخاط محافظ، هورمون ها و اسید معده را ترشح می کنند.
مکان
معده در سمت چپ بالای شکم و درست زیر کبد قرار دارد و بخشی از سیستم گوارش شما است. دستگاه گوارش شامل اندام هایی در دستگاه گوارش (GI) مانند دهان، مری، معده، روده کوچک و روده بزرگ است.
دهانه بالای معده (کاردیا) به مری شما متصل می شود که مری لوله ای است که غذا را از گلو به معده می برد. همچنین یک اسفنکتر یا یک عضله حلقه ای شکل در انتهای مری شما وجود دارد که برای انتقال غذا به معده منقبض می شود. بخش قیف شکل پایین معده (پیلور) از طریق اسفنکتر پیلور به روده کوچک شما متصل می شود. این عضله مانند یک دریچه عمل می کند و منقبض می شود تا محتویات معده را به بخش اول روده کوچک شما (اثنی عشر) منتقل کند.
تغییرات تشریحی
تاکنون ناهنجاری های ژنتیکی معده به خوبی شناخته نشده است. برخی از موقعیت‌های عمودی غیر طبیعی معده می‌تواند شامل انحنای معده رو به جلو، عقب یا سمت راست باشد.
توسعه نامنظم کودکی یا تو دادن شکم (برای داشتن ظاهری لاغرتر یا کاهش درد) می‌تواند باعث شکل ساعت شنی شکم شود. در این حالت، شکم در مرکز باریک می‌شود و به دو بخش تقسیم می‌شود.
معده چه کار می کند؟
معده به هضم غذا کمک می کند. انقباضات ماهیچه ای معده و تولید اسید، غذا را به قطعات کوچکتر تجزیه می کند. همانطور که غذا از طریق مری وارد معده می شود، نواحی فوقانی معده (کاردیا، فوندوس و بدن) شل می شوند تا معده پر از غذا شود. عضلات پایین معده منقبض می شوند تا به تجزیه و مخلوط شدن غذا کمک کنند، فرآیندی که به عنوان هضم مکانیکی شناخته می شود.
در همین حال، غدد معده هورمونی به نام گاسترین را برای شروع هضم شیمیایی ترشح می کنند. گاسترین به stomach شما کمک می کند تا اسید معده هضم کننده غذا (اسید معده) ساخته شده از اسید هیدروکلریک و پپسین که آنزیم هایی هستند که پروتئین های غذا را هضم می کنند، آزاد کند.
اسید معده و انقباضات ماهیچه ای با هم در امواج 20 ثانیه ای شروع به هضم غذا می کنند. در همان زمان، اسفنکتر پیلور در پایین معده باز می شود تا غذای نیمه هضم شده و اسیدهای معده که مخلوطی به نام کیم را تشکیل می دهند، به روده کوچک منتقل شود. حدود دو تا چهار ساعت طول می کشد تا معده تمام محتویات خود را به روده کوچک منتقل کند، جایی که بدن شروع به جذب مواد مغذی می کند.
سلول های پوششی معده فاکتور ذاتی تولید می کنند که پروتئینی است که به روده شما کمک می کند ویتامین B12 را جذب کند. در معده، فاکتور ذاتی قبل از اینکه به روده کوچک شما برود به B12 متصل می شود. هنگامی که در روده کوچک B12 به جریان خون شما جذب می شود، به بدن شما کمک می کند تا گلبول های قرمز تشکیل شوند و رشد کنند. علاوه بر این، معده در صورت کم آبی، آب، برخی داروها و برخی ویتامین های محلول در آب را جذب می کند.
بیماری های مرتبط
بیماری های متعددی وجود دارد که منشا آن معده است. شرایط بهداشتی و آسیب های مرتبط با معده عبارتند از:
سوء هاضمه
سوء هاضمه که ناراحتی stomach نیز نامیده می شود، شایع است و می تواند پس از نوشیدن زیاد الکل رخ دهد. خوردن غذاهای اسیدی، تند یا چرب؛ خیلی سریع غذا خوردن؛ تجربه استرس؛ سیگار کشیدن؛ یا مصرف برخی داروها باعث سوء هاضمه می شوند. علائم این بیماری شامل ناراحتی و درد معده، نفخ، گاز معده و احساس سیری ناخوشایند بعد از غذا است.
رفلاکس معده به مری (GER) و بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)
رفلاکس اسید که سوزش سر دل نیز نامیده می شود، زمانی رخ می دهد که اسید معده از لوله غذا خارج شود. افراد مبتلا به GER اغلب درد سوزشی در وسط قفسه سینه و همچنین سوء هاضمه یا نارسایی را تجربه می کنند. GER می تواند گهگاه اتفاق بیفتد و زمانی که اتفاق می افتد، معمولاً بعد از غذا یا در شب اتفاق می افتد.
GERD یک بیماری مزمن گوارشی است که در آن افراد علائم GER را روزانه یا چندین بار در هفته تجربه می کنند. در صورت عدم کنترل، افراد مبتلا به GERD می توانند آسیب دائمی به مری خود داشته باشند.
زخم معده
زخم‌های باز که زخم معده نیز نامیده می‌شوند، روی پوشش معده ایجاد می‌شوند و باعث درد و سایر علائم سوء هاضمه می‌شوند. عفونت‌های هلیکوباکتر پیلوری یا آسیب دیواره معده ناشی از مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین و ایبوپروفن علل اصلی زخم معده هستند.
گاستریت، گاستروانتریت و گاستروپاتی
این سه حالت باعث التهاب یا آسیب به پوشش معده شما می شود. گاستریت به معنای التهاب داخلی ترین پوشش معده است و می تواند باعث درد معده، استفراغ، کاهش وزن و حالت تهوع شود. گاستریت معمولاً به دلیل اختلالات خود ایمنی یا عفونت های باکتریایی هلیکوباکتر پیلوری ایجاد می شود که در بزرگسالان بالای 60 سال شایع تر است.
گاستروانتریت باعث التهاب پوشش معده و روده می شود. علائم آن شامل گرفتگی معده، اسهال، حالت تهوع، تب و استفراغ است. ویروس های معده یا مسمومیت غذایی اغلب باعث گاستروانتریت می شوند.
گاستروپاتی به معنای آسیب پوشش معده است، با التهاب کم یا بدون التهاب. NSAID ها، الکل و صفرا می توانند باعث گاستروپاتی شوند. گاستروپاتی در نهایت می تواند پوشش معده را فرسایش دهد و باعث زخم معده شود.
گاستروپارزی
گاستروپارزی که به آن تخلیه تاخیری stomach نیز می‌گویند، غذای نیمه‌هضم شده را در حین حرکت از معده به روده کوچک کند یا متوقف می‌کند. گاستروپارزی ناشی از مشکل در عملکرد عضلات معده است که به درستی کار نمی کنند. علائم گاستروپارزی شامل درد شکمی، سوزش سر دل و حالت تهوع است. اگر این بیماری درمان نشود، می تواند منجر به سوء تغذیه شود.
سرطان معده
این نوع سرطان سلول هایی را که روی معده قرار دارند، هدف قرار می دهد. سرطان معده می تواند در لایه مخاطی یعنی جایی که مری با معده، سلول های عصبی و سلول های لنفاوی برخورد می کند نیز تشکیل شود. علائم اولیه سرطان معده می تواند شامل سوء هاضمه، حالت تهوع، نفخ و سوزش سر دل باشد. علائم پیشرفته تر عبارتند از زردی چشم و پوست (یرقان)، تجمع مایع در شکم (آسیت)، درد معده، وجود خون در مدفوع و مشکل در بلع باشد.
گاستریت مزمن، GERD، سیگار کشیدن و سابقه خانوادگی این بیماری، شما را در معرض خطر ابتلا به سرطان معده قرار می دهد.
سوراخ شدن معده
این آسیب به سوراخی در دیواره معده اشاره دارد که نیاز به ترمیم جراحی دارد. علاوه بر زخم، سوراخ شدن معده می تواند ناشی از زخم معده یا تومور باشد. دو تا از شایع ترین علائم اولیه سوراخ شدن، تورم ناگهانی و درد در معده است.
تشخیص
اگر دائما مشکلات stomach را تجربه می کنید، با پزشک خود صحبت کنید. آنها ممکن است شما را به یک متخصص دستگاه گوارش به نام متخصص گوارش ارجاع دهند. تست های استانداردی که پزشکان برای تشخیص مشکلات سلامتی روی معده انجام می دهند عبارتند از:
- سری GI بالایی: در طول آزمایش، یک مایع گچی حاوی باریم می نوشید که در عکس اشعه ایکس ظاهر می شود. سپس پزشک از اشعه ایکس برای بررسی باریم استفاده می کند و نحوه عملکرد دستگاه گوارش شما را مشاهده می کند. این آزمایش می تواند به تشخیص زخم معده و GERD کمک کند.
- آزمایش تخلیه معده: این آزمایش که به آن مطالعه تخلیه معده نیز می‌گویند، زمان خروج غذا از معده را اندازه‌گیری می‌کند. شما غذای حاوی مقدار کمی از مواد رادیواکتیو معروف به ردیاب که در دستگاه اسکن ردیابی می شود را می خورید. این آزمایش به تشخیص گاستروپارزی کمک می کند.
- آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی: در طی این روش که به آن ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی نیز گفته می‌شود، پزشک یک آندوسکوپ که در واقع یک دوربین روی یک لوله انعطاف‌پذیر است را در مری شما قرار می‌دهد تا درون معده ببیند. این آزمایش می تواند به تشخیص سرطان معده، GERD و زخم کمک کند.
نکاتی برای حفظ سلامت معده
با نکات زیر به عملکرد صحیح معده خود کمک کنید و خطر ابتلا به بیماری های مربوط به معده را کاهش دهید:
- آهسته و منظم غذا بخورید: وقت گذاشتن برای جویدن غذا به هضم غذا کمک می کند. همچنین این کار به جلوگیری از رفلاکس اسیدی که ممکن است در اثر پرخوری به آن مبتلا شوید کمک می کند. اگر خوردن سه وعده غذایی باعث رفلاکس اسید یا ناراحتی می شود، سعی کنید چهار تا پنج وعده غذایی کوچک بخورید. همچنین می توانید سعی کنید دو تا سه ساعت قبل از خواب دیگر غذا نخورید.
- مصرف الکل را کاهش دهید: مصرف زیاد الکل می تواند معده شما را بیش از حد اسید تولید کند و منجر به زخم های دردناک و GERD شود.
- آب بنوشید: مطمئن شوید که قبل و بعد از غذا آب می نوشید. آب به آنزیم های معده شما کمک می کند تا غذا را تجزیه کنند تا بدن شما بتواند مواد مغذی بیشتری را جذب کند.
- سیگار را ترک کنید: سیگار شما را در معرض خطر ابتلا به سرطان معده قرار می دهد. این عادت می تواند منجر به رفلاکس اسید شود که زخم معده را تشدید می کند.
- استرس خود را مدیریت کنید: استرس می‌تواند باعث بدتر شدن زخم معده، اختلال در هضم غذا و تغییر عادات غذایی شود. سعی کنید با تمرکز حواس، یوگا، ورزش منظم یا تنفس عمیق، استرس خود را کاهش دهید.
