معمای ژنتیکی چاقی حل شد

محققان به‌تازگی ژن‌هایی را کشف کرده‌اند که به‌طور متفاوتی بر خطر چاقی در مردان و زنان و در سنین مختلف تأثیر می‌گذارد و مسیرهای جدیدی را برای درک و درمان چاقی نشان می‌دهد.

به گزارش تکناک، صدها ژن به همراه عوامل محیطی، وزن و اندازه بدن ما را تعیین می‌کنند. کار این ژن‌ها از تأثیرگذاری بر نحوه ذخیره چربی بدن تا نحوه تنظیم اشتها توسط مغز و موارد بیشتر متفاوت است.

اخیرا محققان در یک مطالعه جدید، چندین ژن را که به نظر می‌رسد بر خطر چاقی در جنسیت‌ها و سنین خاص تأثیر می‌گذارند، به فهرست ژن‌های قبلی افزوده‌اند. این مطالعه که در مجله Cell Genomics منتشر شده است، ممکن است مسیرهای بیولوژیکی جدیدی که زمینه ساز چاقی هستند را مشخص کند و نشان دهد که چگونه جنسیت و سن بر سلامت و بیماری تاثیر می‌گذارند.

تاثیر جنسیت و سن بر خطر چاقی

جان پری، نویسنده ارشد این مطالعه می‌گوید: میلیون‌ها دلیل وجود دارد که چرا ما باید جنسیت، سن و سایر مکانیسم‌های خاص را برای بررسی چاقی در نظر بگیریم. ما انتظار نداریم که افراد زیست‌شناسی کاملاً متفاوتی داشته باشند اما چیزهایی مانند هورمون‌ها و فیزیولوژی می‌توانند در ابتلا به چاقی نقش داشته باشند.

محققان برای کشف نقش جنسیت در خطر ابتلا به چاقی،  اگزوم که بخش فعال کننده پروتئین ژنوم است را در 414032 بزرگسال توالی‌یابی کردند. آنها به بررسی انواع یا جهش‌ها در ژن‌های مرتبط با شاخص توده بدنی (BMI) در مردان و زنان پرداختند. BMI بر اساس قد و وزن، اندازه‌گیری تخمینی چاقی است. در این جستجو پنج ژن موثر بر BMI در زنان و دو ژن در مردان یافت شد.

در میان این ژن‌ها، انواع معیوب سه ژن که DIDO1، PTPRG، و SLC12A5 نام دارند، با BMI بالاتر در زنان تا نزدیک به 8 کیلوگرم بیشتر با چاقی مرتبط هستند، در حالی که هیچ تأثیری بر مردان ندارند. بیش از 80 درصد از زنانی که ژن‌های DIDO1 و SLC12A5 را داشتند، چاق بودند.

افرادی که دارای انواع DIDO1 بودند، ارتباط قوی‌تری با تستوسترون بالاتر و افزایش نسبت دور کمر به باسن داشتند، که هر دو شاخص خطر عوارض مرتبط با چاقی مانند دیابت و بیماری قلبی هستند. سایر مبتلایان به انواع SLC12A5 در مقایسه با افراد غیر ناقل، احتمال بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع 2 داشتند. این یافته‌ها ژن‌های ناشناخته‌ای را نشان می‌دهند که در ایجاد چاقی در زنان نقش دارند، نه مردان.

انواع ژن و اثرات خاص آنها

پری و همکارش روش خود را برای جست‌وجوی عوامل خاص مرتبط با سن با جستجوی انواع ژن‌های مرتبط با اندازه بدن دوران کودکی بر اساس خاطرات شرکت‌کنندگان تکرار کردند.

آنها دو ژن OBSCN و MADD را شناسایی کردند که قبلاً با اندازه بدن و چربی دوران کودکی مرتبط نبودند. در حالی که حاملان انواع  ژن OBSCN احتمال بالاتری برای داشتن وزن بالاتر در دوران کودکی داشتند، اندازه بدن حامل‌های ژن MADD در دوران کودکی کوچکتر بود. علاوه بر این، سویه‌‌های ژنتیکی موثر بر MADD هیچ ارتباطی با خطر چاقی در بزرگسالان نداشتند و این موضوع اثرات خاص سن را بر اندازه بدن نشان می‌دهد.

پری می‌گوید: چیزی که کاملاً شگفت‌انگیز است این است که اگر به عملکرد برخی از این ژن‌هایی که ما شناسایی کردیم، نگاه کنید، متوجه می‌شوید که چند نمونه‌ از آنها به وضوح در پاسخ به آسیب DNA و مرگ سلولی نقش دارند.

چاقی یک اختلال مرتبط با مغز است، در حالی که عوامل بیولوژیکی و محیطی بر اشتها تأثیر می‌گذارند. در حال حاضر هیچ یک از الگوهای بیولوژیکی چاقی به خوبی درک نشده است تا نشان دهد چگونه پاسخ آسیب به DNA بر اندازه بدن تأثیر می‌گذارد. این یافته‌ها به ما نشان می‌دهند که تغییرات در این فرآیند مهم بیولوژیکی ممکن است در علت چاقی نقش داشته باشند.

مفاهیم برای تحقیقات آینده

در مرحله بعد، گروه تحقیقاتی امیدوار است که این مطالعه را در یک جمعیت بزرگتر و متنوع‌تر تکرار کند. همچنین آنها قصد دارند ژن‌های موجود در حیوانات را به‌منظور بررسی عملکرد و ارتباط آنها با چاقی مطالعه کنند.

پری می گوید: ما در مراحل اولیه شناسایی و درک الگوهای چاقی هستیم. امیدواریم این مطالعه بتواند مسیرهای بیولوژیکی جدیدی را نشان دهد که ممکن است روزی راه را برای کشف داروی جدید برای چاقی هموار کند.