چگونه گلوتن باعث التهاب در بیماران مبتلا به سلیاک می شود؟

محققان به تازگی کشف کرده‌اند که برخی پروتئین‌های موجود در گلوتن باعث فعال شدن سلول‌های ایمنی خاص و پاسخ التهابی در روده بیماران مبتلا به سلیاک می‌شوند.

به گزارش تک‌ناک، تحقیقات جدید نقش کلیدی اپیتلیوم روده فوقانی در پاسخ ایمنی بیماری سلیاک را نشان می‌دهد و بیان می‌کند رویکردهای درمانی جدیدی که این تعامل اولیه را هدف قرار می‌دهند، ممکن است مؤثر باشند.

بیماری سلیاک یک اختلال خودایمنی ارثی است، که حدود ۱ درصد از جمعیت جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

هنگامی که افراد مبتلا به بیماری سلیاک، گلوتن که پروتئین موجود در گندم، چاودار و جو است را مصرف می‌کنند، می‌تواند علائم دردناکی در روده ایجاد نماید، جذب مواد مغذی را مختل کند و خطر مشکلات جدی بلندمدت دیگر را افزایش دهد.

میزان بروز این بیماری در ۲۵ سال گذشته حدود دو برابر شده است، اما هیچ درمانی برای آن وجود ندارد.

تحقیقات پیشگامانه در مورد بیماری سلیاک

در شش سال گذشته، تیمی از محققان پزشکی و مهندسی در دانشگاه مک‌مستر کانادا، به همراه همکارانی از ایالات متحده، استرالیا و آرژانتین، در تلاش بوده‌اند تا بخش مهمی از پازل در جست‌وجوی درمان را کشف کنند، که در بیماران مبتلا به سلیاک چگونه و کجا واکنش به گلوتن آغاز می‌شود.

کشفیات جدید در پاسخ روده به گلوتن

 پیش از این، تصور می‌شد که پاسخ التهابی به گلوتن در دیواره روده رخ می‌دهد و فقط شامل سلول‌های ایمنی است. با وجود این، در مقاله جدیدی که در مجله Gastroenterology منتشر شده، محققان نشان داده‌اند که داستان پیچیده‌تر از این است.

آنها کشف کردند لایه داخلی روده فوقانی به نام اپیتلیوم که از انواع سلول‌هایی تشکیل شده است که بخشی از سیستم ایمنی نیستند نیز نقش فعالی در هدایت پاسخ التهابی به گلوتن دارد.

با استفاده از مواد بیومیکروسکوپی در آزمایشگاه، تیم تحقیقاتی یک نمونه زیستی از اپیتلیوم روده ایجاد کردند، که به محققان اجازه داد اثرات مولکول‌های خاص در سلول‌های اپیتلیال افراد مبتلا به بیماری سلیاک را جدا کنند.

این نمونه زیستی به محققان اجازه داد تا واکنش‌ها را تحت شرایط کنترل شده تولید و مشاهده کنند؛ گزینه‌ای که در محیط‌های بسیار پیچیده روده موجودات زنده در دسترس نیست.

آنها توانستند مشاهده کنند که چگونه مولکول‌ها سلول‌های ایمنی را از حضور گلوتن آگاه می‌کنند و به طور قطعی نتیجه‌گیری نمایند که اپیتلیوم نقش حیاتی در فعال‌سازی سیستم ایمنی در بیماری سلیاک دارد.

چنین مکانیسمی در گذشته مطرح شده بود، اما هرگز به مرحله اثبات نرسید. انتظار می‌رود که پاسخ به این سؤال بحث‌برانگیز، ساخت داروهای جدید را پیش ببرد.

پیشرفت‌ها در درمان‌های آینده بیماران مبتلا به سلیاک

النا وردو، یکی از محققان این مطالعه گفت:‌ «تنها راهی که امروز می‌توانیم بیماری سلیاک را درمان کنیم، حذف کامل گلوتن از رژیم غذایی است. این کار دشوار می‌باشد و کارشناسان توافق دارند که رژیم بدون گلوتن کافی نیست.»

وی تصریح کرد: «با استفاده از داروهایی که در حال حاضر در آزمایش‌های بالینی هستند، مکان‌یابی دقیق جرقه پاسخ ایمنی می‌تواند تحقیقات در مورد تحویل دارو برای مهار نقش جدید اپیتلیوم را تحریک کند.»

یکی دیگر از یافته‌های مهم مطالعه این است که پس از شناسایی گلوتن، اگر عوامل بیماری‌زا نیز وجود داشته باشند، اپیتلیوم سیگنال‌های قوی‌تری را به سلول‌های ایمنی ارسال می‌کند.

دکتر سارا رحمانی، نویسنده ارشد این مقاله نیز درباره این موضوع توضیح داد: «این یعنی در آینده ممکن است بتوان عامل بیماری‌زا را در فردی که در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارد، شناسایی و از تعامل با گلوتن و اپیتلیوم روده برای جلوگیری از بیماری استفاده کرد.