محققان مؤسسه سرطان دانا-فاربر موفق به توسعه واکسن‌های شخصی‌سازی‌شده‌ای شده‌اند که می‌توانند سرطان کلیه را درمان کنند.
به گزارش تکناک، این محققان با این واکسن‌ها توانسته‌اند واکنش‌های ایمنی مؤثری را در 9 بیمار مبتلا به سرطان کلیه با خطر بالا ایجاد کنند. این موفقیت چشمگیر در درمان سرطان کارسینوم کلیه (RCC) پس از 34.7 ماه پیگیری نشان داد که هیچ یک از شرکت‌کنندگان با عود سرطان روبه‌رو نشدند، که نقطه عطف مهمی در مبارزه با این نوع سرطان به شمار می‌آید.
در حال حاضر، درمان استاندارد برای بیماران مبتلا به سرطان کارسینوم کلیه، شامل جراحی برداشتن تومور و گاهی ایمنی‌درمانی با داروی پمبرولیزومب است. اگرچه این درمان‌ها به کاهش ریسک عود سرطان کمک می‌کنند، اما حدود دو سوم بیماران ممکن است همچنان با بازگشت سرطان مواجه شوند و گزینه‌های درمانی محدودتری دارند.
دکتر تونی چویری، یکی از محققان این مطالعه در این باره گفت: «بیماران مبتلا به سرطان کلیه در مرحله سه یا چهار در معرض خطر بالای عود قرار دارند و متأسفانه ما هنوز ابزارهای کاملی برای کاهش این ریسک در اختیار نداریم.»
ساخت واکسن‌های شخصی‌سازی‌شده برای سرطان‌هایی مانند سرطان کلیه، که جهش‌های ژنتیکی کمی دارند، کار دشواری است. برخلاف سرطان‌هایی مثل ملانوما یا سرطان ریه که جهش‌های زیادی دارند، سرطان کلیه فرصت‌های کمتری برای ساخت واکسن ارائه می‌دهد.
با وجود این، محققان توانستند برای هر 9 بیمار مبتلا به سرطان کلیه، واکسن‌های خاص و منحصربه‌فردی طراحی کنند. این موفقیت گام مهمی در درمان این نوع سرطان است.
فرایند تولید این واکسن‌ها با تجزیه و تحلیل بافت توموری آغاز شد، که در طول جراحی برداشته شده بود. محققان در این مرحله، نئوآنتی‌ژن‌ها که قطعات پروتئینی جهش‌یافته‌ای هستند و تنها در سلول‌های سرطانی یافت می‌شوند را شناسایی کردند. سپس با استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته، نئوآنتی‌ژن‌هایی را انتخاب کردند که به احتمال زیاد باعث تحریک واکنش ایمنی می‌شوند.
از بین بیمارانی که این واکسن‌ها را دریافت کردند، 7 نفر تحت درمان قرار گرفتند. هدف این واکسن‌ها، هدف‌گیری جهش‌های ژنتیکی مهم در سرطان کلیه مانند: ژن‌های VHL، PBRM1، BAP1، KDM5C و PIK3CA بود.
نکته جالب این بود که 6 نفر از این 7 بیمار، پاسخ ایمنی قوی در برابر این جهش‌ها از خود نشان دادند. این یعنی سیستم ایمنی بدن آنها به خوبی علیه سلول‌های سرطانی فعال شد.
پروتکل درمان، شامل تزریق‌های درون‌پوستی و زیرپوستی بود و 5 بیمار دوز کمی از ایپیلیموماب نیز در محل تزریق‌ها دریافت کردند، که دارویی برای تقویت ایمنی است. این بیماران در مدت 22 روز پنج دوز اولیه واکسن دریافت و سپس دو دوز تقویتی در هفته‌های 12 و 20 دریافت کردند.
نتایج این آزمایش بسیار امیدوارکننده بود. در عرض سه هفته پس از شروع درمان، واکنش‌های ایمنی قابل توجهی در بدن بیماران ایجاد شد و سطح سلول‌های T فعال به طور میانگین 166 برابر افزایش یافت و این واکنش‌ها تا مدت سه سال ادامه یافت. تحقیقات آزمایشگاهی نشان داد که این سلول‌های T قادر هستند به طور فعال به سلول‌های توموری حمله کنند.
دکتر دیوید آ. براون، یکی از محققان این مطالعه، در این زمینه عنوان کرد: «این رویکرد، متفاوت از سایر واکسن‌های درمانی است. ما هدف‌هایی را انتخاب می‌کنیم که خاص سرطان هستند و مشابه هیچ‌یک از بخش‌های سالم بدن نیستند، به همین دلیل سیستم ایمنی می‌تواند به راحتی آنها را شناسایی و نابود کند.»
داده‌های ایمنی‌سنجی نیز بسیار امیدوارکننده بود. اگرچه همه بیماران واکنش‌هایی در محل تزریق و علائمی مشابه آنفولانزا داشتند، اما هیچ‌یک از آنها دچار عوارض جانبی جدی نشدند. این نتایج، تفاوت بزرگی با درمان‌های ایمنی‌درمانی رایج برای سرطان کلیه دارد، که ممکن است عوارض جدی ایجاد نمایند و برخی از بیماران را مجبور به قطع درمان کنند.
این موفقیت‌ها باعث شروع یک مطالعه بین‌المللی شده است، که در آن واکسن شخصی‌سازی‌شده نئوآنتی‌ژن به همراه داروی پمبرولیزومب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
هرچند این نتایج اولیه بسیار امیدوارکننده است، اما تأیید FDA برای این نوع واکسن‌های شخصی‌سازی‌شده به مراحل بیشتری از آزمایش‌های بالینی نیاز دارد.
آزمایش‌های مرحله اول نشان دادند که این واکسن‌ها می‌توانند واکنش‌های ایمنی مؤثری ایجاد کنند، اما برای اثبات اثربخشی این درمان در جلوگیری از عود سرطان، به آزمایش‌های بزرگ‌تر و گسترده‌تر نیاز است.
گام بعدی، مطالعه بین‌المللی (NCT06307431) است، که واکسن نئوآنتی‌ژن را در ترکیب با پمبرولیزومب آزمایش می‌کند. این مطالعه به دنبال نشان دادن بهبودهای معنادار در نتایج درمانی نسبت به روش‌های استاندارد است و به دنبال بررسی عواملی مانند: بقای بدون بیماری، بقای کلی و کیفیت زندگی بیماران خواهد بود.
برای اینکه این واکسن‌ها توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تأییدیه دریافت کنند، باید سه مرحله آزمایش موفق را پشت سر بگذارند. این آزمایش‌ها باید روی صدها بیمار در چندین بیمارستان انجام شود و نشان دهد که واکسن‌ها به طور قابل توجهی از بازگشت سرطان جلوگیری می‌کنند، یا طول عمر بیماران را در مقایسه با درمان‌های معمول افزایش می‌دهند. همچنین بیماران باید برای چندین سال تحت نظر باشند تا اثربخشی و ایمنی بلندمدت واکسن‌ها مورد بررسی قرار گیرد.
یکی از چالش‌های اصلی، شخصی‌سازی واکسن‌ها برای هر بیمار است. FDA نه تنها باید اثربخشی واکسن‌ها را بررسی کند، بلکه باید مطمئن شود که فرایند تولید آنها با کیفیت و به طور مداوم انجام می‌شود. علاوه بر این، باید مطالعاتی انجام شود تا مشخص شود که این روش درمانی از نظر هزینه مقرون‌به‌صرفه است یا خیر.
اگر نتایج آزمایش‌های بزرگ‌تر شبیه به این مطالعه اولیه باشد، ممکن است طی 5 تا 7 سال آینده این واکسن‌های شخصی‌سازی‌شده توسط FDA تأیید شوند. البته این زمان به نتایج آزمایش‌ها و فرایندهای نظارتی بستگی دارد.
این درمان در ابتدا، به احتمال زیاد برای بیماران مبتلا به سرطان کلیه پرخطر تأیید خواهد شد و در آینده ممکن است برای انواع دیگر سرطان‌ها با ویژگی‌های مشابه نیز مورد استفاده قرار گیرد.
