فناوری نوری Taara آینده ارتباطات را متحول می‌کند

گوگل با پروژه Taara قصد دارد اینترنت با سرعت ۲۰ گیگابیت بر ثانیه را از طریق پرتوهای لیزر با فیبر نوری جایگزین کند.

به گزارش تکناک،کارخانه نوآوری‌های بلندپروازانه آلفابت شرکت مادر گوگول، معروف به X، همواره پروژه‌هایی جسورانه را دنبال کرده است. یکی از عجیب‌ترین آن‌ها Loon بود که قصد داشت با استفاده از بالون‌های شناور در ارتفاع بالا، اینترنت را در نقاط دورافتاده فراهم کند.

این پروژه در نهایت به‌عنوان یک بخش مستقل از آلفابت فعالیت کرد، اما شرکت مادر دریافت که مدل تجاری آن پایدار نیست و در سال ۲۰۲۱ به پایان رسید.

بااین‌حال، پیش از توقف Loon، یکی از مهندسان این پروژه بر آن شد تا راهکاری برای انتقال داده در بستر نور پیدا کند. هدف او ایجاد اینترنت پرسرعت با پرتوی لیزری بود، مشابه فیبر نوری اما بدون کابل. این ایده، که چندان جدید نیست، در قالب پروژه‌ای به نام Taara جان گرفت و طی سال‌های اخیر در حال توسعه بوده است.

تولد Taara؛ از ایده تا اجرا

ماهِش کریشناسوامی، مهندسی که امروز هدایت Taara را بر عهده دارد، از دوران دانشجویی در چنای هند، شیفته ارتباطات شد. نخستین تجربه او از اینترنت زمانی بود که برای دسترسی به یک کامپیوتر، مجبور شد به سفارت آمریکا مراجعه کند.

او بعدها به آمریکا مهاجرت کرد، در اپل مشغول به کار شد و در سال ۲۰۱۳ به گوگل  پیوست. آنجا بود که نخستین جرقه ایده استفاده از نور برای انتقال داده در ذهنش شکل گرفت، نه برای ایستگاه‌های زمینی، بلکه برای ارتباطات پرسرعت بین بالون‌های Loon.

در سال ۲۰۱۶، کریشناسوامی تصمیم گرفت Loon را ترک کند و تیمی برای توسعه این فناوری تشکیل دهد. این تلاش‌ها در نهایت به Taara منتهی شد، پروژه‌ای که امروز امید دارد انقلابی در اینترنت ایجاد کند.

چرا Taara اهمیت دارد؟

در دهه ۲۰۱۰، شرکت‌هایی مانند گوگل  و فیسبوک تلاش بسیاری برای فراهم کردن اینترنت برای «یک میلیارد کاربر بعدی» انجام دادند. فیسبوک حتی روی مفهومی مشابه Taara کار کرد، اما در سال ۲۰۱۸ این پروژه توسط مارک زاکربرگ متوقف شد. در حال حاضر، فناوری‌های جدید، از جمله استارلینک، توانسته‌اند به بسیاری از نقاط دنیا اینترنت برسانند، اما این به معنای حل کامل مشکل دسترسی به اینترنت نیست.

کریشناسوامی معتقد است که هنوز ۳ میلیارد نفر در سراسر جهان از اینترنت محروم‌اند و بسیاری دیگر، حتی در ایالات متحده، به اینترنتی با کیفیت پایین دسترسی دارند. به گفته او، در مناطق متراکم، کاربران Starlink باید پهنای باند را به اشتراک بگذارند که باعث کاهش سرعت می‌شود. او ادعا می‌کند که Taara می‌تواند تا ۱۰۰ برابر پهنای باند بیشتری را نسبت به یک آنتن معمولی Starlink ارائه دهد و آن‌هم با هزینه‌ای بسیار کمتر.

پل‌های نوری؛ جایگزینی برای فیبر نوری

در حالی که روش‌هایی مانند Starlink داده‌ها را از فضا ارسال می‌کنند، Taara بر فناوری پل‌های نوری متکی است. این دستگاه‌ها که اندازه‌ای در حدود چراغ‌های راهنمایی دارند، روی زمین نصب می‌شوند و از سیستم‌های لنز، آینه و ژیروسکوپ برای ایجاد و حفظ اتصال استفاده می‌کنند. به گفته آسترو تلر، رهبر X، این فناوری می‌تواند ۲۰ گیگابیت بر ثانیه سرعت ارائه دهد، معادل یک کابل فیبر نوری، بدون نیاز به حفاری و کابل‌کشی.

Taara در میدان عمل

Taara هم‌اکنون در بیش از دوازده کشور جهان مورد استفاده قرار گرفته است. یکی از موفقیت‌های مهم آن، اتصال دو سوی رودخانه کنگو بود. در یک طرف، شهر برازاویل قرار داشت که به فیبر نوری دسترسی مستقیم داشت، اما در سوی دیگر، کینشاسا با اینترنتی پنج برابر گران‌تر روبه‌رو بود. یک پل نوری Taara که عرض ۵ کیلومتری رودخانه را پوشش می‌داد، توانست اینترنتی با قیمت مقرون‌به‌صرفه را به کینشاسا برساند.

این فناوری همچنین در فستیوال موسیقی Coachella 2024 برای تقویت پوشش شبکه موبایل مورد استفاده قرار گرفت. حتی گوگل از یک پل نوری برای تأمین اینترنت در یکی از ساختمان‌های جدید خود در Bayview بهره برده است.

چالش هزینه و نسل دوم Taara

با وجود مزایای فناوری Taara، هزینه بالای آن یکی از چالش‌های اصلی محسوب می‌شود. محمد-سلیم العونی، استاد دانشگاه King Abdullah که سال‌ها در حوزه اپتیک فعالیت داشته، این فناوری را به یک فراری در دنیای ارتباطات نوری تشبیه می‌کند: «بسیار سریع و قابل‌اعتماد است، اما گران‌قیمت.» او می‌گوید که برای خرید آخرین مدل از پل نوری Taara حدود ۳۰,۰۰۰ دلار هزینه کرده است.

بااین‌حال، نسل دوم Taara این معادله را تغییر خواهد داد. تیم این پروژه یک تراشه فوتونیکی سیلیکونی توسعه داده است که نه‌تنها ابعاد دستگاه‌های Taara را تا اندازه یک ناخن کاهش می‌دهد، بلکه استفاده از مدارهای حالت‌جامد به جای سیستم‌های مکانیکی، هزینه‌ها را نیز به میزان قابل‌توجهی پایین خواهد آورد. این فناوری می‌تواند مسیر ارتباطات را همان‌گونه متحول کند که حافظه‌های حالت‌جامد جایگزین دیسک‌های سخت شدند.

آینده اینترنت در دستان نور

رهبران Taara معتقدند که این فناوری می‌تواند مسیر پیشرفت ۶G را تغییر دهد و شاید حتی نسل بعدی شبکه‌های ارتباطی، یعنی ۷G، به جای امواج رادیویی، بر پایه نور استوار شود. تلر می‌گوید: «ما در آستانه یک تغییر بزرگ در صنعت ارتباطات هستیم. منابع طیف الکترومغناطیسی رو به اتمام است و برای پاسخ به تقاضای روزافزون، باید به سراغ نور برویم.»

محمد-سلیم العونی نیز با این دیدگاه موافق است و می‌گوید که متخصصان این حوزه کاملاً معتقدند که اپتیک کلید آینده ارتباطات خواهد بود. او تصور می‌کند که در آینده، تراشه‌های Taara به بخشی از شبکه‌های مش نوری تبدیل شوند و در گوشی‌های هوشمند، دیتاسنترها و حتی خودروهای خودران به کار گرفته شوند.

آینده Taara در خارج از آلفابت

اگر پیش‌بینی‌های تلر درست از آب درآید، Taara در جایگاه ممتازی برای بهره‌برداری از این تحول قرار خواهد داشت. اما این اتفاق در داخل X یا حتی آلفابت رخ نخواهد داد. به گفته کریشناسوامی، Taara به‌زودی از X جدا خواهد شد اما برخلاف پروژه‌هایی مانند Waymo، به‌عنوان یک زیرمجموعه مستقل از آلفابت فعالیت نخواهد کرد. در عوض، سرمایه‌گذاری خارجی تأمین مالی آن را بر عهده خواهد گرفت، در حالی که آلفابت همچنان سهم قابل‌توجهی از این پروژه را حفظ خواهد کرد.

مسیر موفقیت یا سرنوشتی مشابه Loon؟

X به‌عنوان بخشی از مدل کسب‌وکار خود، همواره پروژه‌هایی را که به بن‌بست می‌رسند، متوقف کرده است. اما تلر معتقد است که Taara یکی از معدود پروژه‌هایی است که شکست در آن جایی ندارد. او می‌گوید: «نامشخص است که این پروژه چقدر رشد خواهد کرد، اما من از موفقیت آن اطمینان دارم.» شاید این همان خوش‌بینی‌ای باشد که همیشه همراه پروژه‌های جسورانه X بوده است، اما تنها زمان مشخص خواهد کرد که آیا Taara می‌تواند جهان ارتباطات را متحول کند یا در نهایت به سرنوشتی مشابه Loon دچار خواهد شد.