واقعیت این است بیشتر توضیحاتی که درباره بلاک چین ارائه می‌شوند، بیش از حد پیچیده و دشوار هستند. بلاک چین یکی از هیجان‌انگیزترین و تحول‌آفرین‌ترین تکنولوژی‌هایی است که در دهه گذشته ظهور کرده است.
به گزارش تکناک، این تکنولوژی نه‌تنها شیوه درک ما از پول و ارز را تغییر می‌دهد، بلکه روی اینترنت نیز تأثیر می‌گذارد. تنها مشکل این است که اکثر مردم هیچ ایده‌ای درباره ماهیت بلاک چین ندارند؛ به همین دلیل، امروز در تکناک قصد داریم تا بیشتر در مورد بلاک چین صحبت کنیم.
فهرست مطالب
تاریخچه بلاک چین
W. Scott Stornetta و Stuart Haber، دو محقق برجسته، اولین بار این تکنولوژی را به‌طور عمومی معرفی کردند. در سال ۱۹۹۱، آنها روی یک زنجیره رمزنگاری‌شده از بلاک‌ها کار کردند که امکان دست‌کاری در زمان‌بندی اسناد را از بین می‌برد.
در سال ۱۹۹۲، این سیستم با درخت‌های مرکل (Merkle Trees) ارتقا یافت. این تغییر باعث شد عملکرد آن بهبود یابد و امکان ذخیره تعداد بیشتری از اسناد در یک بلاک واحد فراهم شود. درخت‌های مرکل با ایجاد یک زنجیره امن از بلاک‌ها، داده‌ها را به هم متصل می‌کنند، به‌طوری‌که آخرین رکورد زنجیره، شامل کل تاریخچه زنجیره می‌شود. بااین‌حال، حق ثبت اختراع این تکنولوژی در سال ۲۰۰۴ به پایان رسید، زیرا هرگز به‌طور گسترده مورد استفاده قرار نگرفت.
در همان سال، Hal Finney، یکی از طرفداران رمزنگاری، مکانیسم Reusable Proof of Work را معرفی کرد که مسئله دو بار خرج کردن (Double Spending Problem) را حل می‌کرد. این تکنولوژی باعث شد که مالکیت توکن‌ها روی یک سرور قابل‌اعتماد ثبت شود و مسیر جدیدی را برای پیشرفت بلاک چین و رمزنگاری هموار کرد.
در سال ۲۰۰۸، ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) مفهوم بلاک چین‌های توزیع‌شده را توسعه داد. نوآوری اصلی او این بود که اضافه شدن بلاک‌ها به زنجیره اولیه، نیازی به امضای اشخاص مورد اعتماد نداشته باشد. این سیستم جدید، ثبت ایمن تراکنش‌ها را امکان‌پذیر کرد.
در سال ۲۰۰۹، ساتوشی ناکاموتو اولین وایت‌پیپر درباره بیت کوین را منتشر کرد. در این سند، او توضیح داد که ماهیت غیرمتمرکز این تکنولوژی باعث می‌شود هیچ‌کس کنترل کاملی بر آن نداشته باشد. این ویژگی، این فناوری بی نظیر را به تکنولوژی‌ای ایده آل برای افزایش اعتماد دیجیتال تبدیل کرد.
بلاک چین چیست؟
برای درک ساده این تکنولوژی، آن را به عنوان یک دفتر کل دیجیتالی در نظر بگیرید. این دفتر مانند یک دفترچه یادداشت است که در آن تمام تراکنش‌های مالی، مانند قرض دادن پول به دوستان، ثبت می‌شود. اما تفاوت این دفتر با دفاتر سنتی این است که به‌صورت مشترک بین افراد زیادی به اشتراک گذاشته شده و هم‌زمان قابل دسترسی است. همچنین، هنگامی که اطلاعاتی در آن ثبت شود، دیگر قابل حذف یا تغییر نیست.
هر صفحه از این دفتر که تراکنش‌های جدید را ثبت می‌کند، یک بلاک نامیده می‌شود. هنگامی که این صفحه پر شد، به صفحات قبلی متصل شده و یک زنجیره از بلاک‌ها را ایجاد می‌کند که همه می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند، آن را بررسی کنند و از همه مهم‌تر، به آن اعتماد کنند. به همین دلیل به آن بلاک چین گفته می‌شود.
این ویژگی باعث می‌شود که دیگر نیازی به یک نهاد مرکزی مانند بانک‌ها نباشد، زیرا امنیت این فناوری بی نظیر توسط تمام افرادی که به این دفتر دسترسی دارند و تراکنش‌ها را ثبت می‌کنند، تضمین می‌شود. این همان مفهوم اصلی بلاک چین است. از این تکنولوژی برای تولید امن ترین کیف پول های ارز دیجیتال هم استفاده می‌شود.
بلاک چین چگونه کار می‌کند؟
برای درک بهتر نحوه عملکرد این تکنولوژی، آن را به بخش‌های اساسی تقسیم می‌کنیم:
1. دفتر کل دیجیتالی که تمام تراکنش‌های مالی، همان‌طور که پیش‌تر توضیح داده شد، در یک لیست ثبت می‌شوند.
2. بلاک‌ها که در آن تراکنش‌ها به‌صورت تصادفی ثبت نمی‌شوند، بلکه در صفحات یا بلاک‌ها سازمان‌دهی می‌شوند. هر بلاک شامل مجموعه‌ای از تراکنش‌های تایید شده توسط اعضای شبکه بلاک چین است. این اعضا که در اعتبارسنجی تراکنش‌ها نقش دارند، نود (Node) نامیده می‌شوند.
3. زنجیره، یعنی زمانی که یک بلاک به حداکثر ظرفیت خود رسید و تأیید شد، مهر و موم شده و به بلاک‌های تأییدشده قبلی متصل می‌شود. به‌این‌ترتیب، یک زنجیره از بلاک‌ها یا همان بلاک چین شکل می‌گیرد. بلاک‌ها از طریق یک کد منحصر‌به‌فرد که هش (Hash) نام دارد، به هم متصل می‌شوند. این هش بر اساس اطلاعات تراکنش‌های بلاک جدید و کد هش بلاک قبلی ایجاد می‌شود.
4. تأیید تراکنش‌ها، یعنی هر تراکنش پیش از اضافه شدن به بلاک باید توسط نودهای شبکه تأیید شود. در این فرآیند، نودها باید یک معادله ریاضی پیچیده را حل کنند. اولین نودی که این معادله را حل کند، اجازه دارد بلاک جدید را به بلاک چین اضافه کند. به این فرآیند ماینینگ (Mining) یا استخراج گفته می‌شود.
5. غیرمتمرکز بودن که به این معنی است بانک‌ها و مؤسسات مالی نیز از دفتر کل استفاده می‌کنند، اما تفاوت این تکنولوژی در این است که در یک مرکز خاص مانند بانک ذخیره نمی‌شود. در عوض، در میان هزاران کامپیوتر در سراسر جهان توزیع شده است. این ویژگی باعث می‌شود که هیچ فرد یا نهادی نتواند به‌تنهایی آن را کنترل یا دست‌کاری کند.
انواع شبکه های بلاک چین
در این بخش از راهنمای این تکنولوژی برای مبتدیان، چهار نوع اصلی بلاک چین را بررسی می‌کنیم:
1- بلاک چین عمومی (Public Blockchains)
این نوع بلاک چین کاملاً باز است، به این معنا که هر کسی می‌تواند به آن بپیوندد، تراکنش‌ها را تأیید کند و اطلاعات را بخواند یا ثبت کند. بلاک چین‌های عمومی از مکانیسم اجماع اثبات کار (PoW) یا اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کنند که در ادامه توضیح داده خواهند شد.
از معروف‌ترین نمونه‌های بلاک چین عمومی می‌توان به بیت کوین و اتریوم اشاره کرد. این دو، جزو بهترین ارزهای دیجیتال برای سرمایه‌گذاری هم هستند. در مقاله توکن چیست در مورد توکن های شبکه های مختلف این تکنولوژی هم صحبت کرده‌ایم.
کاربردها:
- تراکنش‌های ارزهای دیجیتال
- اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps)
- هر برنامه‌ای که نیاز به یک دفتر کل تغییرناپذیر و شفاف داشته باشد
2- بلاک چین خصوصی (Private Blockchains)
برخلاف بلاک چین‌های عمومی، بلاک چین‌های خصوصی دسترسی محدود و کنترل‌شده دارند. در این نوع بلاک چین، یک گروه یا سازمان خاص بر شبکه کنترل دارد و مشخص می‌کند چه کسانی می‌توانند عضو شوند و چه نقشی داشته باشند.
کاربردها:
- مدیریت زنجیره تامین
- برنامه‌ریزی منابع سازمانی
- سیستم‌های رأی‌گیری داخلی شرکت‌ها و سازمان‌ها
3- بلاک چین کنسرسیومی (Consortium Blockchains)
این نوع بلاک چین‌ها نیمه‌متمرکز هستند و توسط گروهی از سازمان‌ها و نه یک نهاد واحد اداره می‌شوند. برخی از سطوح دسترسی مانند مشاهده بلاک چین ممکن است عمومی یا فقط برای اعضای شبکه محدود باشد.
کاربردها:
- سیستم‌های بانکی و ثبت سوابق بین سازمان‌ها
- پروژه‌های تحقیقاتی که نیاز به کنترل مشترک میان چندین سازمان دارند
4- بلاک چین ترکیبی (Hybrid Blockchains)
بلاک چین‌های ترکیبی عناصر بلاک چین‌های عمومی و خصوصی را با هم ترکیب می‌کنند. از بلاک چین خصوصی مکانیسم‌های کنترل دسترسی را به ارث می‌برند، درحالی‌که از بلاک چین عمومی نیز شفافیت در بخش‌های خاصی از اطلاعات را حفظ می‌کنند.
کاربردها:
- معاملات املاک و مستغلات
- سیستم‌های رأی‌گیری
- مدیریت زنجیره تامین
- برنامه‌هایی که نیاز به ترکیبی از حریم خصوصی و شفافیت دارند
کاربرد و موارد استفاده از تکنولوژی بلاک چین
1- مدیریت زنجیره تامین (Supply Chain Management)
تکنولوژی بلاک چین شفافیت و قابلیت ردیابی را در زنجیره‌های تأمین افزایش می‌دهد. به‌عنوان‌مثال، Walmart Canada از بلاک چین برای ایجاد یک سیستم خودکار مدیریت پرداخت‌ها و فاکتورها برای ۷۰ تأمین‌کننده خدمات حمل‌ونقل شخص ثالث خود استفاده کرده است.
این شرکت همچنین از سیستم این تکنولوژی برای ردیابی منبع بیش از ۲۵ محصول از ۵ تأمین‌کننده مختلف بهره می‌برد که این امر باعث افزایش ایمنی مواد غذایی و جلب اعتماد مشتریان می‌شود.
2- بانکداری و امور مالی (Banking and Finance)
بانک‌ها و مؤسسات مالی می‌توانند از این تکنولوژی برای تسریع تراکنش‌ها، کاهش هزینه‌ها و افزایش امنیت استفاده کنند. این فناوری می‌تواند:
- پردازش پرداخت‌های بین‌المللی را سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر کند.
- قراردادهای هوشمند را برای اجرای خودکار قراردادهای مالی بدون واسطه به کار گیرد.
- کاهش تقلب و خطاهای انسانی را در تراکنش‌های مالی تضمین کند.
3- صنعت موسیقی (Music Industry)
این تکنولوژی به حفظ حقوق هنرمندان و افزایش شفافیت در پرداخت حق امتیاز موسیقی کمک می‌کند. با استفاده از این فناوری نو ظهور:
- هنرمندان می‌توانند از طریق قراردادهای هوشمند، پرداخت‌های خود را بدون واسطه و سریع دریافت کنند.
- مالکیت معنوی آثار موسیقی به طور دقیق ثبت و از سرقت جلوگیری می‌شود.
- پلتفرم‌های غیرمتمرکز موسیقی امکان توزیع مستقیم محتوا به مصرف‌کنندگان را فراهم می‌کنند.
بلاک چین چگونه امنیت اطلاعات را تضمین می‌کند؟
در بیشتر بلاک چین‌ها یا تکنولوژی‌های دفتر کل توزیع‌شده (DLT)، داده‌ها در بلاک‌هایی ساختار یافته‌اند که هر بلاک شامل یک تراکنش یا مجموعه‌ای از تراکنش‌ها است.
هر بلاک جدید به تمام بلاک‌های قبلی در یک زنجیره رمزنگاری‌شده متصل می‌شود، به گونه‌ای که دست‌کاری یا تغییر آن تقریباً غیرممکن است. قطعا شما با یادگیری و آموزش ارزهای دیجیتال می‌توانید خیلی بهتر در حوزه بلاک چین اطلاعات کسب کنید.
جمع‌بندی
بلاک چین که در سال ۲۰۰۸ پدید آمد، مسیر طولانی‌ای را طی کرده است. این تکنولوژی از یک راه‌حل ساده برای تراکنش‌های ارز دیجیتال به ابزاری قدرتمند تبدیل می‌شود که صنایع مختلف را متحول کرده و نحوه زندگی، کار و تجارت را تغییر می‌دهد.
بااین‌حال، این مسیر همچنان در حال توسعه است، زیرا امکانات و محدودیت‌های این تکنولوژی همچنان مورد آزمایش قرار می‌گیرند. از بهبود مدیریت زنجیره تأمین گرفته تا انقلابی در هویت دیجیتال، پتانسیل این تکنولوژی بی‌پایان است.
در مجموع، بلاک چین یک تکنولوژی تحول‌آفرین است که می‌تواند آینده را به شیوه‌هایی که حتی تصورش را نمی‌کنیم، شکل دهد و روی قیمت ارزهای دیجیتال هم تاثیر بسزایی بگذارد. این دوران، فرصتی هیجان‌انگیز برای حضور در این صنعت نوظهور است و آینده‌ای درخشان در انتظار بلاک چین خواهد بود.
