مطالعه‌ای جدید از دانشگاه مونترال نشان می‌دهد که کافئین نه تنها بیدار نگه‌مان می‌دارد، بلکه در طول خواب نیز مغز را در وضعیت تحریک‌شده نگه می‌دارد و کیفیت بازیابی مغز را به‌ویژه در بزرگسالان جوان، کاهش می‌دهد.
به گزارش تکناک، کافئین ماده‌ای است که تقریباً در هر خانه‌ای پیدا می‌شود، از قهوه و چای گرفته تا شکلات و نوشابه‌های انرژی‌زا. اما یافته‌های تازه از دانشگاه مونترال نشان می‌دهد که تأثیر آن فراتر از بیدار ماندن است و کافئین نحوه عملکرد مغز در طول خواب شبانه را تغییر می‌دهد.
این مطالعه که در مجله معتبر Communications Biology منتشر شده، توسط فیلیپ تئولکه، پروفسور کریم جربی و پروفسور ژولی کاریه انجام شده است.
کافئین و افزایش پیچیدگی سیگنال‌های مغزی در خواب
با استفاده از هوش مصنوعی و الکتروانسفالوگرافی (EEG)، تیم تحقیقاتی برای اولین بار نشان دادند که کافئین باعث افزایش پیچیدگی سیگنال‌های مغزی و ارتقاء وضعیت “بحرانی” مغز در خواب می‌شود. این حالت بحرانی، تعادلی بین نظم و بی‌نظمی در فعالیت مغزی است.
در شرایط بحرانی، مغز مثل یک گروه موسیقی هماهنگ کار می‌کند؛ نه بیش از حد آرام است و نه گیج و نامنظم. این تعادل به مغز کمک می‌کند تا اطلاعات را بهتر پردازش کند و یادگیری مؤثرتر باشد.
کافئین خواب ترمیمی را مختل می‌کند
تحلیل داده‌های ۴۰ فرد سالم نشان داد که مصرف کافئین پیش از خواب باعث کاهش امواج آهسته مانند تتا و آلفا (مرتبط با خواب عمیق و ترمیمی) و افزایش فعالیت امواج بتا (مرتبط با بیداری و تمرکز) می‌شود.
این پژوهش نشان می‌دهد که حتی در خواب، کافئین باعث می‌شود مغز فعال‌تر باشد و روند ترمیم آن کاهش یابد.
چرا جوانان بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند؟
تأثیر کافئین بر خواب در بزرگسالان جوان (۲۰ تا ۲۷ سال) بسیار بیشتر از میانسالان (۴۱ تا ۵۸ سال) بود، به‌ویژه در فاز REM خواب که مرتبط با رویا و تقویت حافظه است.
این تفاوت به دلیل تراکم بالاتر گیرنده‌های آدنوزین در مغز جوانان است. آدنوزین مولکولی است که در طول روز تجمع می‌یابد و احساس خواب‌آلودگی ایجاد می‌کند. کافئین با مسدود کردن این گیرنده‌ها عمل می‌کند، اما با افزایش سن، اثر آن کاهش می‌یابد.
هوش مصنوعی در خدمت شناخت خواب
تیم پژوهشی با کمک الگوریتم‌های هوش مصنوعی و تحلیل پیشرفته EEG توانستند تغییرات ظریف در فعالیت نورونی را کشف کنند. این تکنیک‌ها راه را برای پژوهش‌های بیشتر در زمینه خواب و عملکرد مغز هموار می‌کند.
چرا باید درباره تاثیر کافئین بر خواب بیشتر بدانیم؟
با توجه به مصرف گسترده کافئین در سراسر جهان، به‌ویژه در میان جوانان، درک اثرات آن بر مغز در حین خواب می‌تواند به توصیه‌های شخصی‌سازی‌شده برای مصرف ایمن‌تر کافئین کمک کند. پژوهشگران تأکید دارند که باید مطالعات بیشتری انجام شود تا تأثیر این تغییرات مغزی بر سلامت مغزی و کیفیت عملکرد روزمره به‌درستی مشخص شود.
