آلبانی به‌دنبال حمکرانی کامل با هوش مصنوعی

استفاده گسترده آلبانی از هوش مصنوعی در مبارزه با فساد و مدیریت دولتی، این کشور را به پیشروترین نمونه بالکان در فناوری تبدیل می‌کند.

به گزارش تک‌ناک، آلبانی با رهبری ادی راما استفاده گسترده از هوش مصنوعی را برای مبارزه با فساد و تسریع روند عضویت در اتحادیه اروپا و حتی اداره وزارتخانه‌ها آغاز کرده است؛ اما منتقدان درباره خطر بازتولید فساد در قالبی دیجیتال هشدار می‌دهند. در‌حالی‌که کشورهای اروپایی همچنان بر سر میزان و شیوه استفاده از هوش مصنوعی اختلاف‌نظر دارند و دولت آمریکا نیز در پی گسترش کاربرد آن است، آلبانی به‌عنوان کشوری کوچک در منطقه بالکان تصمیم گرفته است تا با سرعتی بی‌سابقه از این فناوری برای حل مشکلات دیرینه حکمرانی بهره ببرد.

ادی راما، نخست‌وزیر آلبانی، حتی احتمال داده است که روزی وزرای کابینه با مدل‌های هوش مصنوعی جایگزین شوند. ماه گذشته، راما اعلام کرد که هوش مصنوعی می‌تواند ابزار مهمی برای مبارزه با فساد و افزایش شفافیت باشد. وی افزود:

روزی ممکن است هوش مصنوعی وزارتخانه‌ها را به‌طور کامل اداره کند. در آن صورت، دیگر از nepotism یا تعارض منافع خبری نخواهد بود.

همچنین، او گفت توسعه‌دهندگان داخلی می‌توانند مدلی از هوش مصنوعی طراحی کنند که به‌عنوان وزیر انتخاب شود و آلبانی نخستین کشوری باشد که کابینه و نخست‌وزیر آن تماماً دیجیتال هستند. یکی از ویژگی‌های مهم آلبانی در این مسیر حضور میرا موراتی، مدیر ارشد سابق فناوری در OpenAI و از طراحان ChatGPT است که زاده جنوب این کشور است و اکنون برای کمک به تحقق رؤیای آلبانی در عضویت اتحادیه اروپا بازگشته است.

به نقل از پولیتیکو، آلبانی با جمعیت ۲/۴ میلیون نفر میان یونان و سرزمین‌های سابق یوگسلاوی قرار دارد و در تلاش است تا به اتحادیه اروپا بپیوندد. این کشور که پیش‌تر دیکتاتوری کمونیستی منزوی بود، امروز با فساد و مهاجرت گسترده و نیاز به نوسازی ساختارهای حکمرانی مواجه است. نخستین کاربرد جدی هوش مصنوعی در این مسیر، تسریع روند عضویت در اتحادیه اروپا بوده است. راما در سال ۲۰۲۴ خبر داد که هوش مصنوعی برای ترجمه و تطبیق بیش از ۲۵۰ هزار سند و قانون اروپایی به‌ کار گرفته شده است؛ کاری که معمولاً سال‌ها زمان می‌برد.

استفاده از هوش مصنوعی در آلبانی در رویدادهای رسمی نیز نمود پیدا کرده است. ماه می گذشته و هم‌زمان با نشست جامعه سیاسی اروپا در تیرانا، دولت ویدئویی پخش کرد که در آن نسخه کودکانه دیجیتال هریک از رهبران اروپایی با صدای کودکانه و به زبان مادری‌شان به مهمانان خوشامد می‌گفت. این اقدام با واکنش‌های متفاوتی از لبخند تا سردرگمی همراه شد؛ اما توجه رسانه‌های بین‌المللی را جلب کرد.

افزون‌بر این، دولت آلبانی هدف‌گذاری کرده است تا سال ۲۰۳۰ اقتصاد کشور به‌طور کامل دیجیتال و بدون پول نقد شود. تاکنون ۹۵ درصد خدمات عمومی ازطریق پورتال «e-Albania» به‌صورت آنلاین ارائه می‌شود و این سامانه به کارمند مجازی مبتنی‌بر هوش مصنوعی مجهز است. فناوری هوش مصنوعی هم‌اکنون در بخش‌هایی مانند تدارکات عمومی و تحلیل تراکنش‌های مالیاتی و گمرکی نیز استفاده شده است. برنامه‌های آینده شامل استفاده از شناسایی چهره برای هشدار به رانندگان متخلف و ارسال پیامک یا ایمیل جریمه‌ها در جاده‌های پرخطر خواهد بود.

باوجود‌این، برخی کارشناسان درباره پیامدهای استفاده گسترده آلبانی از هوش مصنوعی هشدار داده‌اند. جروند تاچی، کارشناس هوش مصنوعی، تأکید کرده است که آلبانی فاقد زیرساخت‌های اساسی همچون دیتاسنترها و منابع مالی و دانش فنی کافی است و برای پیاده‌سازی چنین پروژه‌هایی به برنامه‌ریزی مرحله‌ای و اصلاحات قانونی و حتی برنامه بازیابی در شرایط بحرانی نیاز دارد.

احزاب مخالف نیز نگرانی‌های خود را مطرح کرده‌اند. جریدا تاباکو، نماینده پارلمان از حزب دموکراتیک، گفته است که هوش مصنوعی اگر در دستان درست قرار گیرد، می‌تواند حکمرانی را متحول کند؛ اما در دستان اشتباه تنها «نقابی دیجیتال بر ناکارآمدی‌های قدیمی» خواهد بود. او هشدار داده است اگر همان افرادی که از مناقصه‌های فاسد سود می‌برند، مسئول طراحی الگوریتم‌ها شوند، نتیجه‌ای جز بازتولید فساد در قالبی پیچیده‌تر نخواهد داشت.

به گفته او، در کشوری که ۸۰ درصد بودجه ازطریق قراردادهای عمومی هزینه می‌شود و یک‌سوم این قراردادها بدون رقابت واقعی اعطا می‌شوند، هوش مصنوعی به‌تنهایی ازپس پاک‌سازی فساد برنخواهد آمد؛ بلکه می‌تواند آن را پنهان‌تر کند. بدین‌ترتیب، در‌حالی‌که آلبانی تلاش می‌کند تا با استفاده گسترده از هوش مصنوعی مسیرش به‌سوی اتحادیه اروپا و حکمرانی جدید را هموار سازد، پرسش‌های جدی درباره شفافیت و امنیت و کارآمدی این رویکرد همچنان بی‌پاسخ مانده است.