یک مطالعه جدید نشان داد تنها چهار روز رژیم پرچرب و فست‌فود می‌تواند مسیرهای حافظه مغز را مختل کند، اما خبر خوب این است که با بازگشت به رژیم سالم یا رژیم فستینگ، این آسیب قابل جبران است.
به گزارش تکناک، شاید یک آخر هفته پر از فست‌فود فقط نگرانی‌تان را درباره اضافه‌وزن بیشتر کند، اما پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که حتی چند روز مصرف غذاهای پرچرب می‌تواند مسیرهای عصبی مرتبط با حافظه را در مغز تغییر دهد و عملکرد مغز را تضعیف کند. خبر خوب این است که این اثرات منفی قابل برگشت هستند.
فهرست مطالب
کشف مکانیسم جدید در سلول‌های حافظه مغز
پژوهشگران دانشگاه کارولینای شمالی (UNC) موفق شده‌اند مکانیسم تازه‌ای را در گروه خاصی از سلول‌های مغزی شناسایی کنند که تحت تأثیر رژیم‌های غذایی پرچرب قرار می‌گیرند. این سلول‌ها که به نام اینترنورون‌های کوله‌سیستوکینین (CCK) شناخته می‌شوند، نوعی سلول مهاری تخصصی در هیپوکامپ هستند که بخشی از مغز است که نقش مهمی در حافظه دارد.
وظیفه اصلی این سلول‌ها، تنظیم فعالیت نورون‌هایی است که مسئول ثبت و ذخیره حافظه‌اند. اینترنورون‌های CCK مثل ترمز عمل می‌کنند؛ آنها کمک می‌کنند سیگنال‌های مغزی به‌درستی پردازش شوند.
اگر نورون‌های حافظه بیش‌فعال شوند، اطلاعات به‌هم‌ریخته و ناهماهنگ ذخیره می‌شود. از طرف دیگر، اگر اینترنورون‌ها بیش‌ازحد فعالیت کنند، جلوی عملکرد نورون‌های حافظه گرفته می‌شود و شکل‌گیری خاطرات جدید دچار اختلال می‌شود.
ارتباط رژیم پرچرب با سوخت‌وساز گلوکز در مغز
دانشمندان از پیش می‌دانستند که رژیم غذایی پرچرب (HFD) در متابولیسم سوخت اصلی مغز، یعنی گلوکز، اختلال ایجاد می‌کند. در این مطالعه، تنها چهار روز تغذیه موش‌ها با رژیم پرچرب باعث شد میزان گلوکز در مغز کاهش یابد و همین موضوع فعالیت سلول‌های عصبی اینترنورون‌های CCK را افزایش داد. این تغییر به‌تنهایی کافی بود تا حافظه موش‌ها در آزمایش‌های رفتاری ضعیف‌تر شود، حتی قبل از آن‌که نشانه‌ای از چاقی یا دیابت ظاهر شود. بنابراین، مشکل فقط در مصرف چربی نیست، بلکه در نحوه واکنش مغز به آن نهفته است.
دکتر سونگ، یکی از پژوهشگران این مطالعه، در این‌باره گفت: ما می‌دانستیم رژیم غذایی و متابولیسم می‌توانند بر سلامت مغز اثر بگذارند، اما انتظار نداشتیم چنین گروه خاص و حساسی از سلول‌های مغزی یعنی اینترنورون‌های CCK در هیپوکامپ مستقیماً تحت تأثیر رژیم پرچرب کوتاه‌مدت قرار گیرند. شگفت‌آورترین نکته این بود که این سلول‌ها خیلی سریع به کاهش گلوکز واکنش نشان دادند و همین تغییر کافی بود تا حافظه دچار اختلال شود.
محققان دریافتند که پروتئینی به نام پیروات کیناز M2 (PKM2) نقش کلیدی در بیش‌فعالی اینترنورون‌های CCK دارد. در شرایط عادی، این پروتئین مصرف گلوکز در نورون‌ها را تنظیم می‌کند، اما هنگامی که گلوکز کمیاب شود، تعادل انرژی تغییر کرده و اینترنورون‌ها وارد وضعیت بیش‌فعالیت می‌شوند.
خطرات بلندمدت رژیم‌های غذایی پرچرب
اگرچه این تحقیق روی موش‌ها انجام شده، اما تغییرات مغزی تنها در عرض چهار روز ظاهر شد. پژوهشگران هشدار داده‌اند که مصرف طولانی‌مدت غذاهای پرچرب مثل فست‌فود می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های جدی مانند آلزایمر و دمانس را افزایش دهد.
بخش مهم این پژوهش بررسی پیامدهای توقف رژیم پرچرب بود. با بازگرداندن سطح گلوکز مغز، فعالیت بیش‌ازحد اینترنورون‌های CCK کاهش یافت و عملکرد نورون‌های هرمی دوباره تنظیم شد و مشکلات حافظه برطرف گردید.
جالب‌تر اینکه رژیم فستینگ (که پیش‌تر به‌عنوان راهکاری برای کاهش برخی علائم آلزایمر شناخته شده بود) پس از یک دوره مصرف غذای پرچرب نیز توانست فعالیت سلول‌ها را به حالت طبیعی بازگرداند.
دکتر خوان سونگ، از دیگر پژوهشگران این مطالعه، تأکید کرد: این پژوهش نشان می‌دهد که رژیم غذایی می‌تواند خیلی سریع روی سلامت مغز اثر بگذارد. مداخلات زودهنگام، مانند رژیم فستینگ یا استفاده از دارو، قادرند از حافظه محافظت کنند و خطر مشکلات مغزی طولانی‌مدت ناشی از چاقی و اختلالات متابولیک را کاهش دهند. در بلندمدت، چنین رویکردهایی می‌توانند فشار ناشی از بیماری‌هایی مانند آلزایمر و زوال عقل را کمتر کرده و مراقبتی کامل‌تر برای بدن و مغز فراهم کنند.
اکنون پژوهشگران قصد دارند بررسی کنند که آیا چنین درمان‌های هدفمندی می‌توانند برای انسان‌ها نیز مفید باشند و آیا رژیم‌های پرچرب در ابتلای افراد به آلزایمر نقش دارند یا خیر.
