تلاش ChatGPT برای حل معمای ۲۴۰۰ ساله افلاطون

چت‌بات هوش مصنوعی ChatGPT-4 در آزمایش دانشگاه کمبریج هنگام حل معمای ۲۴۰۰ ساله افلاطون با ارائه راه‌حل‌های بداهه و خطاهای انسان‌گونه، رفتاری شبیه یک یادگیرنده واقعی از خود نشان داد.

به گزارش تک‌ناک، این معما از دیرباز موضوع بحث‌های فلسفی درباره خاستگاه دانش بوده است. افلاطون در یکی از گفت‌وگوهای خود روایت می‌کند که سقراط به یک نوجوان بی‌سواد نشان داد که چگونه می‌توان مساحت یک مربع را دو برابر کرد. پسر در ابتدا تصور داشت که با دو برابر کردن طول ضلع، مساحت نیز دو برابر خواهد شد، اما سقراط با طرح پرسش‌های متوالی او را به نتیجه‌ درست رساند: مربع جدید باید ضلعی برابر با قطر مربع اولیه داشته باشد.

همین چالش توسط Dr. Nadav Marco و Professor Andreas Stylianides برای ChatGPT-4 مطرح شد. آنان با پرسش‌هایی به سبک سقراط تلاش کردند که توانایی حل مسئله‌ این چت‌بات را بسنجند و سپس با طرح خطاها و نسخه‌های جدید، او را بیشتر به آزمایش گذاشتند. پرسش کلیدی این بود که آیا چت‌بات تنها به دانش ذخیره‌شده در پایگاه داده‌ خود تکیه می‌کند یا قادر است راه‌حل‌های نوآورانه توسعه دهد. به گفته‌ پژوهشگران دانشگاه کمبریج، ChatGPT در مقاطعی مانند یک یادگیرنده واقعی فرضیه‌سازی کرد و راه‌حل‌های خود را آزمود.

با وجود ضعف شناخته‌شده‌ ChatGPT در استدلال هندسی، انتظار می‌رفت که این مسئله‌ کلاسیک را بازشناسد و همان پاسخ معروف سقراطی را ارائه دهد. اما چنین نشد. به‌جای آن، این چت‌بات روش جبری را برگزید؛ روشی که در دوران افلاطون وجود نداشت. او حتی در برابر هدایت به سمت پاسخ هندسی مقاومت نشان داد و تنها زمانی که پژوهشگران ناامیدی خود را ابراز کردند، راه‌حل هندسی را مطرح کرد. با وجود این، زمانی که به صورت مستقیم از او درباره آثار افلاطون پرسش شد، نشان داد که درک دقیقی از آنها دارد.

پژوهشگران در ادامه‌ آزمایش، مسئله‌ دو برابر کردن مساحت مستطیل و مثلث را نیز مطرح کردند. در هر دو مورد، ChatGPT بار دیگر سراغ راه‌حل جبری رفت و از هندسه فاصله گرفت. حتی در مسئله‌ مستطیل به اشتباه ادعا کرد که هیچ راه‌حل هندسی وجود ندارد. پژوهشگران این خطا را ناشی از حدس بداهه و متاثر از بحث پیشین درباره قطر مربع دانستند. با وجود این، در مسئله‌ مثلث سرانجام توانست پاسخ هندسی درست ارائه دهد.

به باور پژوهشگران، رفتار ChatGPT ترکیبی از بازیابی اطلاعات و استدلال آنی بود. آنها این رفتار را به مفهوم «منطقه‌ مجاور رشد» (ZPD) در آموزش تشبیه کردند؛ جایی میان آنچه یادگیرنده می‌داند و آنچه می‌تواند با کمک بیاموزد.

این تیم بر این نکته تأکید دارد که دانش‌آموزان می‌توانند محدودیت‌های هوش مصنوعی را به فرصت آموزشی تبدیل کنند. به گفته‌ آنها، به‌جای درخواست پاسخ نهایی، دانش‌آموزان باید از ChatGPT با دستوراتی مانند «بیایید این مسئله را با هم بررسی کنیم» استفاده کنند. چنین رویکردی می‌تواند به تقویت مهارت‌های تفکر انتقادی و استدلال منطقی آنها کمک کند.

نتایج کامل تلاش ChatGPT برای حل معمای ۲۴۰۰ ساله افلاطون در نشریه‌ International Journal of Mathematical Education in Science and Technology منتشر شده است.