خورشید وارد دوره تازه ای از فعالیت‌های شدید و غیرمنتظره شده است

پژوهشگران ناسا اعلام کردند که برخلاف پیش‌بینی‌ها، خورشید وارد دوره تازه‌ای از فعالیت‌های شدید و غیرمنتظره شده است.

به گزارش تک‌ناک، مطالعه‌ جدید ناسا نشان می‌دهد که فعالیت خورشیدی در دهه‌های آینده همچنان بالا خواهد ماند یا حتی افزایش خواهد یافت، که این موضوع می‌تواند باعث طوفان‌های فضایی شدید و خسارت‌های گسترده شود. این یافته‌ها در تضاد با فرضیه‌های پیشین است که بیان می‌کردند خورشید در حال ورود به دوره‌ای آرام و کم‌فعالیت است.

چرخه خورشیدی و الگوی لکه‌های خورشید

خورشید اغلب یک چرخه ۱۱ ساله را دنبال می‌کند، که با دوره‌ای آرام به نام کمینه خورشیدی آغاز می‌شود و سپس به اوج انفجاری به نام بیشینه خورشیدی می‌رسد؛ زمانی که خورشید طوفان‌های قدرتمند را به سوی زمین پرتاب می‌کند. این الگو به نام چرخه لکه‌های خورشیدی شناخته می‌شود، چرا که تعداد لکه‌های تیره روی سطح خورشید همگام با فعالیت خورشیدی افزایش و کاهش می‌یابد.

این چرخه ۱۱ ساله، تحت‌تأثیر چرخه طولانی‌تر ۲۲ ساله‌ای به نام چرخه هیل (Hale Cycle) است؛ دوره‌ای که طی آن میدان مغناطیسی خورشید کاملاً وارونه می‌شود و دوباره به حالت اولیه بازمی‌گردد.

پیش‌بینی‌ها اشتباه از آب درآمدند!

فعالیت‌های شدید خورشید در اوایل دهه ۲۰۰۰ کاهش یافت و برخی دانشمندان فکر کردند که شاید خورشید وارد یک دوره طولانی و کم‌تحرک شده باشد. این تصور با اوج‌گیری ضعیف فعالیت خورشیدی در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ تقویت شد. اما حالا که تعداد لکه‌های خورشیدی به بالاترین حد خود رسیده، مشخص شده که آن فرضیه درست نبوده است.

پژوهشگران ناسا در مطالعه‌ای که ۸ سپتامبر در مجله The Astrophysical Journal Letters منتشر شد، داده‌هایی مانند: باد خورشیدی، شدت میدان مغناطیسی و تعداد لکه‌های خورشیدی را بررسی کردند. نتایج نشان داد که از حدود سال ۲۰۰۸ تاکنون، همه شاخص‌ها روند صعودی داشته‌اند و به احتمال زیاد در چرخه‌های آینده نیز افزایش خواهند یافت.

قدرتمندی بیش از انتظار بیشینه خورشیدی

کارشناسان مرکز پیش‌بینی آب‌وهوای فضایی (SWPC) پیش‌بینی کرده بودند که بیشینه چرخه کنونی در سال ۲۰۲۵ آغاز شود و مشابه چرخه ضعیف قبلی باشد. اما برخلاف انتظار، بیشینه خورشیدی زودتر از موعد و بسیار فعال‌تر رخ داد.

از زمانی که فعالیت خورشید به اوج رسیده، تعداد لکه‌های خورشیدی به بالاترین حد خود در ۲۰ سال گذشته رسیده و خورشید رکورد تازه‌ای در تولید شراره‌های قدرتمند X-class ثبت کرده است، که شدیدترین نوع انفجار خورشیدی محسوب می‌شوند. در همین مدت، زمین چندین طوفان ژئومغناطیسی بزرگ را تجربه کرده است، که مهم‌ترین آن در ماه می ۲۰۲۴ رخ داد. این طوفان باعث شفق‌های قطبی چشمگیر در نقاط غیرمعمولی شد و بیش از ۵۰۰ میلیون دلار خسارت وارد کرد.

فعالیت‌های شدید خورشید در دهه‌های آینده

پژوهشگران ناسا هشدار دادند که شرایط کنونی به احتمال زیاد به حالت عادی جدید برای دهه‌های آینده تبدیل خواهد شد. این مسئله می‌تواند بسیار نگران‌کننده باشد، چرا که بشر بیش از هر زمان دیگری به فناوری‌هایی مانند: شبکه‌های برق، سیستم‌های GPS و ماهواره‌ها وابسته شده است. این فناوری‌ها در برابر طوفان‌های خورشیدی، بسیار آسیب‌پذیر هستند.

پرسش‌های بی‌پاسخ درباره فعالیت‌های شدید خورشید

دانشمندان ناسا بیان کردند که هنوز مشخص نیست چرا خورشید در چند دهه گذشته دچار افت فعالیت شده و چه چیزی عامل جهش دوباره آن است. برخی پژوهش‌ها به وجود یک چرخه ۱۰۰ ساله کمتر شناخته‌شده به نام چرخه گلیسبرگ (Gleissberg Cycle) اشاره دارند، اما مطالعه تازه ناسا این فرضیه را مطرح نکرده است.

جِیمی جاسینسکی، یکی از دانشمندان ناسا در این باره گفت: «همه نشانه‌ها حاکی از این بود که خورشید در حال ورود به دوره‌ای طولانی از کم‌فعالیتی است، بنابراین دیدن این روند معکوس واقعاً شگفت‌انگیز بود. خورشید به‌آرامی در حال بیدار شدن است.»