مقامات عربستان سعودی در پی تحولات مدیریتی در پروژه نئوم و تشدید فشارهای مالی ناشی از کاهش قیمت نفت، در حال بازنگری در پروژه جنجالی و بلندپروازانه «لاین» هستند.
به گزارش تکناک، این پروژه از ابتدا با هدف دگرگون‌سازی چهره اقتصادی این کشور و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی تا سال ۲۰۳۰ آغاز شد.
پروژه لاین یک کلان‌شهر آینده‌نگر است، که به‌صورت خطی در دل صحرای استان تبوک در شمال‌غربی عربستان سعودی ساخته می‌شود. طراحی آن شامل یک ساختمان مستطیلی عظیم با نمای آینه‌ای است، که به طول ۱۷۰ کیلومتر امتداد می‌یابد و ارتفاع آن قرار است به ۵۰۰ متر برسد. این شهر هوشمند قرار است پذیرای بیش از ۹ میلیون نفر جمعیت باشد و امکاناتی نظیر حمل‌ونقل فوق‌پیشرفته، انرژی ۱۰۰ درصد تجدیدپذیر و زیرساخت‌های دیجیتالی پیشرفته را در خود جای دهد.
از ابتدای معرفی پروژه لاین توسط عربستان در سال ۲۰۲۱، توجه جهانی را به خود جلب کرد. طراحی آینده‌نگرانه، مقیاس بی‌سابقه و وعده ساخت شهری پایدار و بدون خودرو، آن را به یکی از بحث‌برانگیزترین پروژه‌های معماری و مهندسی قرن ۲۱ تبدیل کرده است. هرچند، این طرح از همان ابتدا با انتقادهایی همراه بود، که از جمله آنها می‌توان به هزینه‌های سرسام‌آور، ابهام در امکان‌پذیری اجرایی آن، مسائل زیست‌محیطی و گزارش‌های نگران‌کننده درباره حقوق بشر اشاره کرد.
به‌تازگی با کاهش قیمت نفت و فشار بر بودجه عمومی دولت، نگرانی‌ها درباره تأمین مالی پروژه لاین افزایش یافته است. در همین راستا، با انتصاب «ایمن المضیفر» به عنوان مدیرعامل جدید نئوم – منطقه‌ای که پروژه لاین در آن اجرا می‌شود – دستور بازنگری راهبردی در پروژه صادر شده است.
بلومبرگ در گزارشی اعلام کرد که چندین شرکت مشاوره بین‌المللی مأمور شده‌اند تا ابعاد مختلف پروژه را از منظر اقتصادی، فنی و اجرایی بررسی کنند و پیشنهادهایی برای کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی ارائه دهند. از جمله گزینه‌های احتمالی می‌توان به کاهش ارتفاع ۵۰۰ متری ساختمان، محدود کردن طول ابتدایی آن از ۲.۵ کیلومتر به رقمی پایین‌تر، یا حتی بازنگری در نمای آینه‌ای سازه اشاره کرد.
با وجود این، هنوز تصمیم نهایی در این زمینه اتخاذ نشده و دولت عربستان ممکن است در نهایت تصمیم بگیرد که پروژه بدون تغییر ادامه یابد. منابع نزدیک به این فرایند تأکید کرده‌اند که هدف از این بازبینی، صرفاً بهینه‌سازی طرح و تطبیق آن با شرایط مالی جدید است و آن را به طور کامل کنار نمی‌گذارند.
لاین تنها یکی از اجزای پروژه عظیم نئوم به حساب می‌آید؛ منطقه‌ای در حال توسعه در شمال غرب عربستان که قرار است به یکی از قطب‌های اصلی فناوری، گردشگری، تولید انرژی پاک و زندگی آینده‌نگرانه در جهان تبدیل شود. سایر پروژه‌های برجسته در نئوم شامل «مکعب» (Mukaab) – یک سازه مکعبی عظیم با کاربری تجاری، تفریحی و اقامتی – و «برج JEC» – قرار است بلندترین آسمان‌خراش جهان باشد – هستند.
همچنین پروژه‌هایی مانند «تریام» (Treyam) با محوریت گردشگری لوکس در سواحل دریای سرخ، بخشی دیگر از تلاش‌های عربستان برای تغییر تصویر جهانی خود و تبدیل شدن به یک مقصد بین‌المللی در حوزه فناوری و تفریح هستند.
پروژه لاین تاکنون با صرف میلیاردها دلار آغاز شده و ساخت‌وسازهای مقدماتی، شامل آماده‌سازی زمین، انتقال توده‌های عظیم ماسه و بتن‌ریزی در مقیاس کلان، صورت گرفته است. اما اکنون این پرسش مهم مطرح است که آیا عربستان می‌تواند به بلندپروازی اولیه خود وفادار بماند یا ناگزیر به اعمال تغییراتی جدی برای کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری خواهد شد؟
کارشناسان معتقد هستند که حتی اگر پروژه لاین با ابعاد کوچک‌تری ادامه یابد، همچنان یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین تجربیات شهرسازی آینده خواهد بود. اما تصمیم نهایی عربستان در هفته‌ها یا ماه‌های آینده می‌تواند جهت‌گیری آینده این کشور و الگوی توسعه شهری در سطح جهانی را به‌طور چشمگیری تحت تأثیر قرار دهد.
