فهرست مطالب
تلسکوپهای فضایی پیشرفته مانند جیمز وب، هابل، چاندرا و اسپیتزر در سال ۲۰۲۵ تصاویر بیسابقه و شگفتانگیزی از کیهان ارائه کردند.
به گزارش سرویس علمی تکناک، این تصاویر، گسترهای از پدیدههای کیهانی را در جزئیاتی خیرهکننده نشان میدهند؛ از سحابیها و خوشههای ستارهای در حال شکلگیری گرفته تا کهکشانهای دوردست و بقایای ابرنواخترها، هر تصویر نه تنها زیبایی حیرتانگیز فضا را به نمایش میگذارد، بلکه بینش تازهای از تولد و تکامل ستارهها، تعامل کهکشانها و فرایندهای بنیادی کیهانی فراهم میکند و توان علمی بشر را در رصد و تحلیل جهان به سطح بیسابقهای ارتقا میدهد.
حتما بخوانید: ستارهشناسان موفق به رصد یک انفجار کیهانی بیسابقه شدند + ویدیو
01
از 21گردباد کیهانی در میان تصاویر فضایی ۲۰۲۵
تلسکوپ جیمز وب تصویری از جریانهای خارجشده از یک ستاره در حال شکلگیری ارائه کرده، که به این جرم هربیگ-هارو (HH 49/50) لقب «گردباد کیهانی» بخشیده است. این ستون عظیم گاز و غبار شبیه یک کهکشان به نظر میرسد، اما کهکشان واقعی در فاصلهای چندین سال نوری دورتر قرار دارد. اجرام هربیگ-هارو جریانهایی هستند که توسط جتهای پرتابشده از ستارهای نزدیک در حال شکلگیری (که در پایین سمت راست تصویر خارج از قاب قرار دارد) ایجاد میشوند. این جریانها با مناطق متراکمتر مواد برخورد میکنند و موجهای شوک پدید میآورند. رنگهای نارنجی و قرمز موجدار در تصویر زمانی ظاهر میشوند که مادهی حاصل از شوکها سرد میشود و نور مرئی و مادون قرمز منتشر میکند، و به این ترتیب توسط تلسکوپ وب قابل رویت میشوند.
02
از 21سحابی پرده
تصویر ارائهشده توسط رصدخانه پرتو ایکس چاندرا، قدرتمندترین تلسکوپ پرتو ایکس جهان، حلقه قوس (Cygnus Loop) یا سحابی پرده را نمایش میدهد، که باقیمانده یک ابرنواختر ناشی از انفجار ستارهای پرجرم است. مدل سهبعدی، نشاندهنده شبیهسازی تعامل موج انفجار با یک ابر جداافتاده از محیط میانستارهای، شامل غبار و گاز میان ستارگان است، که جزئیات پیچیده پخش مواد پس از انفجار را به تصویر میکشد.
03
از 21سحابی عقاب
بیشتر بخوانید: کهکشانهای کوچک فاقد سیاهچاله ابرجرم هستند
تصویر تازه پردازششده، نمایی نو از ستون عظیم گاز و غبار سردی به ارتفاع ۹.۵ سال نوری ارائه میدهد، که بخشی از سحابی عقاب (Eagle Nebula) یا Messier 16 است. سحابی عقاب یکی از سحابیهای شناختهشده در کهکشان راه شیری است که به دلیل ابرهای غبارآلود و تراشخورده مشهور است. این اشکال خارقالعاده زمانی شکل میگیرند که ستونهای غبار و گاز تحت تابش شدید و بادهای قوی ستارههای نوزاد قرار گیرند.
04
از 21زیباترین سحابی در بین تصاویر فضایی ۲۰۲۵
تلسکوپ جیمز وب تصویری تازه از سحابی سیارهای NGC 1514 در طولموج میانه مادونقرمز ثبت کرده است. در مرکز این سحابی دو ستاره دیده میشوند که یکی از آنها در مراحل پایانی چرخه حیات خود لایههای غبار و گاز را از دست داده است. این سحابی دستکم از اواخر قرن نوزدهم مورد رصد منظم نجومی قرار گرفته است.
05
از 21تولد ستارگان در تصاویر فضایی ۲۰۲۵
تلسکوپ فضایی جیمز وب صحنهای درخشان از تولد ستارگان را به تصویر کشیده است، که خوشه ستارهای جوان Pismis 24 در هسته سحابی نزدیک Lobster را نمایش میدهد. این خوشه در فاصله تقریبا ۵۵۰۰ سال نوری از زمین و در صورت فلکی عقرب واقع شده است. خوشه Pismis 24 با داشتن یک زایشگاه ستارهای پرجنبوجوش و یکی از نزدیکترین محلهای تولد ستارگان پرجرم، فرصتی نادر برای بررسی ستارگان بزرگ و پرجرم فراهم میکند و نزدیکی آن، این منطقه را به یکی از بهترین نقاط برای مطالعه ویژگیها و فرایند تکامل ستارگان جوان و داغ تبدیل کرده است.
06
از 21قطب جنوب مشتری
این تصویر دقیق از قطب جنوبی مشتری توسط فضاپیمای جونو ناسا از ارتفاع ۳۲,۰۰۰ مایل ثبت شده است. اشکال بیضوی موجود در تصویر، گردبادهایی به قطر حداکثر ۶۰۰ مایل را نشان میدهند. تصاویر متعدد ثبتشده با ابزار JunoCam در سه مدار جداگانه ترکیب شدهاند تا تمام مناطق در نور روز با رنگهای تقویتشده و پروجکشن استریوگرافیک به نمایش درآیند و نمای کاملی از الگوهای جوی قطب جنوبی ارائه دهند.
07
از 21تولد سیاره جدید در تصاویر فضایی ۲۰۲۵
برای مطالعه بیشتر: اخترشناسان یک رشته ستاره در ابعاد کهکشان راه شیری کشف کردند!
تلسکوپ جیمز وب تصویری با جزئیات بیسابقه از یک دیسک پیشسیارهای در اطراف ستارهای تازه شکلگرفته ثبت کرده است، جایی که جتها و باد دیسکی آن را احاطه کردهاند. این تصویر که ترکیبی از طولموجهای مختلف نور با رنگهای گوناگون است، نشان میدهد که HH 30 محیطی پویا دارد، جایی که ذرات کوچک غبار و جتهای عظیم با هم در فرایند شکلگیری سیارات جدید مشارکت دارند.
08
از 21فعالترین منطقه تولد ستارگان در تصاویر فضایی ۲۰۲۵
این تصویر مادونقرمز میانه که توسط تلسکوپ جیمز وب ثبت شده است، غبارهای کیهانی درخشان را نشان میدهد که توسط ستارگان بسیار جوان و پرجرم در Sagittarius B2 گرم شدهاند و جزئیاتی بیسابقه ارائه میدهند. Sgr B2 پرجرمترین و فعالترین منطقه تشکیل ستاره در کهکشان ما است و تنها چند صد سال نوری با سیاهچاله فوقسنگین مرکزی فاصله دارد. اگرچه این منطقه تنها ۱۰ درصد گاز مرکز کهکشان را در اختیار دارد، اما تولید ۵۰ درصد ستارگان مرکز کهکشان به آن تعلق دارد و اخترشناسان در پی کشف علت فعالیت بینظیر آن هستند.
09
از 21عنکبوت سرخ
تلسکوپ جیمز وب تصویری بیسابقه از NGC 6537، معروف به سحابی سیارهای «عنکبوت سرخ» ثبت کرده است و جزئیاتی پیش از این دیدهنشده از این سحابی تماشایی را در پسزمینهای غنی از هزاران ستاره به نمایش گذاشته است. سحابیهای سیارهای مانند عنکبوت سرخ زمانی شکل میگیرند که ستارگان معمولی، همانند خورشید به پایان چرخه زندگی خود میرسند. این مرحله از زندگی ستارهای، کوتاه و باشکوه است و تنها چند ده هزار سال دوام دارد.
10
از 21حلقه اینشتین
این تصویر ثبتشده توسط تلسکوپ جیمز وب، ظاهری شبیه یک کهکشان واحد دارد، اما در واقع دو کهکشان جدا از هم را نشان میدهد. کهکشان نزدیکتر در مرکز تصویر جای گرفته و کهکشان دورتر به شکل حلقهای دور آن پیچیده شده است؛ پدیدهای که به آن «حلقه اینشتین» گفته میشود. این حلقهها زمانی شکل میگیرند که نور کهکشانهای دور توسط گرانش یک جرم عظیم نزدیک، در اینجا یک کهکشان دیگر، خم شود. مسیر نور که در حالت عادی مستقیم حرکت میکند، در اثر خمیدگی فضا-زمان هدایت میشود و نور کهکشان پشتی را تقویت میکند، که عملکردی مشابه ذرهبین طبیعی دارد. این پدیده نخستین بار توسط اینشتین در چارچوب نظریه نسبیت پیشبینی شد.
11
از 21کهکشانی کوچک در کنار راهشیری
این تصویر ثبتشده توسط رصدخانه پرتو ایکس چاندرا، منطقه عظیم تشکیل ستاره N79 در ابر ماژلان بزرگ را به نمایش میگذارد. چاندرا گاز داغ ناشی از فعالیت ستارگان جوان را رصد میکند و این امکان را به اخترشناسان میدهد تا فرایند شکلگیری ستارگان مشابه خورشید در میلیاردها سال پیش را دقیقتر بررسی کنند.
12
از 21ابرنواختر کاسیوپیا
این تصویر، ترکیبی از دادههای تلسکوپهای چاندرا، جیمز وب، هابل و اسپیتزر، نمای درخشان باقیمانده ابرنواختر کاسیوپیا A را به نمایش میگذارد. Cas A به عنوان جوانترین باقیمانده ابرنواختر شناختهشده در راه شیری، در فاصله ۱۰ هزار سال نوری و در دل صورت فلکی کاسیوپیا جای گرفته است.
13
از 21دیسک سیارهساز در تصاویر فضایی ۲۰۲۵
این تصویر ثبتشده توسط تلسکوپ فضایی جیمز وب، نمایی خیرهکننده از دیسک سیارهساز IRAS 04302+2247 ارائه میدهد، که دیسکی واقع در ابر تاریک منطقه ستارهزای ثور و در فاصله تقریبی ۵۲۵ سال نوری از زمین است. IRAS 04302+2247 نمونهای برجسته از پروستارهای جوان است که همچنان در حال جذب جرم از محیط اطراف خود است و میتواند کلید فهم فرایند شکلگیری منظومه شمسی حدود ۴.۵ میلیارد سال پیش برای پژوهشگران باشد.
14
از 21سیستم ستارهای دوتایی
تصویری تازه از NGC 6072 که توسط تلسکوپ جیمز وب ثبت شده است، صحنهای نامتقارن و غیرمعمول را آشکار میکند که به احتمال زیاد ناشی از حضور یک سیستم ستارهای دوتایی است؛ دو ستاره که به دور یکدیگر میچرخند. در این منظومه، یک ستاره همراه با ستارهای پیر که در حال از دست دادن لایههای خارجی گاز و غبار خود است، تعامل میکند. سحابیهای سیارهای که از گاز و غبار آزادشده توسط ستارهای مانند خورشید در اواخر عمر خود تشکیل میشوند، معمولا شکل دایرهای، بیضوی یا دو قطبی دارند، اما برخی از آنها از این الگوها خارج میشوند و ساختاری منحصر به فرد ایجاد میکنند.
15
از 21چنگال گربه
تصویری ثبتشده توسط تلسکوپ جیمز وب، سحابی «چنگال گربه» را به نمایش میگذارد؛ منطقهای ستارهزای محلی که از گاز، غبار و ستارههای جوان تشکیل شده است. در مرکز تصویر و در یک ناحیه بیضوی در بالای سمت راست، تودههای درخشان و شعلهور میان غبار قهوهای دیده میشوند، جایی که شکلگیری ستارههای غولپیکر همچنان در جریان است.
16
از 21سیستم ستارهای Lynds 483
تصویر تازه ثبتشده توسط تلسکوپ جیمز وب، سیستم ستارهای Lynds 483 را به نمایش میگذارد؛ دو ستاره در حال شکلگیری که جریانهای درخشان گاز و غبار را به شکل ساعت شنی ایجاد میکنند. این دو پروستاره در مرکز ساعت شنی قرار دارند و در یک دیسک افقی و غبارآلود از گاز و غبار سرد احاطه شدهاند.
17
از 21کهکشان کوتوله لئو
تصویر تازهای از کهکشان کوتوله لئو P، ثبتشده توسط تلسکوپ جیمز وب، روند شکلگیری ستارهها در این کهکشان را به نمایش میگذارد؛ پدیدهای که از نفوذ کهکشانهای عظیمتری مانند راه شیری و آندرومدا مستقل است. لئو P در آغاز ستارهسازی را آغاز کرد و پس از پایان «عصر یونش» که به دوران تاریک جهان خاتمه داد، متوقف شد. برخلاف اغلب کهکشانهای کوتوله که پس از توقف ستارهسازی دیگر فعال نمیشوند، لئو P به طور استثنایی دوباره آغاز به تولید ستارههای تازه کرد.
18
از 21کهکشان مارپیچی در تصاویر فضایی ۲۰۲۵
تصویر تازهای از رصدخانه اشعه ایکس چاندرا کهکشان مارپیچی NGC 1068، یکی از کهکشانهای نزدیک، را نشان میدهد؛ که در هسته خود میزبان یک سیاهچالهای با جرمی دو برابر سیاهچاله راه شیری است. بادهایی با سرعت میلیونها مایل در ساعت از این سیاهچاله خارج میشوند و مرکز کهکشان را با تابش اشعه ایکس درخشان میکنند.
19
از 21کوتولههای قهوهای
تصویر تازهای از تلسکوپ جیمز وب سحابی شعله در مجموعه ابر مولکولی شکارچی را نشان میدهد، محلی که میزبان اجرامی کیهانی است که سیاره یا ستاره کامل نیستند، بلکه کوتولههای قهوهای هستند، با هستههایی که قادر به همجوشی هیدروژن نیستند. توانایی وب در رصد اجرام گرم پشت غبارهای متراکم، امکان شناسایی نامزدهای کوتوله قهوهای و بررسی حداقل جرم آنها را فراهم کرده است. این کوتولهها بسیار کمنور و سردتر از ستارهها هستند و آشکارسازی آنها چالشبرانگیز است.
20
از 21کهکشان هشتپا
این تصویر تازه از کهکشان مارپیچی مسیه ۷۷، معروف به کهکشان هشتپا، که در فاصله ۴۵ میلیون سال نوری در صورت فلکی نهنگ واقع شده، با فیلترها و پردازشهای نوین بازتولید شده است. نام «کهکشان هشتپا» اشاره به ساختار رشتهای کشیده و پیچخورده دارد که مانند بازوهای یک هشتپا پیرامون دیسک کهکشان در حال تاب خوردن است.
21
از 21بزرگترین ساختارهای گرانشی در تصاویر فضایی ۲۰۲۵
این تصویر از عمق فضا، که با ترکیب دادهها و مشاهدات تلسکوپهای وب، هابل، چاندرا و ایکسامام-نیوتن ایجاد شده، یک گروه کهکشانی را به نمایش میگذارد، در زمانی که جهان ۶.۵ میلیارد ساله بود (نزدیک به نصف سن فعلی خود). بیش از نیمی از کهکشانهای کیهان در چنین گروههایی جای گرفتهاند. بررسی این گروههای کهکشانی، کلید فهم نحوه اتصال کهکشانها و شکلگیری خوشههای کهکشانی، بزرگترین ساختارهای گرانشی در جهان به حساب میآید.
