گزارش جدید مجمع جهانی اقتصاد هشدار می‌دهد که درگیری‌های مسلحانه و تغییرات اقلیمی از بزرگ‌ترین تهدیدهای جهان در دهه آینده هستند که می‌توانند آینده بشر را با خطرات جدی روبه‌رو کنند.
به گزارش تکناک، همه ما می‌دانیم که دنیا به جای خطرناکی تبدیل شده است. اما دقیقا چه چیزی آن را خطرناک کرده است؟ گزارشی جدید از مجمع جهانی اقتصاد به این سؤال پاسخ می‌دهد و به نظر می‌رسد که اوضاع اصلا خوب نیست.
مجمع جهانی اقتصاد، اندیشکده بین‌المللی پشت نشست سالانه داووس (Davos) و پروژه‌های متعدد دیگر، به مدت دو دهه است که گزارش ریسک‌های جهانی خود را منتشر می‌کنند. هدف این گزارش، همان‌طور که از نام آن پیدا است، شناسایی بزرگ‌ترین تهدیدهای جهان در آینده نزدیک و بلندمدت است.
در این گزارش، ریسک جهانی به معنای احتمال وقوع رویدادی است که در صورت رخ دادن، تأثیر منفی قابل توجهی بر تولید ناخالص داخلی جهانی، جمعیت یا منابع طبیعی داشته باشد. این خطرات می‌توانند در دسته‌های مختلفی قرار گیرند، که شامل خطرات محیطی مانند: تغییرات اقلیمی و بلایای طبیعی، خطرات ژئوپلیتیکی مانند: جنگ‌ها و آشوب‌های اجتماعی، خطرات اجتماعی مانند: افزایش نابرابری یا همه‌گیری‌ها، خطرات فناوری مانند: حملات سایبری و ظهور هوش مصنوعی، همچنین خطرات اقتصادی مانند: رکود و تورم می‌شود.
این پنج دسته، که توسط مجمع جهانی اقتصاد تعیین شده‌اند، از اهمیت خاصی برخوردار هستند و از طریق یک نظرسنجی جامع از 900 کارشناس از دنیای آکادمیک، کسب‌وکار، دولت و سایر حوزه‌ها جمع‌آوری شده است. نظرسنجی درک ریسک‌های جهانی (GRPS) که از 2 سپتامبر تا 18 اکتبر 2024 برگزار شد، داده‌های اصلی این گزارش را فراهم کرده است.
این گزارش علاوه بر ارزیابی خطرات، به بررسی اینکه هر یک از این خطرات چگونه می‌تواند در دو تا ده سال آینده بر جهان تأثیر بگذارد، پرداخته است. همچنین از پاسخ‌دهندگان درخواست شده است تا آینده جهان را در این بازه زمانی بر اساس دسته‌بندی‌های مختلف پیش‌بینی کنند، که شامل آرام، پایدار، بی‌ثبات، پرتلاطم یا طوفانی می‌شود.
فهرست مطالب
بزرگ‌ترین خطر برای سال 2025: درگیری‌های مسلحانه مبتنی بر دولت‌ها
در میان تهدیدات مختلف، بیش از یک چهارم از پاسخ‌دهندگان، درگیری‌های مسلحانه مبتنی بر دولت‌ها را به عنوان بزرگ‌ترین خطر برای سال 2025 معرفی کردند.
این موضوع جهشی بزرگ از جایگاه هشتم در سال گذشته به حساب می‌آید و همچنان در رتبه سوم برای ریسک‌های محتمل در دو سال آینده و در رتبه دوازدهم برای ده سال آینده قرار دارد. البته در برخی مناطق، مانند: خاورمیانه و شمال آفریقا، این خطر در رتبه‌های بالاتری قرار می‌گیرد.
درگیری‌های مسلحانه نه تنها به تنهایی خطرناک هستند، بلکه با خطرات دیگری نیز ارتباط دارند. طبق گزارش، این درگیری‌ها می‌توانند باعث افزایش درگیری‌های جغرافیایی-اقتصادی، جاسوسی و جنگ سایبری، همچنین پخش اطلاعات غلط و دروغ‌پراکنی شوند.
این نگرانی‌ها در دوران فعلی که رسانه‌های اجتماعی و تصاویر مصنوعی به سرعت در حال گسترش هستند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. علاوه بر این، کاهش تلاش‌های بین‌المللی برای صلح‌سازی، تهدیدهایی مانند: جنگ‌های بی‌رحمانه و انزواگرایی جهانی را تشدید کرده است.
میریک دوسک، مدیر اجرایی مجمع جهانی اقتصاد، در این‌باره گفت: «افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی و فروپاشی اعتماد به یکدیگر، باعث پیچیده‌تر شدن وضعیت تهدیدات جهانی شده است. رهبران باید انتخاب کنند که همکاری و انعطاف‌پذیری را تقویت نمایند یا با آسیب‌پذیری‌های مضاعف مواجه شوند.»
بزرگ‌ترین تهدیدهای جهان بعد از سال 2025: تغییرات اقلیمی و وقایع شدید جوی
اما اگر از سال 2025 عبور کنیم، یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهایی که حتی بیشتر از درگیری‌های مسلحانه، جهان را تهدید می‌کند، تغییرات اقلیمی است.
طبق گزارش، وقایع شدید جوی، مانند: طوفان‌ها، سیل‌ها و آتش‌سوزی‌ها، نه تنها در سال 2025، بلکه در دو تا ده سال آینده، بزرگ‌ترین خطر جهانی شناخته شده است. تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیت‌های انسانی باعث شده‌اند که این‌گونه وقایع نه تنها محتمل‌تر شوند، بلکه شدت بیشتری پیدا کنند.
آتش‌سوزی‌های اخیر در لس‌آنجلس نمونه‌ای از این تغییرات است، که نشان می‌دهد این خطرات در حال حاضر تأثیرات جدی‌تری بر جوامع مختلف دارند. در واقع، تغییرات اقلیمی، به‌ویژه در زمینه وقوع بلایای طبیعی، در حال تبدیل شدن به یک تهدید روزافزون برای جهان است.
به طور کلی، گزارش مجمع جهانی اقتصاد، بر اهمیت توجه به این ریسک‌ها و لزوم اقدامات فوری برای مقابله با آنها تأکید دارد. در دنیای امروز، نه تنها درگیری‌های سیاسی و اقتصادی، بلکه تغییرات اقلیمی و بحران‌های زیست‌محیطی نیز به تهدیدهای جدی برای آینده جهانی تبدیل شده‌اند.
در دهه آینده، بحران‌های زیست‌محیطی تنها به یک مشکل محدود نمی‌شوند. طبق گزارشی جدید، تمام تهدیدات زیست‌محیطی در بین ۱۰ خطر اصلی قرار دارند. در این گزارش، پیش‌بینی شده است که رویدادهای شدید آب و هوایی حتی شدیدتر خواهند شد و این خطر برای دومین سال متوالی در جایگاه نخست قرار دارد.
از سوی دیگر، از دست دادن تنوع زیستی و فروپاشی اکوسیستم به رتبه دوم صعود کرده است، که نسبت به سال گذشته که در رتبه سوم قرار داشت، نشان‌دهنده نگرانی بیشتر است. همچنین این ریسک، در مقایسه با دو سال گذشته که در رتبه ۲۱ قرار داشت، تغییرات زیادی را تجربه کرده است.
تغییرات بحرانی در سیستم‌های زمین، کمبود منابع طبیعی و آلودگی نیز به ترتیب در جایگاه‌های سوم، چهارم و دهم بزرگ‌ترین تهدیدهای جهان قرار دارند، که این وضعیت نشان‌دهنده یک چشم‌انداز نگران‌کننده برای آینده کره زمین است.
این چشم‌انداز به شدت بدبینانه است؛ به طوری که حدود نه نفر از هر ده نفر پاسخ‌دهنده، چشم‌انداز جهانی را آشفته، تلاطم‌آمیز یا طوفانی می‌بینند. با وجود این، طبق این گزارش، هنوز راهی برای خروج از این وضعیت وجود دارد، هرچند این راه‌حل نیازمند تلاش بلندمدت است.
همچنین این گزارش اشاره دارد که روابط بین‌المللی در حال دگرگونی است و تقسیمات و قطبی شدن‌های عمیق‌تری در سطح جهانی در حال شکل‌گیری می‌باشد.
به گفته این گزارش، کشورهای بزرگ در حال تمرکز بر مسائل اقتصادی و اجتماعی داخلی خود هستند و این موضوع درست زمانی رخ می‌دهد که باید روابط چندجانبه را تقویت کنند تا بتوانند با چالش‌های مشترک جهانی مقابله نمایند.
کارشناسان اعتقاد دارند که برای جلوگیری از سقوط جهانی و بدتر شدن وضعیت زندگی مردم در سراسر دنیا، تنها راه‌حل موجود، گفت‌وگو و همکاری بین کشورها است.
در واقع، گزارش به این نکته اشاره می‌کند که اگر کشورها با هم متحد نشوند، همه ضرر خواهند کرد. درست است که این گزارش از یک اندیشکده اقتصادی بین‌المللی منتشر شده و ممکن است منافع خاصی داشته باشد، اما واقعیت این است که گرمایش جهانی یک مشکل جهانی می‌باشد و نیاز به همکاری جهانی دارد.
مارک السنر، رئیس ابتکار ریسک‌های جهانی مجمع جهانی اقتصاد، در این زمینه گفت: «ما با بحران‌های به هم پیوسته‌ای روبه‌رو هستیم که از درگیری‌ها تا تغییرات اقلیمی، گسترده است و نیاز به اقدام هماهنگ و جمعی دارد.»
او تأکید کرد که تلاش برای بازسازی اعتماد و تقویت همکاری به شدت ضروری است.
السنر در پایان هشدار داد که عواقب بی‌عملی ممکن است برای نسل‌های آینده احساس شود.
