فهرست مطالب
دیپ ریسرچ ChatGPT، ابزار جدید هوش مصنوعی شرکت OpenAI، توجهات بسیاری را به خود جلب کرده و ادعا می‌کند که می‌تواند کارهایی را که یک متخصص انسانی در چند ساعت انجام می‌دهد، در چند دقیقه به سرانجام برساند.
به گزارش تکناک، این ویژگی که در ChatGPT Pro ارائه شده و به‌عنوان یک دستیار تحقیقاتی معرفی شده، مدعی است که توانایی رقابت با تحلیلگران حرفه‌ای را دارد. این ابزار به‌طور خودکار در وب جست‌وجو کرده، منابع را جمع‌آوری می‌کند و گزارش‌هایی ساختاریافته ارائه می‌دهد.
همچنین در آزمون Humanity’s Last Exam (HLE)، که یکی از سخت‌ترین معیارهای سنجش هوش مصنوعی محسوب می‌شود، امتیاز ۲۶.۶ درصد را کسب کرده و از بسیاری از مدل‌های دیگر پیشی گرفته است.
اما دیپ ریسرچ آن‌گونه که تبلیغ شده، عمل نمی‌کند. اگرچه گزارش‌هایی دقیق و ساختاریافته ارائه می‌دهد، اما نواقص قابل‌توجهی دارد. بر اساس گزارش روزنامه‌نگارانی که این ابزار را آزمایش کرده‌اند، دیپ ریسرچ ممکن است جزئیات کلیدی را نادیده بگیرد، در یافتن اطلاعات جدید دچار مشکل شود و حتی گاهی اطلاعات نادرست تولید کند.
شرکت OpenAI نیز هنگام توضیح محدودیت‌های این ابزار، این موارد را مطرح کرده است. این شرکت اعلام کرده که “دیپ ریسرچ ممکن است در برخی پاسخ‌ها اطلاعات نادرست ارائه دهد یا استنتاج‌های نادرستی داشته باشد، هرچند این موارد نسبت به مدل‌های پیشین ChatGPT کاهش یافته است.”
اینکه داده‌های نادرست در این ابزار دیده شوند، چندان جای تعجب ندارد، زیرا مدل‌های هوش مصنوعی اطلاعات را مانند انسان‌ها “نمی‌دانند”.
ایده‌ی یک “تحلیلگر تحقیقاتی مبتنی بر هوش مصنوعی” نیز پرسش‌های بسیاری را مطرح می‌کند. آیا یک ماشین، حتی با پیشرفته‌ترین قابلیت‌ها، می‌تواند جایگزین یک متخصص باتجربه شود؟ این موضوع چه پیامدهایی برای پژوهش و دانش خواهد داشت؟ آیا هوش مصنوعی واقعاً به ما در تفکر بهتر کمک می‌کند، یا تنها باعث می‌شود که کمتر فکر کنیم؟
01
از 02دیپ ریسرچ ChatGPT چیست و چه کسانی از آن استفاده می‌کنند؟
دیپ ریسرچ ChatGPT که برای متخصصان حوزه‌هایی مانند مالی، علوم، سیاست، حقوق، مهندسی، دانشگاهیان، روزنامه‌نگاران و استراتژیست‌های کسب‌وکار طراحی شده، جدیدترین “تجربه عاملی” OpenAI در ChatGPT است. این ابزار وعده داده که می‌تواند فرآیند تحقیق را در عرض چند دقیقه انجام دهد.
در حال حاضر، دیپ ریسرچ تنها برای کاربران ChatGPT Pro در ایالات متحده با هزینه‌ی ۲۰۰ دلار در ماه در دسترس است. OpenAI اعلام کرده که این قابلیت در ماه‌های آینده برای کاربران Plus، Team و Enterprise نیز عرضه خواهد شد و نسخه‌ای مقرون‌به‌صرفه‌تر در آینده معرفی می‌شود.
برخلاف یک چت‌بات استاندارد که پاسخ‌های فوری ارائه می‌دهد، دیپ ریسرچ از یک فرآیند چندمرحله‌ای برای تولید گزارش‌های ساختاریافته استفاده می‌کند:
- کاربر درخواست خود را ثبت می‌کند. این درخواست می‌تواند شامل تحلیل بازار، خلاصه‌ی یک پرونده‌ی حقوقی یا تحقیق علمی باشد.
- هوش مصنوعی دامنه‌ی تحقیق را مشخص می‌کند. ممکن است برای درک بهتر موضوع، سؤالات تکمیلی بپرسد.
- جست‌وجو در وب آغاز می‌شود. این ابزار به‌طور خودکار صدها منبع، از جمله مقالات خبری، پژوهش‌های علمی و پایگاه‌های داده‌ی آنلاین را بررسی می‌کند.
- نتایج پردازش و ترکیب می‌شوند. هوش مصنوعی نکات کلیدی را استخراج کرده، آنها را در قالب یک گزارش ساختاریافته سازمان‌دهی می‌کند و منابع را مشخص می‌کند.
- گزارش نهایی تحویل داده می‌شود. بسته به پیچیدگی موضوع، کاربر طی ۵ تا ۳۰ دقیقه یک سند چندصفحه‌ای دریافت می‌کند که ممکن است حتی در سطح یک پایان‌نامه‌ی دکتری باشد.
در نگاه نخست، این ابزار به‌عنوان یک دستیار ایده‌آل برای پژوهشگران به نظر می‌رسد، اما بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد که محدودیت‌های جدی دارد.
نقاط ضعف دیپ ریسرچ:
- فاقد درک عمیق است. دیپ ریسرچ می‌تواند اطلاعات را خلاصه کند، اما نمی‌تواند تشخیص دهد که چه مواردی واقعاً اهمیت دارند.
- به‌روزرسانی‌های جدید را نادیده می‌گیرد. در برخی موارد، احکام حقوقی جدید و تحولات علمی را از دست داده است.
- اطلاعات نادرست ایجاد می‌کند. مانند سایر مدل‌های هوش مصنوعی، ممکن است با اطمینان، داده‌های نادرست تولید کند.
- نمی‌تواند منابع معتبر را از منابع نامعتبر تشخیص دهد. این ابزار توانایی ارزیابی صحت و اعتبار منابع را ندارد.
با اینکه OpenAI ادعا می‌کند که این ابزار توانایی رقابت با تحلیلگران انسانی را دارد، اما هوش مصنوعی همچنان فاقد قضاوت، دقت و تخصصی است که یک پژوهشگر حرفه‌ای در تحقیقات خود به کار می‌برد.
02
از 02جایگزینی که هنوز ممکن نیست
دیپ ریسرچ ChatGPT تنها ابزاری نیست که می‌تواند وب را جست‌وجو کند و گزارش‌هایی دقیق ارائه دهد. تنها ۲۴ ساعت پس از معرفی دیپ ریسرچ توسط OpenAI، شرکت Hugging Face نسخه‌ای متن‌باز و رایگان را منتشر کرد که عملکردی مشابه ارائه می‌دهد.
بزرگ‌ترین خطر دیپ ریسرچ و ابزارهای مشابه این است که باعث “توهم جایگزینی تفکر انسانی با هوش مصنوعی” شوند. هوش مصنوعی می‌تواند اطلاعات را خلاصه کند، اما نمی‌تواند فرضیات خود را به چالش بکشد، کاستی‌های دانش را شناسایی کند، تفکر خلاقانه داشته باشد یا دیدگاه‌های گوناگون را درک کند.
علاوه بر این، گزارش‌هایی که توسط هوش مصنوعی تولید می‌شوند، هرگز به اندازه‌ی پژوهش‌هایی که توسط یک متخصص انسانی انجام شده‌اند، عمیق و دقیق نیستند.
هرچند که هوش مصنوعی روزبه‌روز پیشرفت می‌کند، همچنان یک ابزار است، نه جایگزین هوش انسانی. برای پژوهشگران و متخصصان، سرمایه‌گذاری روی مهارت‌هایی که هوش مصنوعی قادر به تقلید آنها نیست – مانند تفکر انتقادی، بررسی صحت اطلاعات، تخصص عمیق و خلاقیت – ضروری‌تر از همیشه است.
اگر قصد دارید از ابزارهای تحقیقاتی هوش مصنوعی استفاده کنید، باید به‌صورت مسئولانه عمل کنید. استفاده‌ی هوشمندانه از این ابزارها می‌تواند فرآیند تحقیق را بهبود ببخشد، بدون اینکه دقت و کیفیت قربانی شوند. به‌عنوان مثال، می‌توان از هوش مصنوعی برای خلاصه‌سازی اسناد استفاده کرد، اما تصمیم‌گیری نهایی همچنان باید به قضاوت انسانی سپرده شود.
- منابع را بررسی کنید. استنادهایی که توسط هوش مصنوعی ارائه می‌شوند، ممکن است گمراه‌کننده باشند.
- به هیچ نتیجه‌ای بدون تحلیل اعتماد نکنید. اطلاعات را با منابع معتبر مقایسه کنید.
- برای موضوعات حساس – مانند سلامت، عدالت و دموکراسی – همیشه یافته‌های هوش مصنوعی را با نظر متخصص ان انسانی تکمیل کنید.
با وجود تبلیغات گسترده‌ای که تلاش می‌کنند خلاف این را نشان دهند، هوش مصنوعی مولد همچنان دارای محدودیت‌های بسیاری است. افرادی که می‌توانند اطلاعات را به‌طور خلاقانه ترکیب کنند، فرضیات را به چالش بکشند و تفکر انتقادی داشته باشند، همچنان مورد نیاز خواهند بود – حداقل در حال حاضر، هوش مصنوعی نمی‌تواند جایگزین آنها شود.
