تحقیقات جدید نشان می‌دهد که استفاده از ChatGPT نقش بسیار کمرنگی در بروز سرقت علمی دارد و در مقابل، فرهنگ تقلب و بی‌انگیزگی تحصیلی عوامل تأثیرگذارتری در این زمینه به حساب می‌آیند.
به گزارش تکناک، این یافته‌ها بر اهمیت تغییر رویکرد دانشگاه‌ها در مقابله با تقلب تأکید دارند و نشان می‌دهند که تمرکز صرف بر محدود کردن ابزارهای هوش مصنوعی راهکار مؤثری نخواهد بود.
ورود ابزارهای هوش مصنوعی مولد مانند ChatGPT به محیط‌های آموزشی، نگرانی‌هایی را درباره افزایش سرقت علمی ایجاد کرده است. بسیاری از معلمان استفاده از این ابزارهای تولید محتوا را عامل اصلی تشدید بی‌صداقتی تحصیلی می‌دانند. با وجود این، مطالعه‌ای جدید که توسط محققان دانشگاه باسک در اسپانیا انجام شده است، این فرضیه را به چالش کشیده است و نشان می‌دهد که عوامل مهم‌تری بر گرایش دانشجویان در انجام تقلب تأثیر دارند.
فهرست مطالب
مطالعه‌ای که باورهای رایج را تغییر می‌دهد
این پژوهش با هدف بررسی رابطه استفاده از ChatGPT و تقلب دانشجویان انجام شد. همچنین محققان نقش عوامل شخصی مانند: نمرات، حجم کار درسی، مهارت‌های مدیریت زمان، انگیزه تحصیلی، رقابت‌جویی، فرهنگ تقلب و آگاهی از پیامدهای سرقت علمی را در این رابطه ارزیابی کردند.
یافته‌های منتشرشده در Interactive Learning Environments نشان می‌دهد که برخلاف تصورات رایج، ارتباطی مستقیم و معنادار میان استفاده از ChatGPT و افزایش سرقت علمی وجود ندارد. در واقع، دانشجویانی که از این ابزار استفاده می‌کنند، لزوماً تمایل بیشتری به تقلب ندارند. در مقابل، دو عامل کلیدی بیشترین تأثیر را بر سرقت علمی دارند، که شامل موارد زیر است:
- فرهنگ تقلب: محیطی که در آن بی‌صداقتی تحصیلی موضوعی رایج و پذیرفته‌شده به حساب می‌آید.
- بی‌انگیزگی تحصیلی: نبود علاقه و هدف مشخص در مسیر آموزشی، که دانشجویان را به استفاده از میانبرهایی مانند سرقت علمی سوق می‌دهد.
این مطالعه روی ۵۰۷ دانشجوی اسپانیایی، بیشتر از رشته‌های مرتبط با آموزش انجام شد. یافته‌ها نشان دادند که هرچند استفاده مکرر از ChatGPT با کاهش آگاهی از پیامدهای تقلب، نمرات پایین‌تر و ضعف در مدیریت زمان مرتبط است، اما سهم این ابزار در تشدید رفتارهای سرقت علمی ناچیز است. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نشان داد که استفاده از ChatGPT تنها ۳.۹ درصد از تغییرات رفتارهای تقلب را توضیح می‌دهد، در حالی که ترکیب فرهنگ تقلب و بی‌انگیزگی تحصیلی ۲۸ درصد از این تغییرات را توضیح می‌دهد.
راهکارهای مؤثر برای مقابله با سرقت علمی
نتایج این تحقیق حاوی پیامی روشن برای سیاست‌گذاران آموزشی است: محدود کردن ابزارهای هوش مصنوعی راه‌حل اصلی مقابله با تقلب نیست. در مقابل، اقدامات مؤثرتری وجود دارد، که می‌تواند یکپارچگی علمی را تقویت کند، که عبارت‌انداز:
- اصلاح فرهنگ تقلب در دانشگاه‌ها از طریق ایجاد فضای آموزشی، که در آن صداقت تحصیلی ارزشمند تلقی شود.
- انگیزه دانشجویان با ایجاد پیوندی روشن میان اهداف تحصیلی و آینده شغلی افزایش پیدا کند.
- آموزش صحیح استفاده از منابع و ابزارهای دیجیتال تا دانشجویان یاد بگیرند که چگونه از فناوری‌های نوین در مسیر یادگیری بهره ببرند و برای تقلب استفاده نکنند.
- شفاف‌سازی انتظارات اساتید از طریق تعریف معیارهای ارزیابی مشخص و طراحی تکالیفی که به تفکر انتقادی نیاز دارند.
هوش مصنوعی: تهدید یا فرصت؟
با گسترش فناوری‌های هوش مصنوعی، دانشگاه‌ها با چالشی بزرگ روبه‌رو هستند، اینکه چگونه تعادل میان استفاده از این ابزارها و حفظ یکپارچگی علمی را برقرار کنند؟ همان‌طور که ماشین‌حساب‌ها باعث حذف نیاز به درک مفاهیم ریاضی نشدند، ابزارهای تولید محتوا نیز جایگزین تفکر انتقادی و خلاقیت نخواهند شد.
نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که به‌جای مقابله با ابزارهای هوش مصنوعی، باید بر آموزش صحیح استفاده از آنها و تقویت انگیزه دانشجویان تمرکز کرد. در محیطی که ارزش‌های علمی رعایت می‌شود، دانشجویان از ChatGPT نه به‌عنوان ابزاری برای دور زدن تکالیف، بلکه به عنوان یک مکمل آموزشی برای بهبود یادگیری خود استفاده خواهند کرد.
