پژوهشی جدید نشان می‌دهد که افزایش وزن ناشی از رژیم غذایی پرچرب می‌تواند باعث اختلال در عملکرد مغزی و بروز رفتارهایی شبیه اضطراب شود.
به گزارش تکناک، این مطالعه جدید پژوهشگران دانشگاه ایالتی جورجیا که در کنفرانس NUTRITION 2025 ارائه شده است، به حجم رو‌به‌رشد شواهدی اضافه می‌کند که حاکی از وجود یک ارتباط درونی و زیستی میان سلامت روده و سلامت روان است.
تاکنون مطالعات متعددی به ارتباط میان چاقی و اضطراب اشاره کرده‌اند، هرچند هنوز مشخص نیست که آیا چاقی به صورت مستقیم باعث اضطراب می‌شود یا عوامل اجتماعی نیز در این ارتباط نقش دارند. یافته‌های جدید دانشمندان نشان می‌دهند که چاقی ممکن است به دلیل تغییرات در عملکرد مغز و سلامت روده، باعث بروز رفتارهای اضطراب‌گونه شود.
فهرست مطالب
نقش مسیر مغز تا روده در بروز اضطراب
اگرچه مکانیسم‌های دقیق این ارتباط هنوز به طور کامل شناخته نشده‌اند، اما نتایج این مطالعه بیانگر آن هستند که تغییرات روانی ناشی از افزایش وزن، تنها ناشی از فشارهای اجتماعی یا روانی نیستند، بلکه ممکن است یک محرک زیستی در پشت این تغییرات نهفته باشد.
پژوهشگران برای بررسی دقیق‌تر این ارتباط از حیوانات آزمایشگاهی (موش‌های نر) استفاده کردند تا اثرات رژیم غذایی پرچرب را بر عملکرد مغزی، اضطراب و میکروبیوم روده مورد مطالعه قرار دهند.
در این مطالعه، ۳۲ موش نر از سن ۶ تا ۲۱ هفتگی (معادل نوجوانی تا اوایل بزرگسالی در انسان)، به دو گروه تقسیم شدند: یک گروه تحت رژیم کم‌چرب و گروه دیگر تحت رژیم پرچرب قرار گرفتند. این برنامه تغذیه‌ای به مدت ۱۵ هفته ادامه یافت و پس از آن، وزن، میزان چربی بدن و ترکیب میکروبی روده‌ی حیوانات اندازه‌گیری شد.
چگونه افزایش وزن باعث ایجاد اضطراب می‌شود؟
پس از پایان دوره رژیم، موش‌ها تحت آزمایش‌های رفتاری برای سنجش عملکرد مغزی قرار گرفتند. مطابق انتظار، موش‌هایی که رژیم پرچرب داشتند، افزایش وزن و چربی بیشتری نیز داشتند. همچنین این موش‌ها در واکنش به محرک‌های بدون خطر، رفتارهایی از خود نشان دادند که به وضوح با نشانه‌های اضطراب در انسان قابل مقایسه بود.
این موش‌ها عدم تحرک بیشتری نیز داشتند، که این رفتار نشان‌دهنده احساس ترس است. بررسی فعالیت مغزی آنها نیز نشان داد که واکنش مغز به تهدید در ناحیه هیپوتالاموس با موش‌های لاغر تفاوت زیادی دارد.
نکته قابل توجه این است که هیپوتالاموس نه‌تنها برای تنظیم فعالیت‌های بدن مثل سوخت‌وساز مهم است، بلکه در احساس ترس و واکنش به استرس هم نقش دارد. این بخش از مغز با مشکلات اضطرابی مرتبط است.
تفاوت در میکروبیوم روده و تأثیر آن بر مغز
تحلیل ترکیب میکروبی روده نیز نشان داد که دو گروه از موش‌ها دارای فلور روده‌ای کاملاً متفاوتی هستند. اگرچه این مطالعه هنوز ارتباطی قطعی میان علت و معلول برقرار نمی‌کند، اما شواهد آن در حمایت از نظریه «محور روده–مغز» بسیار قوی است.
این یافته‌ها می‌توانند تأثیر مهمی بر سیاست‌های سلامت عمومی و تصمیم‌گیری‌های فردی داشته باشند. با روشن شدن ارتباط بین رژیم غذایی، سلامت مغز و میکروبیوم روده، می‌توان رویکردهایی مؤثرتر در پیشگیری از چاقی و مداخلات زودهنگام در حوزه سلامت روان تدوین کرد.
ملاحظات نهایی برای افزایش وزن و اضطراب
بدیهی است که نتایج حاصل از آزمایش روی موش‌ها الزاماً به انسان قابل تعمیم کامل نیست، چرا که تجربیات انسانی پیچیده‌تر و تحت تأثیر عوامل متعددتری است. اما این تحقیق راه را برای مطالعات گسترده‌تر باز می‌کند تا ارتباط میان رژیم غذایی، چاقی، ترکیب میکروبی روده و سلامت روانی، بیشتر مورد بررسی قرار گیرد.
با وجود اینکه رژیم غذایی نقش مهمی در سلامت جسم و روان ایفا می‌کند، اما نباید فراموش کرد که عوامل محیطی، ژنتیکی، سبک زندگی و وضعیت اجتماعی–اقتصادی نیز در بروز چاقی و پیامدهای آن نقش دارند. در نتیجه، این یافته‌ها باید در چارچوب یک رویکرد چندعاملی تحلیل و استفاده شوند.
پژوهشگران قصد دارند که در گام‌های بعدی، دامنه مطالعه را گسترش دهند و موش‌های ماده و حیوانات در سنین مختلف را نیز بررسی کنند تا تأثیر جنسیت و سن را بر نتایج ارزیابی نمایند. همچنین در پی آن هستند تا دریابند آیا بازگشت به رژیم سالم و کاهش وزن می‌تواند علائم اضطراب و اختلالات شناختی ناشی از چاقی را برطرف کند یا خیر.
این یافته‌ها در نشست سالانه انجمن تغذیه آمریکا (American Society for Nutrition) در تاریخ ۳۱ می تا ۳ ژوئن در اورلاندو، فلوریدا ارائه شد و قرار است به‌زودی در یک مجله علمی معتبر منتشر شود.
