دانشمندان مکانیسمی پنهانی را با شناسایی فرایندهای بیولوژیکی در پشت اعتیاد به مواد افیونی کشف کرده‌اند، که مشخص می‌کند مغز چگونه به مواد افیونی واکنش نشان می‌دهد و می‌تواند درمان اعتیاد را متحول سازد.
به گزارش تکناک، مواد افیونی، مانند مسکن اکسی‌کدون که به طور گسترده تجویز می‌شود، به دلیل پتانسیل بالای اعتیاد خود بدنام می‌باشد. بر اساس گزارش مرکز کنترل بیماری، در سال 2022، مصرف بیش از حد مواد افیونی جان نزدیک به 85000 نفر را در ایالات متحده گرفته است.
با وجود این، داروهای مخدر همچنان با نرخ‌های نگران‌کننده‌ای تجویز می‌شوند و این موضوع اغلب به دلیل کمبود جایگزین‌های مؤثر است.
محققان در حال مطالعه روی مغز هستند تا درک کنند که چه دلیلی این داروها را تا این حد اعتیادآور می‌کند و در تلاش برای یافتن داروهای بهتر و غیر اعتیادآور برای تسکین درد هستند.
دکتر الکساندر اسمیت که یکی از محققان این مطالعه است، کشفی پیشگامانه در مورد شیوه عملکرد مواد افیونی در مغز انجام داد.
فهرست مطالب
اکتشافات جدید در تحقیقات مغز
در مطالعه‌ای که در مجله Science منتشر شده است، اسمیت و تیم او کشف کردند که یک ناحیه مغزی به نام هسته پدانکولار پشتی، به شدت به مواد افیونی پاسخ می‌دهد و با این باور رایج که مواد افیونی بیشتر از طریق دوپامین در مغز عمل می‌کنند، تناقض دارد. این کشف یک حوزه جدید و هیجان‌انگیز از تحقیقات را ارائه می‌دهد.
اسمیت در این باره گفت: «این یک مکانیسم غیر دوپامینرژیک برای پاداش مواد افیونی است.»
سلول‌هایی که دوپامین آزاد می‌کنند به طور معمول در وضعیت فعال قرار می‌گیرند. اما سلول دیگری به نام نورون بازدارنده، ترشح دوپامین را قطع می‌کند.
این سلول‌های بازدارنده دارای گیرنده‌های اپیوئیدی مو که زیرگروهی از گیرنده‌های اوپیوئیدی می‌باشند، روی سطح خود هستند. وقتی مواد افیونی به این گیرنده‌ها متصل می‌شوند، عملکرد سلول بازدارنده را مسدود می‌کنند و به سلول آزادکننده دوپامین اجازه می‌دهد تا مغز را با انتقال‌دهنده عصبی تقویت‌کننده خلق‌وخو پر کند، که به این فرایند، بازداری می‌‌گویند.
یافته‌های پیشگامانه درباره گیرنده‌های مواد افیونی
محققان به رهبری اسمیت و مرشدش پل کنی، دریافتند که گیرنده‌های اپیوئیدی مو در سلول‌های هسته پدانکولار پشتی به وفور وجود دارند. گیرنده‌های مواد افیونی در این منطقه باعث مهار شدن نمی‌شود، بلکه مستقیم روی سلول‌های بخشی از مغز قرار می‌گیرند که باعث تحریک احساسات ناخوشایند می‌شوند.
هنگامی که مواد افیونی به این سلول‌ها اتصال می‌یابند، آنها را مهار می‌کنند. از بین بردن این احساسات ناخوشایند باعث پاداش می‌شود که فرایندی به نام تقویت منفی را ایجاد می‌کند. این فرایند به ویژگی‌های لذت‌بخش و اعتیادآور مواد افیونی کمک می‌نماید.
اسمیت توضیح داد: «ما گیرنده مو مواد افیونی را در بخشی از مغز پیدا کردیم که هیچ‌کس انتظار آن را نداشت و این برخلاف تمام یافته‌های قبلی بود.»
برای چندین دهه، بسیاری از محققان اعتیاد اغلب روی مطالعه چهار قسمت مغز تمرکز کرده بودند، که شامل آمیگدال گسترده، ناحیه تگمنتال شکمی، هسته آکومبنس و قشر جلوی مغز می‌شد.
اسمیت تصریح کرد: «تاکنون مطالعه این چهار ناحیه مغزی ما را به ایجاد یک درمان واقعی برای درمان اختلال مصرف مواد افیونی نزدیک نکرده است. بنابراین ما همواره در تلاش بودیم تا دیدگاه جامع‌تری داشته باشیم و آنچه ممکن است در مغز رخ بدهد را بررسی کنیم.»
هنگامی که اسمیت نتایج اولیه خود را دریافت کرد و نشان داد که هسته پدانکولار پشتی بیشترین ناحیه تحت تأثیر مواد افیونی است، او به دنبال کارهایی بود که این ناحیه مغزی انجام می‌دهد.
اسمیت بیان کرد: «وقتی متوجه شدم که این ناحیه مغزی در قشر جلوی مغز قرار دارد، بسیار شگفت‌زده شدم. باورم نمی‌شد که هرگز متوجه این موضوع نشده باشم.»
آنها با توجه به درک اهمیت هسته پدانکولار پشتی در پاسخ به مواد افیونی، عملکرد این ناحیه مغز را با تحریک آن تعیین کردند. این کار نشان داد که هسته پدانکولار پشتی برای احساس بیزاری مورد نیاز است.
همچنین آنها کشف کردند که وقتی گیرنده مواد افیونی از این ناحیه مغز حذف می‌شود، دیگر اپیوئیدها پاداشی نداشتند.
اسمیت این یافته را هیجان‌انگیزترین داده خود می‌داند. او هرگز قبل از این ندیده بود که مواد افیونی از یک ماده پاداش‌دهنده به یک ماده نفرت‌انگیز تبدیل شوند.
زمانی که موش‌های فاقد گیرنده‌های اپیوئیدی در هسته پدانکولار پشتی به مواد افیونی وابسته شدند، علائم ترک بدتری را از خود نشان دادند.
این یافته‌ها نشان می‌دهند که این ناحیه مغز نه تنها در ویژگی‌های پاداش‌دهنده مواد افیونی نقش دارد، بلکه در جنبه‌های منفی ترک مواد افیونی نیز دارای نقش مهمی است. گیرنده‌های مواد افیونی در این ناحیه مغزی برای توسعه اعتیاد به مواد افیونی حیاتی هستند.
اسمیت امیدوار است که در آینده، دانشمندان راه‌هایی برای هدف قرار دادن این ناحیه مغزی برای کمک به افراد مبتلا به اختلالات مصرف مواد مخدر با جلوگیری از بازگشت مجدد مصرف (عود) و کاهش ولع مصرف و ترک اعتیاد بیابند.
او همچنین امیدوار است که این کشف باعث تولید مسکن‌های غیر اعتیادآور شود.
